Vikan - 19.01.1967, Blaðsíða 40

OSRAM
flúrpípur, hringir,
g Q /;■■! |U| startarar og almennar perur fást
land allt, vegna gæðanna.
um
um, með grófar, heimskulegar
og hundingjalegar hugmyndir.
Til þess að verða voldugur í
Róm dugði nú ekki lengur að
vera fæddur af göfugri ætt, bera
virðulegt nafn, eða vera tengd-
ur velstæðri fjölskyldu, eins og
meðan lýðveldið var lítið, dyggð-
ugt og fátækt. Nú óx valdið upp
af auðnum. Menn sem voru auð-
ugir og kunnu með auðinn að
fara urðu sér úti um vini, banda-
menn og virðulegar þjóðfélags-
stöður; þetta þrennt veitti þeim
vald til að safna enn meiri
* auði og öðlast þannig enn meira
vald. Venjulega áttu aðeins há-
ættaðir menn sæti í senatinu, en
ættu þeir ekki sjálfir völd og
auð, voru þeir varla annað en
sendisveinar. Ríkur og voldugur
maður þurfti ekki lengur að
sitja í senatinu; hann fékk aðra
til þess fyrir sig. Og voldugustu
og ríkustu mennirnir í Róm voru
hershöfðingjarnir. Ránsfengur og
hernaðarframkvæmdir auðguðu
marga, en einkum þó fyrirliða
rómverska hersins.
Hvernig gat ungur maður, sem
varla skar sig mikið úr sínum
jafnöldrum, orðið hershöfðingi?
Til þess þurfti tíma, heppni og
einurð. Hann varð að klifra upp
hinn pólitíska stiga, þrep eftir
þrep, án þess að láta sér nokk-
urntíma verða á mistök. Ef allt
gengi vel, myndi fólkið að lokum
kjósa hann konsúl og senatið fá
honum til stjórnar mikilvægt
skattland ásamt hersveitunum
þar. En til að hljóta kosningu
í jafnvel minniháttar embætti
þurfti mikið fjöldafylgi og of
fjár til að standa undir kosninga-
baráttunni og til að múta kjós-
endum. Þetta tvennt heyrði sam-
an. Fylgi fjöldans þurfti pen-
inga. Inn í þennan hring varð
Sesar hinn ungi að brjótast, þótt
hvorki ætti hann auð né völd.
Ræðumennska var ein ódýr-
asta leiðin til að vekja á sér at-
hygli á Fórum. Ef vel tækist
til þar, var hægt að safna sér
nokkrum hópi velviljaðra áheyr-
enda og fá nokkra áhrifamenn
til að taka eftir sér sem efnileg-
um ungum manni. Sesar átti
gott með að tala sannfærandi og
það kom í ljós að hann átti furðu
auðvelt með að fá áheyrendur
á sitt mál. Hann var síðar ein-
hver mesti ræðumaður sinnar
aldar. Hann gat töfrað svæsn-
ustu andstæðinga sína með orð-
um. Síseró, sem var hreint eng-
inn auli á þessu sviði, lét hafa
það eftir sér: „Sem mælskumað-
ur er Sesar frábær, þótt æfing-
una vanti hann ... Hvaða mál-
snillingur er hnittnari og gagn-
orðari, eða talar fágaðra og
fegurra mál?“ Hann var líka
orðheppinn og fyndinn í einka-
viðræðum. „Orðaval hans sýndi
góðan og fágaðan smekk“, sagði
Síseró eftir að hann hafði snætt
með Sesari þremur mánuðum
fyrir fimmtánda mars.
Líkamlega var Sesar líka vel
úr garði gerður. Hann var há-
vaxinn — það er að segja af
Rómverja á þeirri tíð að vera.
Hann hafði nístandi svört augu
og kaldhæðinn svipur hvíldi
jafnan yfir andlitinu. Hann átti
til að fá köst af niðurfallssýki, en
að öðru leyti var hann stál-
hraustur og bjó yfir óhemju
þreki til að standast hverskyns
harðræði. Hestamaður var hann
frábær og gat farið hratt yfir
eins og sendiboði, og hann lét
sig ekki muna um að leggja nótt
við dag ef um bardaga eða önnur
aðkallandi störf var að ræða.
Á efri árum er hann var tekinn
að helga sig bókmenntastörfum,
las hann gjarnan tveimur eða
þremur fyrir samtímis. Hann var
alltaf mjög glæsilega klæddur,
enda þótt hann hefði þann ávana
að gyrða beltið laust að sér, og
það tóku síðan allir upp eftir
honum. Hann tók snemma að
missa hárið og greiddi það fram
til að leyna skallanum, og á efri
árum bar hann oft lárviðar-
sveig í sama tilgangi. Sem gleði-
maður var hann alræmdur. í
æsku svaf hann hjá eiginkonum
sumra frægustu höfðingja í Róm
og mestu fegurðardísum síns
tíma. Almannarómur hermdi að
hann svæfi jafnfúslega hjá eig-
inmönnum þeirra. Hver beður
var stikla á framabraut hans.
Þótt Sesar væri fæddur aðals-
maður, gerðist hann meðlimur
alþýðuflokksins, sem var and-
vígur senatinu. Hann var fjórt-
án ára þegar alþýðuleiðtoginn
Maríus, sem var honum ná-
tengdur, sigraði fjölskyldurnar
hundrað — patrísea Rómar —
náði Róm á sitt vald og lét her-
menn sína strádrepa helztu
hefðarmenn senatsins. Sesar var
sextán ára þegar Maríus dó 86
fyrir Krist og tvítugur þegar
Súlla, hetja fjölskyldnanna
hundrað, sigraði alþýðuflokkinn
og hófst handa við að drepa alla
sína andstæðinga. Sesar varð að
flýja. Hermenn Súllu náðu hon-
um, en hann bjargaði lífinu með
því að múta fyrirliða þeirra.
Raunar þótti ekki mikil ástæða
til að ofsækja hann: flestir voru
á einu máli um að hann væri of
mikill villingur til að hægt væri
að taka hann alvarlega. Og svo
var hann af aðalsættum og átti
marga ættingja i hópi sigurveg-
aranna.
Samt taldi hann öruggara að
fara eins langt frá Róm og kost-
ur var á, í bráðina að minnsta
kosti, en verða sér jafnframt úti
um hernaðarreynslu. 81 fyrir
Krist var hann kominn til Asíu,
þar sem hann gat sér góðan orð-
stír, fékk verðlaun fyrir hreysti-
lega framgöngu á vígvelli og var
falin á hendur vandasöm sendi-
för til hirðar konungsins í By-
þiníu. „Þar“, segir Svetóníus,
„dvaldist honum svo lengi, að
menn fengu grun um kynvillu-
samband milli hans og konungs-
ins. Ekki er ólíklegt að hann hafi
verið nógu klókur til að nota
rekkju konungs í stað ráðstefnu-
borðs. Síðar tók hann þátt í róm-
verskum herleiðangri í Kilikíu,
en forðaðist að koma heim til
Rómar.
Þegar dauði Súllu fréttist aust-
ur 78 fyrir Krist, flýtti hann sér
til Rómar til að reyna heppni
sína í pólitík og lagarefjum.
Sem rómverskur borgari hafði
hann rétt á að lögsækja opinber-
an embættismann, og það gerði
hann og valdi að skotspæni
voldugan mann, fyrrverandi
konsúl er Dolabella hét, og sak-
aði hann um misfellur í embætt-
isfærslu. Hann tapaði málinu,
40 VIKAN 3- tbl-