Vikan - 12.11.1964, Blaðsíða 18

Jg — YIIKAN 46, tbl.
Napóleon va,r ekki fyrr kominn til Vínar en hann lagði
undir sig hina veglegu höll, Schoenbrunn, sem að ýmsu leyti minnir
á Versali. Hér er Napóleon í stríðsskapi (t.h.) að taka á móti
sendifulltrúa, en allt í kring eru menn klæddir í sitt
fínasta púss.
Sendifulltrúi frá Zarnum, sem átti fund með Napóleon fyrir orrust-
una sagðist hafa séð dauðhrædda, franska hermenn. Þessi
mynd á að sýna Napóleon nóttina fyrir orrustuna, þegar hann
gengur um meðal sinna manna og fær að vita, að
þeir séu hvergi smeykir.
ORRUSTAN
AUSTERLITZ
Austurríkismenn hófu ófriðinn síðla sumars með sókn á tveimur víg-
stöðvum: inn í Norður-ítalíu og Bæjaraland. Þótti mörgum þeir fara
óvarlega, þar eð Rússar voru enn langt undan á hergöngu sinnni vestur
eftir. Megintilgangur Austurríkismanna með frumhlaupum þessum var
að ræna öllum matvælum, er fáanleg væru á áðurnefndum svæðum, svo
að Frakkar fengju ekki notið þeirra. Þetta villimannlega rupl var mjög
snar þáttur í hernaði Napóleonsstyrjaldanna. Fyrir frönsku byltinguna
voru herir yfirleitt smáir, svo tiltölulega auðvelt var að halda þeim
uppi. En þegar franska byltingarstjórnin, og síðan aðrar eftir hennar
fyrirmynd, tóku að bjóða út fjölmennari herjum, var það ráð tekið að
láta þá „lifa á landinu“ í stærri stíl en áður hafði þekkzt. Hörmungar
þær, sem almenningur á hinum herjuðu svæðum varð að þola, má marka
af málshættinum ,,að þar, sem herir keisarans hefðu farið yfir, dræpust
rotturnar úr hungri."
Her þeim, er inn í Bæjaraland sótti, stýrði de Mack greifi, og var
hann talinn meðal hinna skárri af hershöfðingjum Austurríkismanna.
Hann varð þó ekki heppnari en svo, að Napóleon kvíaði hann inni í
borginni Úlm og varð hann þar að gefast upp með meginþorra liðs
síns. Hélt Napóleon þá sókninni viðnámslítið áfram inn í Austurríki og
hertók Vínarborg. Frans Austurríkiskeisari flýði með leifum hers síns
norður á Mæri, en þangað < var þá bandamaður hans, Alexander fyrsti
af Rússlandi, kominn með ógrynni liðs. Frakkar ráku flóttann, og eftir
nokkrar allsnarpar smáorrustur mættust aðalherirnir til úrslitaorrustu
vestan við smábæinn Austirlitz, um fimmtán mílna vegalengd suðaustur af
Brúnn. Það gerðist um mánaðamótin nóvember—desember.
Þótt leiðtogar beggja væru nú nokkurnveginn sammála um að láta
sverfa til stáls, fór því fjarri að herirnir væru vel undir stórátök búnir.
Þó var ástandið hvergi nærri jafnslæmt báðumegin, ef betur var að gáð.
Frakkar voru að vísu dauðþreyttir og sárfættir eftir langar hergöngur
og snarpar skærur, en jafnframt reifir og vonglaðir eftir nýunna sigra.
Þar við bættist að her þeirra var ein samfelld heild, sem framkvæmdi
aðgerðir sínar af hraða og nákvæmni, sem átti ekki sinn líka í þá daga,
undir öruggri og hiklausri stjórn keisarans og hershöfðingja hans.
Allt öðru máli gegndi um bandamannaherinn. Hann var að vísu miklu
fjölmennari (83.000 Rússar og Austurríkismenn á móti 65.000 Frökkum),
en herstjórnin vægast sagt ósamstæð og einkenndist einkum af gagn-
kvæmri tortryggni og kartni meðal herforingjanna innbyrðis. Rússarnir
voru hreyknir af nokkrum smásigrum, sem þeir höfðu nýskeð unnið og
gerðu óspart grín að bandamönnum sínum, sem voru sárir og beiskir
eftir ófarirnar við Ulm og missi Vínar. Sem dæmi um ástandið má nefna,
Herforingjar Rússa og Austurríkismanna voru flcstir aðalsmenn og bornir til her-
stjórnar, en menn Napóleons höfðu hiotið sínar upphefðir á vígvöllunum fyrir vask-
Iega framgöngu. Hér gengur Napóleon milli þeirra nóttina fyrir orrustuna og talar
við eina af úrvalssveitum sínum, sem nefnd var Les Tcrribiles: Hinir Ógnarlegu.