Vikan - 21.10.1965, Blaðsíða 41

legur kubbur kenndur við Hala í
Suðursveit, sá sem myrti rómantík-
ina á íslandi en endurnýiaði ritmál
þióðarinnar, orðasafnari, speking-
ur og yogi, uppreisnarmaður og
kálæta. Hitt skóldið var öllu yngra,
heimsborgari úr Mosfellssveit, lat-
ínumaður og gáfnaliós, hann hafði
verið „á grenjandi túr í evrópskri
menningu" snúist til kaþólskrar trú-
ar og var kominn í Flatey til að
liggja í þanginu og hlusta á fugla-
kliðinn. Þessi skáld þrjú bjuggu öll
á loftinu hjá séra Halldóri Kolbeins,
þessi merkisklerkur kunni að velja
sér hirð við hæfi og var þá enginn
þessara manna orðinn viðurkennd-
ur af þjóðinni.
Og það var eitt sinn að kona er
úti við á Jónsmessunótt og er að
þvo þvott. Verður henni þó litið
inn í Skólabrekku og sá tvo engla
ganga eftir grundinni. Konunni
varð svo mikið um þessa dýrðar-
sýn að hún hljóp inn í bæ og lof-
aði guð og kallaði á fleira fólk til
að skoða englana. Þegar nónar var
aðgætt fóru þar ekki aðrir englar
en þeir Halldór og Þórbergur alls-
berir og höfðu laugað sig nakta í
dögginni ó Jónsmessunótt eftir
fornri þjóðtrú.
Þótt hús í Flatey væru tví- og þrí-
setin fór þar allt fram í sátt og
samlyndi. Unglingarnir voru lótnir
vinna, vaktir klukkan sex að morgni
til að breiða fisk, þá gengu fjórar
skútur úr Flatey. Ekki var síður líf
í tuskunum þegar fiskitökuskipin
komu, þá var fiskurinn pakkaður
inn og, síðan varð að bera hann um
fjöru langa leið að bringingabátn-
um og stundum urðu unglingarnir
að fara um borð í skipin og niður
í lesf og stúfa fiskinn.
En þá voru líka góð böll í salt-
fiskpakkhúsinu. Þar var fólk frá
Stykkishólmi, Ólafsvík og Sandi.
Þarna í saltfiskpakkhúsi voru fasrð-
ir upp siónleikir, Henrik og Pene-
lope, Nei-ið, Piltur og stúlka og
Tengdamamma, HrekkjabrögðScap-
ins. Það var slegið upp palli til að
leika á og svo voru númeraðir
bekkir. Og á eftir dunaði dansinn
þar til sól reis. Fyrst var einföld
harmónika en hlióðfærið varð full-
komnara eftir því sem árin liðu.
Það voru dansaðir gömlu dansarnir
og sumir höfðu með sér dálitla
hýru, annars sást ekki vín ó nokkr-
um manni. Og dansinn gat orðið
fjörugur þótt dansað væri á peysu-
fötum „ein þeirra missti svuntuna
og þó var nú hlegið", sagði mér
gömul kona, Og það voru upplestr-
ar og karlakórinn Gamli Nói lét til
sín taka og kvenfélagið Gleym-mér-
ei, þorrablót voru framin og grímu-
dansleikir. Á öskudag gekk grimu-
klædd fylking um allar götur og
kom í hvert hús, þar voru blóma-
rósir uppófærðar í karlmannsföt
með rauða rós í hnappagatinu og
fræknir formenn og siógarpar
klæddust peysufötum. Og það
þurfti hvorki stórar hátíðir né mik-
ið umstang til að hafa ofan af fyr-
ir unga fólkinu í Flatey. Magnús
spilaði oft klukkustundum saman á
munnhörpu og var þá setinn bekk-
urinn í ki'allaranum hjá seglasaum-
aranum.
Hefurðu komið í þessi yfirgefnu
hús í Flatey, hljóðu, auðu hús?
Jafnvel þótt sól skíni glatt á tún
og sund, þá er einlægt rökkur inni
í þessum húsum. Gólfið stynur
þungan undan fótataki þínu og
hurðirnar kveinka sér þegar þú
opnar inn í stofu eða kames. Undir
vegg er ef til villi stórt og þungt
koffort, harðlæst, ef til vill er eng-
inn í veröldinni lengur á lífi sem
veit hvað það geymir. I stofunni
hefur orðið eftir stórt og vandað
stofuborð, það má draga það út
og dekka fyrir tólft. En stóll er eft-
ir; þetta er heldri manna stóll með
haglega útskornu baki og fótum.
I gluggakistunni er hrúga af dauð-
um flugum. Þær liggja flestar upp
í loft og sólin skín á þær. Á gólf-
inu liggur rifrildi af markaskró ell-
egar er það húspostilla, snældu-
snúður í einu horni, spönsk tví-
hleypa hallast upp að skáp og stór-
ir haugar af þýskum og enskum
skóldsögum frá fyrri tíð í opnum
kassa, Kristmynd úr gipsi horfir
angurværum augum yfir herbergið.
Veggfóðrið er flosnað af veggjun-
um víða svo glyttir í ævaforn dag-
blöð innanundir. Þarna hangir enn-
þá uppi spegill ! fallegum ramma
flúruðum og þú forðast að líta í
þann spegil, hver veit hvað hann
kann að sýna. Og allt í einu ber-
ast ofan af lofti mjóslegnir tónar,
það er lítið lag sem lætur kunnug-
lega í eyrum: Ach, du lieber Aug-
ustin, Augustin, Augustin ... Þú
hlustar um stund og loks kemur
samferðamaður þinn niður stigann
og heldur á skrautlegri spiladós,
það teygist á tónunum því lengra
sem líður ó lagið og loks endar
það í daufum smelli og það verður
þögn á ný í húsinu.
Þú andar að þér djúpt þegar
út er komið, angan grængresis og
lykt af þangi; sólbreiskja, fuglatíst,
líf. Æðarkollan kúrir ó eggium eins
og fyrir þúsund árum áður en
Þrándur mi'óbeinn nam hér land
fyrstur manna og átti þó hvorki
spiladós né spegil og því síður
mynd af Jesú Kristi og tvílembing-
arnir fylgia móður sinni ofan tún-
ið hátiðlegir í bragði og stíga létti-
lega á þessari nýju jörð, þessu túni
sem nú er að spretta í þúsundasta
sinn. Hver mun bera á þennan völl
að ári?
Fólkið er á förum. Þessar fáu
sólir sem eftir eru, þær eru í raun-
inni ferðbúnar. Þó það fari ekki
suður, þá fær það ekki umflúið
annað ferðalag sem allir eiga í
vændum.
( kirkjunni sem trónir ó háhrygg
eyiarinnar, helguð heilögum Jóni
guðspiallamanni, hefur ekkert barn
verið vatni ausið órum saman. Hins
vegar hefur presturinn nokkrum
sinnum verið kallaður til að jarð-
syngja. Austast ( kirkjugarðinum eru
nýorpnar grafir, regnið hefur enn
FJÖLBREYTT
ORVAL AF
KARLMANNAFÖTUM
Saumum eftir máli;
Veljið sjálfir sniS
og efni.
SlMAR: 32206
22207
22208
ma
KJÖRGARBI. LAUGAVEGI 59
VEIZLUBORÐID
Osta og smjörsalan
VIKAN 42. tbl.
41