Vikan - 18.04.1968, Blaðsíða 27

Hafið hefur frá örófi alda verið vettvangur dularfullra fyrirbæra, en
ekkert hefur verið einkennilegra en það, sem meðal sjómanna er þekkt
undir nafninu „Þríhyrningur dauðans".
„Þríhyrningurinn", — hafsvæðið sem takmarkast af Bermunda, Puerto
Rico og Florida, — er um 1600 kílómetrar á hvern veg. f meira en heila
öld hafa skip horfið á dularfullan hátt á þessu svæði. Þau hafa horfið
svo gersamlega, að það er eins og risastór segull hafi dregið þau niður
á hafsbotn. En á síðustu árum hafa einnig flugvélar með fullkomnum
öryggisútbúnaði horfið á þessu svæði, rétt eins og þær hafi sogazt upp
í himininn. Aðeins eru til áreiðanlegar frásagnir frá síðustu 25 árum, en
á þeim tíma hafa nær 1500 manns farizt á þessu svæði. Ekki eitt einasta
lík hefur fundizt og hvorki tangur né tetur að braki þessara skipa og
flugvéla.
Vísindamenn fró Ameríku, Kanada og Bretlandi hafa unnið saman síð-
ustu fimm árin til þess að reyna að leysa þessa dularfullu gátu.
f stórri byggingu í London eru höfuðstöðvar brezka samgöngumála-
ráðuneytisins. Ein af mörgum deildum þessarar stofnunar er sérstök deild,
sem rannsakar flugslys. Hér eru margar þykkar möppur, sem geyma
skýrslur um flugvélar sem hafa horfið. f tveimur af þessum möppum er
sögð nákvæmlega sama sagan: Með árs millibili hurfu tvær brezkar Tudor-
flugvélar sporlaust í „Þríhyrninginn" — „Star Tiger" og „Star Ariel". Þvert
yfir báðar þessar möppur hefur verið stimplað eftirfarandi: „Ekkert er
vitað hvað varð um flugvélina, farþega hennar og áhöfn".
ALLT GEKK EINS OG í SÖGU
Rétt eftir klukkan þrjú síðdegis fimmtudaginn 29. janúar 1948 hóf
B. W McMillan flugstjóri á „Star Tiger" flugvél sína til lofts frá flugvell-
inum f Santa María á Azor-eyjum. Þetta var þriðji áfangi flugs frá London
til Havanna. Bæði hann og aðstoðarflugstjóri hans, D. Colby, höfðu oft
áður flogið þessa leið. Með þeim var fjögurra manna áhöfn, tvær flug-
freyjur og 2 farþegar, þar á meðal kunnur yfirhershöfðingi f brezka flug-
hernum, Sir Arthur Coningham. Leiðin frá Azoreyjum til Bermuda er um
1800 km þvert yfir Atlantshafið. Er þetta eitthvert lengsta farþegaflug
sem um getur. Þess vegna er flugvélin skoðuð helmingi betur en ella,
áður en lagt er af stað og þess vandlega gætt, að allur öryggisútbúnaður
sé f góðu lagi. McMillan flugstjóri vissi, að ferðin mundi taka um tólf
og hálfa klukkustund, og vélin mundi þurfa 13000 lítra af eldsneyti. Hann
bað um og fékk 15000 lítra. Flugstjórinn og áhöfn hans voru hálfa klukku-
stund á veðurstofu flugvallarins í Santa Maria, áður en lagt var af stað.
Þeir grandskoðuðu veðurkortin með hliðsjón af fellibyljum, sem oft geisa
yfir Bermuda. Veðurútlitið var óvenju hagstætt. Starfsmenn flugvallarins
f Santa María fylgdust nákvæmlega með fluginu alla leiðina. Hið nauð-
synlega 24 tíma öryggisvottorð var samið og undirskrifað af yfirmönn-
um flugvallarins.
Næstu 11 klukkustundir mátti heyra kallmerki flugvélarinnar G-AHNP
með reglulegu millibili. Hún fékk miðun og nauðsynlegar upplýsingar
nokkrum sinnum á leiðinni, eins og venja er.
Klukkan 3.15 aðfaranótt föstudags heyrðist f mörgum flugstöðvum, að
G-AHNP kallaði á Bermuda og bað um miðun. Kallið var mjög hátt og
greinilegt, svo að Bermuda gat gefið fullkomna miðun. McMillan flug-
stjóra var sagt, að hann væri á réttri leið, um 500 kílómetra frá ákvörð-
unarstað. Hann þakkaði fyrir upplýsingarnar og sagði, að veðurútlit væri
mjög gott og flugið hefði gengið að óskum.
35 mfnútum sfðar reyndi Bermuda að ná sambandi við „Star Tiger",
en fékk ekkert svar.
SKEMMDARVERK ÓHUGSANDI
f -snatri var haft samband við nærliggjandi stöðvar, en enginn hafði
heyrt til flugvélarinnar eftir klukkan 3.15. Fjölmargar leitarflugvélar og
skip fóru þegar af stað til þess að reyna að finna flugvélina. Næstu
fimm daga var gerð umfangsmikil leit að flugvélinni: 104 flugvélar leit-
uðu í 880 tfma, en 30 skip leituðu á hafinu. Ekki einu sinni olfubrák
ÞAR SEM SKIP QG FLUGIIELAR HVERFA SPORLAUST
Á 25 ÁRUM HAFA 1500 MANNS FARIZT Á DULARFULLAN
HÁTT Á HAFSVÆDI. SEM TAKMARKAST AF RERMUDA.
POERTO RICO OG FLORIDA.
fannst á hafinu, hvað þá heldur björgunarbelti, lík eða brak úr vélinni.
Aður en við Iftum á aðstæðurnar, þegar hin flugvélin, „Star Ariel"
fórst á nákvæmlega sama stað ári síðar, væri ekki úr vegi að lesa skýrsl-
una, sem samin var í brezka flugmálaráðuneytinu um hvarf „Star Tiger".
Rakin er nákvæmlega saga þessarar örlagaríku ferðar, sagt frá áhöfn-
inni og farþegunum og flug vélarinnar rakið f smáatriðum. Áður en
vélin lagði upp frá Lundúnaflugvelli í fyrsta áfanga flugsins, var hún
skoðuð nákvæmlega, meira að segja farið í stutt reynsluflug.
Hópur útvarpsvirkja og radar-sérfræðinga skoðaði hver sinn hluta af
útbúnaði vélarinnar, og brunaeftirlitsmaður reyndi mjög fullkomið slökkvi-
kerfi, sem nýlega hafði verið sett í vélina. Allir fjórir hreyflar vélarinnar
áttu eftir marga flugtíma til næstu aðalskoðunar, svo að ekki gat verið
um slit að ræða í neinum hlutum þeirra. Ef einn hreyfill hefði brugðizt
meðan á fluginu stóð, hefði vélin getað flogið áfram á þremur hreyfl-
um, og varla er hugsanlogt, að fleiri en einn hreyfill hafi brugðizt I einu.
Hvað áhöfninni viðkemur, þá var þar valinn maður í hverju rúmi. Þeir
voru allir í góðri þjálfun og höfðu gengizt undir nákvæma læknisskoðun.
McMillan flugstjóri hafði að baki sér 2912 flugtíma hjá flughernum og
1673 tíma við farþegaflug. Aðstoðarflugstjórinn, Colby, hafði 1690 tíma
hjá hernum og 1403 tíma við farþegaflug, þar af 1066 tíma sem aðal-
flugstjóri.
Strax var gegið úr skugga um, að ekki gat verið um skemmdarverk að
ræða á öryggisútbúnaði vélarinnar. Veðurskiiyrði voru prýðileg bæði 29.
og 30. janúar. Engir fellibyljir höfðu verið boðaðir né óveður af neinu
tagi. Með hliðsjón af öllum þessum staðreyndum lauk skýrslunni á svo-
felldum orðum: „Við höfum enga ástæðu til að álíta, að „Star Tiger"
hafi steypzt í hafið, af því að hún hafi verið með bilaða talstöð og þess
vegna ekki getað fundið ákvörðunarstaðinn, áður en eldsneytið gengi
til þurrðar. Við álítum heldur ekki, að skekkja hjá siglingafræðingi hafi
valdið slysinu, né heldur bilun á hreyflum eða neinu öðru af tækjum
vélarinnar eða útbúnaði. Ekki verður heldur séð, að slæmt veður sé
orsökin eða eldsupptök."
Ætla hefði mátt, að skýrslan um hvarf „Star Tiger" fengi að liggja
óhreyfð eftir þetta. En ári síðar var hún tekin fram aftur og grandskoðuð.
Önnur Tudor-vél, „Star Ariel" með kallmerkið G-AGRE, hvarf á flugi frá
Bermuda til Kingston á Jamica hinn 17. febrúar 1949.
Flugstjóri var J. C. McPhee, áhöfn voru sex manns og farþegar þrettán.
Áætlaður flugtími var fimm og hálf klukkustund. Til ferðarinnar þurfti
10.000 lítra af eldsneyti, og þegar vélin lagði af stað hafði hún 12.000
lítra. Hún hefði því átt að geta verið á flugi í tíu tíma.
SAGAN ENDURTEKUR SIG
í Bermuda grandskoðaði McPhee flugstjóri veðurskýrslur og kort, og
uppgötvaði sér til mikillar ánægju, að útlitið gat varla verið betra. Hann
skrifaði hjá sér í dagbók sína, í hvaða hæð hann mundi fljúga. Margir
af starfsmönnum flugturnsins í Bermuda eru vitni að þessu. Hann hafði
orð á þvl við marga þeirra, hversu útlitið væri gott.
Þegar flugvélin var í loftinu, hafði hún stöðugt samband við nærliggj-
andi stöðvar og fékk veðurhorfur og miðanir. Um 200 sjómílur vestur af
Bermuda misstu allar stöðvarnar samband við G-AGREE, og þar sem
óttazt var, að slys hefði orðið, voru leitarflugvélar og skip send af stað
strax. í sjö daga flugu milli 70 og 80 flugvélar daglega og heill floti
af skipum, bæði stórum og smáum, sigldu fram og aftur um hafið. Enn
einu sinni undruðust þátttakendur þessarar umfangsmiklu leitar, að ekki
skyldi einu sinni sjást olíubrák, hvað þá björgunarbelti, lík eða brak úr
vélinni.
„Star Ariel" hvarf sporlaust í „Þríhyrning dauðans" á sama hátt og
„Star Tiger" hafði gert ári áður. Við rannsóknina kom að mestu leyti
hið sama í Ijós. Vélin hafði verið skoðuð rækilega í London, fylgzt hafði
verið með fluginu eftir beztu getu, eldsneyti var nægilegt og áhöfnin
skipuð dugmiklum flugmönnum.
„Vegna skorts á sönnunargögnum, þar sem ekki hefur fundizt tangur
eða tetur af vélinni, er orsök slyssins ókunn." Framhald á bls. 37.
26 VIKAN 15-tbl-
i5. tbi. VIKAN 27