Vikan - 05.09.1968, Blaðsíða 26

hann eða að reyna að sprengja
hann í loft upp. Hér naut Alexander
útilífsins af hjartans lyst, kastaði
fyrir lax og fékkst við aflraunir í
stíl við Hafnarbræður og séra Snorra
á Húsafelli, enda orðlagður jaki.
Til dæmis rétti hann úr skeifum með
berum höndunum eins og ekkert
væri um að vera,- það gerði Agúst
sterki á Saxlandi líka, svo að eftir
því hafa skeifuréttingar verið kon-
unglegt sport. Einnig eru til sögur
um að Alexander hafi leikið sér að
því að haida kyrrum tveimur tryllt-
um hrossum, sínu með hvorri hendi.
— Staðurinn er nú mikil beita fyrir
túrista og koma um þrjátiu þúsund
þeirra þangað árlega.
BARDAGINN Á SÆMSKASUNDI
Einnig fylgdi Fröjd konsúll mér
upp á klöpp eina sem ber heldur
hátt á eynni Kotka austanverðri;
var þaðan dægileg útsýn yfir skógi-
vaxna hólma og nes og spegilslétt-
an sjó, bláan, krökkan af seglbát-
um, en þess háttar farartæki þykja
hér enn sjálfsagðari eign en bílar.
En ekki hefur alltaf verið jafn frið-
fjandkonu sína í ófriði þessum, að
herskip hans sigldu allt að ósum
Nevu og er hermt í annálum að
rúðugler hafi skolfið í Vetrarhöll-
inni við brestina í fallbyssum þeirra.
Kalla má að bardaginn í Sænska-
sundi hafi verið fæðingarhríðir
Kotkaborgar, því að ófriði þessum
loknum töldu Rússar vissara að
hlaða virki hér á eynni, sem þá
var þeirra megin við landamæra-
línuna, til að Svíar ættu erfiðara
með að sækja að þeim gegnum
skerjagarðinn þegar til næsta stríðs
kæmi. Helzt minja eftir dvöl Rússa
hér er kirkja ein allvegleg, sem
með stílnum ber uppruna sínum
glöggt vitni. Hún er nú notuð af
hinum grískorþódoxa söfnuði borg-
arinnar, sem er að vísu fámennur.
Flestir Finnar eru Lútheranar sem
kunnugt er, en eitthvað um tvö
prósent landsmanna munu vera
grísk-orþódoxir, flestir Kirjálar frá
austurjöðrum landsins. Sú þjóð fékk
sinn kristindóm nefnilega frá Rúss-
um í Novgorod, en ekki frá Norð-
urlöndum sem aðrir Finnar.
1855 fundu skerjagarðskarlarnir
manna á bezta aldri sem ekki áttu
afturkvæmt af vígvöllunum eða
sneru þaðan hamlaðir á líkama og
sál, varð borgin að þola harðar
árásir af hálfu sovézka flughers-
ins, enda aldrei langt til stöðva
hans á Leníngrað-svæðinu eða í
Eistlandi, hinum megin við Kirjála-
botninn. Ollu flugárásirnar miklu
tjóni í borginni, en verr hefði þó
farið ef ekki hefði notið við ágæts
loftvarnaliðs, sem grandaði fjöl-
mörgum óvinaflugvélum. Við eitt
loftvarnabatteriið, sem staðsett var
á einum hólmanum úti fyrir, þjón-
aði um hríð Henrik Aunio, sem nú
er skreytingamaður í Reykjavík.
Fröjd sagði mér l(ka sitt af hverju
um eyna Hogland, sem er hér úti
fyrir, nokkurn veginn á flóanum
miðjum. Þar var háð önnur orrusta
fræg í Gústafs stríði og Katrínar,
sem áður er getið. Það var að vetr-
arlagi og Kirjálabotn ísi lagður.
Rússar settust í eyna með mikið
lið, en sænskir og finnskir her-
menn drógu þá fallbyssur út á ís-
inn og plöffuðu á óvininn. Minn-
ast Svíar og Finnar atburðar þessa
Frá Sær
til Suome
þeir sóttu upp á eyna eftir giljumi
þeim og skorningum, sem þar er
mikið af, lét varnarliðið ganga ái
þeim sprengjur og kúlur. Biðu<
Þjóðverjar þar mikið manntjón ogi
ósigur, enda eru sprengingar sér-
lega áhrifamiklar þegar þær hafa<
nokkurt aðhald, til dæmis af kletta-
veggjum. Kunni Fröjd konsúll gerla
að segja frá þeirri viðureign, þar
eð sonur hans hafði tekið þátt [
henni sem foringi í finnska líðinu..
Nú heyrir Hogland Rússum til.
LITIÐ INN HJÁ RUNEBERG
Meðan Dettifoss lestaði staura og
sykur í Kotka og Kantvik, stað ein-
um á Porkkala-svæðinu, fyrir vest-
an Helsingfors, skrapp ég með rútu
til höfuðborgarinnar; það er um
Þannig cr Helsingfors:
himinháar gl.iáhallir og
brciðgötur krökkar af
æsilegri umferð. Að of-
an eru ný skrifstofu- og
verzlunarhús við
Tavastaveg, cn til hægri
stjórnarskrifstofur á
Kalli-svæðinu.
sælt hér á sundunum. í einu þeirra,
Sænskasundi (Svensksund, Ruotsin-
salmi á finnsku), sem vel sést héð-
an af klöppinni, áttust herflotar
þeirra Katrínar miklu Rússadrottn-
ingar og Gústafs þriðja Svíakon-
ungs við árið 1790, en í þá tíð
skipti Kymmene-á löndum með
þeim. Sagði konsúllinn mér, að
Gústaf konungur og offíserar hans
hefðu þá staðið hér á klöppinni,
fylgzt með bardaganum og gefið
liði sínu góðar ábendingar, þegar
með þurfti. Báru Svíar hærri hlut
í pataldri þessum, og telja hann
veglegastan allra sinna sigra á sjó.
Gerðist Gústaf svo nærgöngull við
hér í kring púðurlykt öðru sinni.
Þá geisaði Krímstríðið fræga og
Bretar og Frakkar sendu flota inn
á Eystrasalt til að angra Rússa.
Brezk herskip þræddu þá leiðina
inn á milli hólmanna og skutu
Kotkavirkið í mask. Ekki varð þetta
þó viðgangi staðarins til hindrun-
ar, því 1878 var formlega stofnað-
ur kaupstaður á eynni. Fyllir Kotka
því níunda tug aldurs síns á þessu
ári.
HOGLAND
Sem fyrr er á drepið, kom heims-
styrjöldin síðari hart niður á Kotka.
Auk þeirra mörg hundruð kgrl-
Dómkirkjan í Helsingfors er ein
tígulegasta bygging borgarinnar.
Hún var byggð snemma á síðustu
öld eftir teikningu C. L. Engels.
Flokkur finnskra hermanna á
göngu í Helsingfors af tilefni hálfr-
ar aldar afmælis finnska hersins.

lÍÍiliÍÍÍBii
með stolti enn í dag, og í Fanrik
Stáls sagner er að minnsta kosti
einu sinni getið um „garp frá Há-
lands tíð".
Annar bardagi var háður um
Hogland í síðari heimsstyrjöld, eft-
ir að Finnar höfðu samið frið við
Sovétmenn og undirgengizt að reka
af höndum sér herlið það er fyrr-
verandi bandamenn þeirra, Þjóð-
verjar, höfðu í landinu. Þjóðverjar
hugðust þá hertaka Hogland, enda
getur sá aðili er eynni ræður og
ráðið siglingum inn til Leníngrað.
Finnar höfðu lið fyrir á eynni og
tóku það ráð að lofa Þjóðverjum
að stíga á land óáreittum, en þegar
þriggja tíma ferð um skóga og
sveitir Nýlands, en svo hefur lands-
hluti þessi heitið á norrænu máli
frá fornu fari. Byggðirnar hér með
ströndum fram munu enn sænsku-
mælandi að mestu; það sér maður
meðal annars á því að á
vegaskiltum er sænska áletrunin
jafnan fyrir ofan finnskuna, öfugt
við það sem er í Helsingfors, hvað
þá í Kotka, þar sem flestar áletr-
anir eru eingöngu á finnsku. Það
var heitt og sólskin þennan dag og
blómlegt um að litast í þessum
feitu sveitum. Víða var farið að
koma upp á ökrunum hjá köllun-
um, en annars staðar sáust þeir að
86 VIKAN 35-tbl'