Vikan - 12.11.1964, Blaðsíða 19

að orrustuáætlunin var samin og samþykkt að Kútúsoff, sjálfum yfir-
hershöfðingjanum, sofandi og forspurðum. Aðalhöfundur hennar var Aust-
urríkismaðurinn Weyrother, sem var hvorki betri né verri en flestir
hershöfðingjar í þeim herbúðum. Áleit hann að kjarkur Frakka væri
nú á förum vegna þess ofureflis, er þeir ættu að mæta, og mundu þeir
hefja undanhald von bráðar og þá suður eftir í áttina til Vínarborgar.
Væri nú um að gera fyrir bandamenn að loka þeirri undankomuleið.
Samkvæmt áætlun Weyrothers var liði bandamanna skipt í fimm
aðalfylkingar. Tvær þeirra, sem voru að mestu skipaðar Rússum, nema
hvað framvarðasveitirnar voru austurrískar, skyldu sækja suðureftir og
ráðast á hægri fylkingararm Frakka, sem varði veginn til Vínar. Þriðja
fylkingin, sem var eingöngu skipuð Rússum, skyldi marséra í humátt á
eftir hinum tveimur og vera þeim til aðstoðar, ef með þyrfti. Fjórða
fylkingin, sem bæði var skipuð Rússum og Austurríkismönnum, skyldi
ráðast á fylkingu Frakka miðja, en sú fimmta, sem einkum var skipuð
austurrísku riddaraliði undir stjórn Jóhanns fursta af Liechtenstein, átti
að vera henni á hægri hönd. Litlu norðar var rússneskt riddaralið undir
stjóm Bagrations, eins snjallasta hershöfðingja Rússa (hann var Georgíu-
maður eins og Stalín), er átti að sjá um að Frakkar gætu ekki hörfað
norðureftir, ef þeim dytti það í hug, og að baki var rússneskt varalið undir
stjórn Konstantíns stórhertoga.
Þessi orrustuáætlun, sem miðaðist að því að umkringja franska her-
inn og neyða hann til uppgjafar, er sögð einhver sú álfalegasta, sem um
getur í hernaðarsögunni. Með því að draga meginstyrk hersins yfir í
vinstri fylkingararminn, var miðfylkingin gerð of veik til að hún gæti
staðizt nokkurt meiriháttar áhlaup. Þar að auki var riddaraliðið gert
að miklu leyti óvirkt, en einmitt hvað það snerti höfðu bandamenn mikla
yfirburði framyfir Frakka.
Napóleon var ekki lengi að sjá veilurnar í herskipan andstæðinganna.
„Um leið og þeir gefa mér utanundir hægra megin,“ sagði hann glað-
hlakkalega, „bjóða þeir mér vinstri vangann."
Korsíkumaðurinn litli var afburðasnjall mannþekkjari og það var
ef til vill sá eiginleiki, sem framar öllu öðru gerði hann að þeim afbragðs-
hershöfðingja, sem hann var. Hann vissi fullkomlega, hvað honum var
óhætt að bjóða mönnum sínum. Hann fylkti mestum hluta liðs síns í
víglínuna miðja og vinstri fylkingararm, en hafði hægri arminn þunn-
skipaðan. Framlínu þess arms stýrði Legrand hershöfðingi, en til vara
að baki hans var Davout marskálkur með þriðju hersveitina, sem sögð
var einhver sú bezta í öllum franska hernum og sjálfur hefur Davout verið
talinn snjallastur allra herforingja og lærisveina Napóeons.
Að lokum sofnaði Napóleon stutta stund í stól, sveipaður teppi. Hann rcis upp með
birtu og þótti ekki til setunnar boðið öllu lengur. Þá var mistur yfir Pratzen-hæð-
unum oe Austerlitz-völlunum.
í rauðabítið að morgni 2. desember hófu framverðir
Fyrstu og Annarrar fvlkingar bandamanna orrustuna með
áhlaupi á smáþorpið Tellnitz, sem menn Legrands her-
sátu. Fófst þar þegar áköf orrusta. Frakkar vörðu hvern
þumlung lands af mestu hörku, en bandamenn létu sig
ekki að heldur og unnu á smátt og smátt. Þegar leið að
hádegi, voru menn Legrands mjög að þrotum komnir, en
þá óð Davout fram á vígvöllinn með sína menn. Harðn-
aði þá viðureignin um allan helming. Frakkar áttu þarna
við ósmáan liðsmun að etja, því þeir Davout og Legrand
höfðu aðeins rúm tólf þúsund manna á móti fjörutíu
þúsundum Rússa og Austurríkismanna. Var barizt þarna
linnulaust mestan hluta dags og gekk ekki á öðru en
áhlaupum og gagnáhlaupum. Bandamenn gátu neytt liðs-
munar og sóttu að vísu fram, en aðeins lítið eitt og tókst
ekki að rjúfa herlínu Frakka.
Fjórða herfylking bandamanna, hafði bækistöðvar sínar
á hinum skógivöxnu Pratzenhæðum skammt vestan Aust-
erlitz, og fylgdi henni Kútúsoff yfirhershöfðingi og keis-
ararnir tveir. Fyrirhugað hafði verið, að sú fylking réðist
á miðfylkingu Frakka, sem búizt hafði um nokkru fyrir
vestan Pratzen, og sækti fram samhliða Þriðju fylkingu,
sem nú var önnum kafin við að berja á Davout ásamt
þeirri Fyrstu og Annarri. En vegna klaufaskapar og sila-
háttar hershöfðingjanna seinkaði ferð Fjórðu fylkingar, svo
að autt bil myndaðist á milli hennar og þeirrar Þriðju.
Þarna kom tækifærið, sem Napóleon hafði beðið eftir,
og hann var snar í snúningum eins og fyrri daginn. Mið-
fylking hans, undir stjórn hershöfðingjanna Soults og Vand-
ammes, gerði nú æðisgengið byssustingjaáhlaup á Pratzen.
Bandamenn voru þarna hálfu liðfærri, enda fengu þeir
ekki rönd við reist. Munaði minnstu að keisararnir tveir
féllu þar í hendur kollega síns. Kútúsoff kom áhlaupið
algerlega á óvart, en hann dugði þó ámælislaust og reyndi
eftir beztu getu að endurskipuleggja lið sitt til gagnárásar.
Var þarna barizt langa hríð af hinni mestu grimmd. Nokkr-
ar af baksveitum Annarrar fylkingar, sem enn voru skammt
komnar áleiðis, sneru nú við og réðust á hægri fylkingar-
arm Soults, sem hratt því áhlaupi auðveldlega og réðist
Framhald á bls. 37.
Napóleon var mikið niðri fyrir þessa nótt eins og gefur að skilja
og vildi hann kanna lið sitt sem bezt. Hann dulbjóst og hélt til
tjalda 55. herdeildarinnar ásamt einum foringja sinna. Þeir buðu
honum að snæða súpu úr járnskál og hann þáði það. Síðan svipti
hann af sér dularklæðunum og sagði: „Vinir mínir, það er hverjum
konungi sæmandi að snæða úr skál hugprúðs hermanns.“
Þessi teikning á að sýna það er franskur riddaraliðsmaður tekur
fallbyssu herfangi. Samtals varð herfangið geysilega mikið, en
byssurnar voru bræddar og úr þeim búið til minnismerki um sigur-
inn á Place de la Concorde í París.
VIKAN 46. tbl. —