Vikan - 21.10.1965, Page 41
legur kubbur kenndur við Hala í
Suðursveit, sá sem myrti rómantík-
ina á íslandi en endurnýjaði ritmál
þjóðarinnar, orðasafnari, speking-
ur og yogi, uppreisnarmaður og
kálæta. Hitt skáldið var öllu yngra,
heimsborgari úr Mosfellssveit, lat-
[numaður og gáfnaljós, hann hafði
verið „á grenjandi túr ! evrópskri
menningu" snúist til kaþólskrar trú-
ar og var kominn í Flatey til að
liggja í þanginu og hlusta á fugla-
kliðinn. Þessi skáld þrjú bjuggu öll
á loftinu hjá séra Halldóri Kolbeins,
þessi merkisklerkur kunni að velja
sér hirð við hæfi og var þá enginn
þessara manna orðinn viðurkennd-
ur af þjóðinni.
Og það var eitt sinn að kona er
úti við á Jónsmessunótt og er að
þvo þvott. Verður henni þá litið
inn í Skólabrekku og sá tvo engla
ganga eftir grundinni. Konunni
varð svo mikið um þessa dýrðar-
sýn að hún hljóp inn í bæ og lof-
aði guð og kallaði á fleira fólk til
að skoða englana. Þegar nánar var
aðgætt fóru þar ekki aðrir englar
en þeir Halldór og Þórbergur alls-
berir og höfðu laugað sig nakta í
dögginni á Jónsmessunótt eftir
fornri þjóðtrú.
Þótt hús ! Flatey væru tví- og þrí-
setin fór þar allt fram í sátt og
samlyndi. Unglingarnir voru látnir
vinna, vaktir klukkan sex að morgni
til að breiða fisk, þá gengu fjórar
skútur úr Flatey. Ekki var síður líf
í tuskunum þegar fiskitökuskipin
komu, þá var fiskurinn pakkaður
inn og, síðan varð að bera hann um
fjöru langa leið að bringingabátn-
um og stundum urðu unglingarnir
að fara um borð í skipin og niður
! lest og stúfa fiskinn.
En þá voru líka góð böll í salt-
fiskpakkhúsinu. Þar var fólk frá
Stykkishólmi, Olafsvík og Sandi.
Þarna ! saltfiskpakkhúsi voru færð-
ir upp sjónleikir, Henrik og Pene-
lope, Nei-ið, Piltur og stúlka og
Tengdamamma, Hrekkjabrögð Scap-
ins. Það var slegið upp palli til að
leika á og svo voru númeraðir
bekkir. Og á eftir dunaði dansinn
þar til sól reis. Fyrst var einföld
harmónika en hljóðfærið varð full-
komnara eftir því sem árin liðu.
Það voru dansaðir gömlu dansarnir
og sumir höfðu með sér dálitla
hýru, annars sást ekki vín á nokkr-
um manni. Og dansinn gat orðið
fjörugur þótt dansað væri á peysu-
fötum „ein þeirra missti svuntuna
og þá var nú hlegið", sagði mér
gömul kona, Og það voru upplestr-
ar og karlakárinn Gamli Nói lét til
sín taka og kvenfélagið Gleym-mér-
ei, þorrablót voru framin og grímu-
dansleikir. A öskudag gekk grímu-
klædd fylking um allar götur og
kom í hvert hús, þar voru blóma-
rósir uppáfærðar ! karlmannsföt
með rauða rós í hnappagatinu og
fræknir formenn og sjógarpar
klæddust peysufötum. Og það
þurfti hvorki stórar hátíðir né mik-
ið umstang til að hafa ofan af fyr-
ir unga fólkinu í Flatey. Magnús
spilaði oft klukkustundum saman á
munnhörpu og var þá setinn bekk-
urinn í kjallaranum hjá seglasaum-
aranum.
Hefurðu komið í þessi yfirgefnu
hús í Flatey, hljóðu, auðu hús?
Jafnvel þótt sól skíni glatt á tún
og sund, þá er einlægt rökkur inni
í þessum húsum. Gólfið stynur
þungan undan fótataki þínu og
hurðirnar kveinka sér þegar þú
opnar inn í stofu eða kames. Undir
vegg er ef til villi stórt og þungt
koffort, harðlæst, ef til vill er eng-
inn í veröldinni lengur á lífi sem
veit hvað það geymir. í stofunni
hefur orðið eftir stórt og vandað
stofuborð, það má draga það út
og dekka fyrir tólft. En stóll er eft-
ir; þetta er heldri manna stóll með
haglega útskornu baki og fótum.
í gluggakistunni er hrúga af dauð-
um flugum. Þær liggja flestar upp
í loft og sólin skín á þær. Á gólf-
inu liggur rifrildi af markaskrá ell-
egar er það húspostilla, snældu-
snúður í einu horni, spönsk tví-
hleypa hallast upp að skáp og stór-
ir haugar af þýskum og enskum
skáldsögum frá fyrri t!ð í opnum
kassa, Kristmynd úr gipsi horfir
angurværum augum yfir herbergið.
Veggfóðrið er flosnað af veggjun-
um víða svo glyttir í ævaforn dag-
blöð innanundir. Þarna hangir enn-
þá uppi spegill í fallegum ramma
flúruðum og þú forðast að líta í
þann spegil, hver veit hvað hann
kann að sýna. Og allt í einu ber-
ast ofan af lofti mjóslegnir tónar,
það er lítið lag sem lætur kunnug-
lega í eyrum: Ach, du lieber Aug-
ustin, Augustin, Augustin ... Þú
hiustar um stund og loks kemur
samferðamaður þinn niður stigann
og heldur á skrautlegri spiladós,
það teygist á tónunum því lengra
sem liður á lagið og loks endar
það í daufum smelli og það verður
þögn á ný í húsinu.
Þú andar að þér djúpt þegar
út er komið, angan grængresis og
lykt af þangi; sólbreiskja, fuglatfst,
l!f. Æðarkollan kúrir á eggjum eins
og fyrir þúsund árum áður en
Þrándur mjóbeinn nam hér land
fyrstur manna og átti þó hvorki
spiladós né spegil og því síður
mynd af Jesú Kristi og tvílembing-
arnir fylgja móður sinni ofan tún-
ið hátíðlegir ! bragði og stíga létti-
lega á þessari nýju jörð, þessu túni
sem nú er að spretta í þúsundasta
sinn. Hver mun bera á þennan völl
að ári?
Fólkið er á förum. Þessar fáu
sálir sem eftir eru, þær eru í raun-
inni ferðbúnar. Þó það fari ekki
suður, þá fær það ekki umflúið
annað ferðalag sem allir eiga í
vændum.
í kirkjunni sem trónir á háhrygg
eyjarinnar, helguð heilögum Jóni
guðspjallamanni, hefur ekkert barn
verið vatni ausið árum saman. Hins
vegar hefur presturinn nokkrum
sinnum verið kallaður ti! að jarð-
syngja. Austast í kirkjugarðinum eru
nýorpnar grafir, regnið hefur enn
FJÖLBREYTT
ÚRVAL AF
KARLMANNAFÖTUM
Saumum eftir máli.
VeljiS sjálfir snið
og efni.
SÍMAR: 22206
22207
llltima
22208
K ) ö R G A R Ð I . LAUGAVEGI 59
Osta-og smjörsalan
VIKAN 42. tbl. ^