Vikan - 21.10.1965, Page 25

Gatan heim í þorpið er vina-
leg og umferðin ekk meiri en
svo, að kusu er rétt óhætt. Hús-
iS lengst til hægri, þar sem þak-
ið minnir ögn á upphaf valma-
þaks-stílsins, það er elsta húsið
í Flatey, að fróðra manna sögn,
og þar hangir ennþá betrekk,
sem á rætur sínar að rekja til
Jörundar Hundadagakonungs.
<0 Húsin standa mörg hver
frammi á sjávarkambinum, og
um flóðið leikur aldan um svörð-
inn, sem nær ofbaðlítið fram á
klappirnar. Hvert flóð narfar ör-
litið af honum með sér og brún-
in að húsunum styttist.
<J Úr fjarska sérðu ekki, að hús-
in standa auð og tóm. Myndin
gæti þess vegna verið tekin á
Suðurnesjum eða austur á fjörð-
um, þar sem allt er í fullri byggð
og biður eftir síld eða ríga-
þorski.
Baltasar var þar að störfum. Og
í tilefni af þeim höfum við fengið
leyfi höfunda til að taka glefsur
úr hinni fögru bók þeirra Jökuls
og Baltasars, Síðasta skip suður.
Það skal tekið fram að kaflarnir
eru teknar héðan og þaðan úr bók-
inni að vali Vikunnar.
Vegjjrinn sveigir niður hallann
vestan við kirkjugarðinn og nú blas-
ir við lítið hvítmálað hús og kring-
um það er ofurlítill garður og utan
við garðinn gnæfir hátt og mikið
mastur við himin, og efst á því
eitthvað sem líkist nýtísku skúlp-
túr en þetta er raunar loftnet. Og
blátt skilti yfir dyrunum á þessu
snyrtilega húsi segir að hér sé póst-
ur og sími. Annars er þetta hús
jafnfrægt fyrir bakkelsið og kaff-
ið hennar Jonnu. Símstöðin stendur
á dálítilli klettabrún og hér liggur
vegurinn niður í plássið sjálft. Héð-
an sjáum við yfir þetta litla þorp
sem hniprar sig saman við vörina
þar sem skúturnar lágu áður fyrr.
Húsin standa saman í hnapp,
flest tvílyft timburhús, klædd hinu
óhjákvæmilega bárujárni sem
mundi sóma sér í skjaldarmerki
lýðveldisins: flattur þorskur á gráu
bárujárni. Eitt húsanna sker sig þó
úr, háreist úr timbri, grænmálað
og skartar nekt sinni mitt í þessu
bárujárni öllu. Hús klædd báru-
járni hafa alltaf minnt mig á stofu-
mublur sem húsmæðurnar hafa
breitt yfir á daginn þegar engin
hætta er á gestum en því meiri á
sólskini.
Þarna koma saman tvær götur,
mjóar, þar sem þær koma hvor á
aðra verður stórt opið svæði og
grænmálað timburhús IslandsHand-
el sem nú er í eigu hreppsins trón-
ir fyrir enda þessa svæðis eins og
rósinborgarhöll við tigið torg. Hún
frú Jónína Hermanns sem enn
verslar með brjóstsykur og smjör-
líki í húsi föður síns heitins, kall-
ar þetta svæði Kauptorgið; aðrir
sem ég talaði við kannast ekki við
það nafn. Og það er einmitt þarna
á Kauptorginu sem hann stendur
Internationalinn með brostnu aug-
un sem ég sagði frá áðan, eins og
á torgum erlendis gnæfa minnis-
merki stólkonunga á prjónandi
graðhestum og hafa sverð á lofti.
Þarna er einnig háreist súla úr
járnbentri steinsteypu, mjókkar upp
og á hana málað mannsnafn. Þarna
var áður vindrafstöð og efst á þess-
ari súlu þyrlaðist rellan fyrir vind-
inum og söng og hvein, nú er hún
á bak og burt engu síður en prest-
urinn og læknirinn en eftir stendur
súlan eins og nál Kleópötru á torg-
inu mikla í París en það er ekki
nafn Cesars sem er málað með
spreddi þarna á hrjúfa steypuna,
heldur nafn ungs manns, sem aldr-
ei hefir komið út fyrir hreppinn.
Og þó eru flestir aðrir hreppsbúar
á bak og burt.
Húsin standa auð og tóm og
horfa holum gluggatóftum út í blá-
inn, sumstaðar bærist slitur úr
gluggatjaldi og á einum stað hefir
gleymst að taka smádótið úr
gluggakistunni. Kannski hefur ein-
hver ætlað sér að vitja um það
seinna. Þau hallast hvert að öðru
þessi hús, umkomulaus og hnípin
eins og reiðingshestar sem allt í
einu hefir verið sprett af og skildir
eftir í reiðileysi. Oft hefirðu komið
í þorp að næturlagi, allt kyrrt og
hljótt og hvergi lífsmark en ekki
furðað þig á neinu, hvergi neinn
á ferli, hvergi neitt sem benti til
mannlífs, aðeins þessi dökku hljóðu
hús og kannski lækurinn sem þuldi
í hálfum hljóðum undir brúnni. En
þú hefur fetað varfærnislega milli
þessara húsa, þau sváfu, á morgun
mundu þau vakna og hefjast ys
og erill, daglegt líf fyrir daglegu
brauði og allt sem því fylgir, ná-
ungakrytur og kvennafar, iðandi at-
hafnalíf og kaffibollanagg. Þú hef-
VIKAN 42. tbl,
25