Vikan - 12.11.1964, Blaðsíða 29

Uppfinningamönnum í Tékkó-
slovakíu hefur tekizt að gera
hjól, sem líklegt er að valdi ger-
byltingu á sviði hreyfitækninn-
ar — hjól, sem knýr sig sjálft á
svipaðan hátt og maður gengur.
Þetta sjálfhreyfi þess gerir með
öllu óþarfa þá orkufærslutækni,
sem öll gerð bíla byggist á nú,
og þar með drifásinn og mis-
munadrifútbúnaðinn og allt það
orkutap, sem þessum útbúnaði
fylgir auk þess sem hann tekur
mikið rými og þyngir farartækíð
að miklum mun. Þá er dregið til
muna úr aksturviðnámi með
þessari nýju uppfinningu; það
er útilokað að hjólið „spóli"
undir orkuálagi, hvorki á hálku
né í far, eða þegar það lyftist
svo á ósléttum vegum, að það
missir taks; ekki er heldur um
að ræða neitt tregðuvirkni frá
öxlum eða skrokk farartækis-
ins.
Hreyfing þessa hjóls byggist
í grundvallaratriðum öllu frekar
á þyngdarlögmálinu en spyrnu.
Verkfræðingarnir við Fardr-
tækja-Rannsóknastofnunina í
Prag, sem gerðu hjól þetta,
tóku sér þar göngulag manns-
ins til fyrirmyndar. Fóturinn, sem
staðið er í, hvílir á jörðinni aftan-
vert við þyngdarpunkt líkamans,
sem leitar þá fram með fall-
hreyfingu, þangað til kemur til
viðnáms hins fótarins.
Þegar þetta grundvallaratriði
er fært yfir á hjólið, verður
orkuátaksstaðurinn á snertifleti
hjólbarðans og brautarinnar. Þar
sem ekki er um neinn drifútbún-
að að ræða, sparast sú hreyfi-
orka, sem hann eyðir — eða allt
að 20%.
í staðinn fyrir venjulega hjól-
barðagerð, er þetta tékkneska
hjól sólað með einstökum loft-
hylkjum úr gúmi, sem mynda
um það hring. Hreyfingin verð-
ur svo fyrir það, að breytt er
loftþrýstingnum ( hylkjunum til
skiptis. Með því að dæla lofti f
neðsta hylkið, aftanvert við
hjólöxulinn, svo að það þennst
út til hins ýtrasta, er hjólinu
hrundið úr jafnvægi svo að það
fellur — eða snýst fram.
Samtímis því sem það gerist
er barðahylkið, sem er beint und-
ir öxlinum, gert að miklu leyti
loftlaust, svo að það virkar ein-
ungis til að mýkja hreyfinguna.
Um leið og hjólið snýst, er skipt
um loftþrýsting í hylkjunum
þannig, að dregið er úr honum í
hvérju hylki um leið og það lyft-
ist úr snertingu við brautina.
Þ^ssi þrýstiloftsbreyting er
sjálfvirk. Samþjöppuðu lofti er
dælt um leiðslu í fastaöxlinum
og gegnum stútop, sem fellur
að efra opi hverrar pípu, sem
liggur út f hvert einstakt loft-
hylki. Við snúning hjólsins lok-
ast þrýstiloftinu leið út f við-
komandi hylki um leið og
Framhald á bls. 41.
Ganghjólið
sem
snýr sér
sjálft

\ ''ij jjl
ilí h ú
•O Kútlaga hylki, mismun-
andi útþanin þrýstilofti úr
þjöppunargeymi, knýja þetta
átján þumlunga langa líkan
að ganghjóla-farartæki. Breið
og djúp hjólförin sýna ágæta
hæfni þess til aksturs um
vegalaust svæði. Tilraunir
sýndu að því breiðari sem
hjólin voru hlutfallslega, því
brattgengara yrði farartækið.
0 Fjórhjóladrifs tilraunalíkan,
sýnt án loftþjöppunargeymis.
Líkan þetta getur orðið frum-
myndin að langferðabílum
framtíðarinnar. Auk framúr-
skarandi átaks, ber ganghjól-
in létt yfir, bæði vegna þess
hvé farartækið er hlutfalls-
lega létt og brautarsnerti-
flötur hjólanna breiður.
Háþrýsti loft-
leiðslur út í
öxulpípuna.
Öxullegur.
Þrýsti lof tleiðsla
í föstum öxli.
Þrýstiloftstútur
til sambands
við pípurnar út f
barðahylkin.
Barðahylkið flezt út þegar
hjólið „fellur" og loftið
úr því þrýstist til baka,
inn í þrýstiloftskerfið.
Fararstefna.
Barðahylkið aftanvert við öxul-
ulinn þenst út og veldur því að
hjólið fellur fram.
VIKAN 46. tbl.
29