Vikan - 19.01.1967, Blaðsíða 11

0
Þingmaðurinn gcrist alþýðulegur og heilsar upp á væntanleg atkvæði í kjör-
dæmi sínu.
Áður voru bændur fjölmennir á alþingi og margir voru á sextugsaidri, þegar
þeir fyrst náðu kosníngu. Nú fer þeim mjög fækkandi.
í stað bænda og embættismanna, sem áður velgdu þlngbekkina, er kominn hópur
lögfræðinga, sem hafa frá unga aldri fengið uppeldi i stjórnmálafélögum.
vegi, stéttaskiptingu og sérstöðu
héraða. Slík þekking fer hins
vegar forgörðum í menntun
unglinga, er sitja langdvölum á
skólabekk og afla sér fræðslu
um þjóðfélagsmál og stjórn-
málaskoðanir í æskulýðssamtök-
um flokkanna. Sjálfsalar skila
helzt verksmiðjuframleiðslu. Nú
gætir þess og, að íslenzkir æsku-
menn velji nám með það fyrir
augum að gera sér stjórnmál að
atvinnu. Þetta sannast bezt á því,
hvað margir lögfræðingar sækj-
ast eftir framboðum og þing-
mennsku. Bakhjarl fæstra þeirra
eru sýslumannsembætti, þó að
þess séu dæmi. Flestir þeirra
hafa alizt upp í stjórnmála-
flokkunum, en kunna lítil skil á
samfélaginu. Þeir eiga frama
sinn f lokksforingj unum að þakka
og leggja ríka stund á þjónustu
og hlýðni við þá. Er vissulega
athyglisvert, að lögfræðingar
veljast fremur til þingmennsku
en aðrir menntamenn, sem mest
koma við sögu á öld tækni og
iðnþróunar.
Ýmsir munu ætla, að lögfræð-
ingar séu öðrum fremur til þing-
mennsku fallnir vegna menntun-
ar sinnar. Sú skoðun hefur ýmis-
legt til síns máls, en hún er eng-
an veginn einhlít. Snjall lög-
fræðingur reynist mikilhæfur
þingfulltrúi, ef hann er fjöl-
menntaður af námi, lífs-
reynslu, hugkvæmur og ráð-
svinnur og gagnkunnugur at-
vinnuvegum, þjóðarbúskap og
landsstjórn. En þetta gildir vita-
skuld eins um þá, sem fram úr
skara í öðrum stéttum þjóðfé-
lagsins. Fólk lætur víst í þessu
sambandi blekkjast af þeirri
sérþekkingu, sem löggjafar-
starfinu er nauðsynleg. En nauð-
syn hennar miðast ekki aðeins
við lögfræði, þó að hlutur hennar
sé raunar mikill. Alþingi þarf á
að halda sem ráðunautum mörg-
um sérfræðingum, svo og sú rík-
isstjóm, er með völd fer hverju
sinni. Þar með er ekki sagt, að
sérfræðingar séu kjörnastir allra
til þingmennsku. Þeir eru oft
einhæfir. Stjórnmál teljast hins
vegar vísindi fjölhæfninnar.
Þingmenn hljóta þess vegna að
velja og hafna, þegar þeir úr-
skurða tillögur sérfræðinga. Því
getur gáfaður og víðsýnn bóndi,
verkamaður eða iðjuhöldur verið
slyngari fulltrúi kjördæmis og
þjóðar á alþingi en sprenglærð-
ur lögfræðingur. Engin skóla-
menntun sker úr um stjórnmála-
hæfileika. Þeir eru skyldari list-
gáfu en því atgervi, sem sann-
ast á prófum.
|ðulega hendir, að val á alþing-
mönnum virðist ærið undrun-
arefni. Skrýtnir fuglar hreppa
framboð af tilviljun, sem kallast
mætti örlagaglettni, ná kosningu
gegn öllu lögmáli og sitja svo
lengi í eftirsóttum stólum lög-
gjafarsamkomunnar eins og
hænur á priki. Hins vegar er al-
gengt, að þjóðkunnir vitgarpar
og þúsund þjala smiðir falli í
kosningum og komist aldrei
nema á áheyrendapalla alþingis-
hússins við Austurvöll. Stund-
um þokast samt slíkir menn á
þing við mikil harmkvæli og
verða áhrifamiklir og farsælir
þingskörungar. Sigurstranglegur
frambjóðandi dæmist kannski ó-
nýtur stjórnmálamaður, þegar á
reynir, en gott þingmannsefni
fellur ef til vill aldrei í flokksnáð
eða gengur ekki í augu kjósenda.
Væri gaman að nefna dæmi um
þetta, en ég hlýt að fara varlega
í þær sakir. Samt læt ég freist-
ast. Jóni Þorlákssyni reyndist
harla þungur róður að ná kosn-
ingu til alþingis. Hann barði
Framhald á bls. 45.
FLEIRI LANGAR Á
ÞING EN ÆTLA
MÆTTI.
MENNTUN OG
KOSTIR ÞING-
MANNA. ÞEGAR
GARPARNIR FALLA
OG SKRÝTNIR
FUGLAR FLJÚGA
INN AF TILVILJUN.
PEÐIN OG STÓRU
MENNIRNIR.
GEÐVOND STJÓRN-
ARANDSTAÐA.
ÞÖF í STAÐ RÖK-
RÆÐNA, HROSSA-
KAUP í STAÐ
SAMNINGA.
UPPLITAÐAR
GRUNDVALLAR-
STEFNUR.
GREIN UM ÞRÓUN
í STJÖRNMÁLA-
BARÁTTU, ALÞINGI
OG ALÞINGIS-v
MENN.
11
3. tbl.