Vikan - 12.11.1964, Blaðsíða 17

■ ■■■ ■:

■í\"V
::::::::;x::::;::::::::;
:'x: I
'•;

: S ■
■ -s '

Jvo §
v'v'

■

gsg ■ -
:: : •>::■: -••.•.• • •
• • • •

«§§§&?«
■J-Wfí'
4jf •
1 - ••■.

•.;: •• • >>••

giiiilliliiil

MéM
_
L •? 'íX- **'>
S® S ÍS
■. . ::::x:-

- «3»:
"■••■■■•■■ ■:
HHfT BiBL. ^^2 |||& / ■;
Wm fjjp if j
illa og þeir út úr viðskiptunum við Frakka og Napóleon á undan-
förnum árum, Þeir höfðu glatað ítökum sínum á Niðurlöndum, ítalíu
og í Þýzkalandi og þar með lykilaðstöðu þeirri, sem þeir höfðu haft
á meginlandinu. Keisari þeirra hafði jafnvel neyðzt til að leggja niður
titil sinn sem drottnari hins heilaga rómverska ríkis, en í staðinn
hafði Napóleon sjálfur tekið sér keisaranafn sem tákn þess, að nú
væri forusta álfunnar tekin úr höndum þýzkrar þjóðar og fengin
Frökkum.
Þegar Napóleoni barst hersagan að austan, var hann að mörgu
? leyti illa undir slík umsvif búinn. Her hans var mestallur staðsettur
við Ermarsund, enda var hann um þær mundir að íhuga möguleikana
á því að sækja ensku ófriðargemlingana heim og lækka í þeim rost-
ann í eitt skipti fyrir öll. Hann var þó viðbragðsfljótur eins og fyrri
daginn og marséraði sem skyndilegast austuryfir Rín, til móts við
Austurríkismenn, sem þá höfðu ráðizt inn í Bæjaraland.
Landher Frakka var á þeirri tíð hinn bezti í heimi, einkum var fót-
gönguliðið afbragð. Hann var vel búinn vopnum, vel skipulagður,
hertur og þjálfaður í ótal orrustum og fullur sjálfstrausts eftir sigur-
; göngu undanfarinna ára. Hershöfðingjarnir voru flestir á bezta aldri,
eitilharðir bardagahundar, sem öðlazt höfðu metorð sín fyrir fram-
göngu á vígvelli. Og síðast en ekki sízt: keisari þeirra og yfirhers-
höfðingi var bezti herstjórnandi, sem þá var uppi. Þeir vissu fullkom-
lega, hvers þeir máttu vænta af honum og hann af þeim.
Öðru máli gegndi með keisara Rússa og Austurríkismanna, þá
Alexander fyrsta og Franz annan, því báðir voru þeir hálfgerð dusil-
menni og alls ófærir um að stjórna herjum sínum í orrustu. Engu að
síður fylgdu þeir liði sínu á vígvöllinn og slettu sér þá gjarnan
fram í herstjórnina, henni til engra bóta, og var hún þó ekki
of góð fyrir.
Austurríkismenn höfðu reynt að draga lærdóm af fyrri óför-
um sínum fyrir Frökkum og endurskipulagt her sinn að miklu
leyti eftir fyrirmynd erkióvinanna, en þær umbætur komu þó
að mjög takmörkuðu haldi, meðal annars vegna skorts á hæfum
herforingjum. Flestir hershöfðingja Austurríkismanna voru aðals-
menn, er hlotið höfðu metorð sín fyrir ættgöfgina eina saman
og lét mörgum hverjum betur að dansa vínarvalsa og skjóta akur-
hænsni en etja herflokkum á vígvelli. Rússar áttu líka við sín
vandamál að stríða. Enda þótt þeir hefðu allt frá dögum Péturs
mikla tekið Vesturlönd til fyrirmyndar hvað vígtækni snerti,
var þó enn margt í búnaði hers þeirra sem bar svip austræns
frumstæðingsskapar. Hins vegar var kjarni fastahers þeirra skip-
aður mönnum, sem gegndu herþjónustu áratugum saman og voru
þrælhertir eftir ótal skærur og hergöngur í nístingsfrosti og
hitasvækju til skiptis endanna á milli í hinu óravíða heimsveldi.
Þetta voru því karlar, sem ógjarnan létu hlut sinn fyrir neinum
óvini. Herforingjarnir, sem líkt og þeir austurrísku voru flest-
ir aðalsmenn, voru að vísu sumir hálfgerðir ónytjungar, en aðrir
hinir mestu garpar. Sá hét Kútúsoff, sem hafði yfirherstjórnina
á hendi, ekkert sérstakt gáfnaljós, en harður í horn að taka og
þrautseigur með afbrigðum. Hann átti síðar eftir að finna Napóle-
on í fjöru, því það var hann, sem stýrði Rússaher 1812, þegar
Frakkar biðu sem mestar ófarir á undanhaldinu frá Moskvu.
VIKAN 46. tbl
17