Vikan - 04.06.1970, Blaðsíða 14

Nemandinn á að
vera virkur
þátttakandi í nám-
inu, ekki passífur
móttakandi.
u ywvrt'/ tbl
inkaflar kversins eru fjórir og bera
yfirskriftirnar Fræðslan, Kennararnir,
Kemendurnir og Kerfið. A undan
þessum fjórum aðalköflum fer þó
formáli, skrifaður í ávarpsstíl, sem
greinilega á að vera einskonar mottó
bókarinnar í heild. Verður ekki vikið
að honum frekar, þar eð meginefni
hans var rakið í upphafi greinarinn-
AÐ KOMA VITINU FYRIR
KENNARANN
En þá er að snúa sér að fyrsta
aðalkaf lanum, sem fjallar um
fræðsluna. Sá kafli hefst með spurn-
ingunni: hvernig lærum við eitt-
hvað? Síðan kemur fullyrðingin: a11-
ir vilja læra eitthvað. Síðan tekur við
árás á vissar tegundir kennara, sem
vegna kunnáttu- hæfileika- og menn-
ingarleysis geti ekki kennt á þann
veg, að nemendunum finnist það
aaman. Þessir kennarar, stendur í
kverinu, sjá enga þýðingu í því að
útskýra fyrir nemendunum, hvers-
vegna þeir eigi einmitt að læra þetta
og þetta. Þið eigið bara að læra
þetta af því að það stendur í náms-
bókinni, segja þessir aumingja kenn-
arar.
Þetta er allt annað en gott, heldur
kverið áfram. Því að ef manni leið-
ist, þá lærir maður ekkert. Þetta er
ekki annað en sem sálfræðingar hafa
þegar uppgötvað, en því miður hafa
ekki allir foreldrar og kennarar áttað
sig á því.
Svo eru tínd til grundvallarskil-
yrði þess að hægt sé að læra náms-
efnið. Nemandann verður að langa
til þess, segir kverið, efnið verður
að vera spennandi í augum hans,
hann verður sjálfur að fá að vera
virkur þátttakandi í náminu, en ekki
aðeins passífur móttakandi. Hann
verður að fá að vinna með félögum
sínum.
Ef nemandinn er svo ólukkulegur
að njóta ekki þessara hlunninda,
segir kverið, þá sakar aldrei að
reyna að koma vitinu fyrir kennar-
ann. Flestir kennara'r vilja.raunar að
ykkur þyki gaman í tímunum, segir
bókin. Þá finnst þeim sjálfum meira
gaman. Spyrjið hvort hann geti ekki
hleypt meira lífi í kennsluna.
En ef nú það skeður sem stundum
vil! verða að kennarinn herðir hjarta
sitt og neitar öllum tilslökunum,
ráðleggur kverið nemendum að láta
"kk: bar við sitia, heldur kæra fyrir
umsjónarmanni og skólastjóra. Þv!
að þið hafið fullan rétt á að fá góða
kennslu, segir kverið, og geta sjálf-
ragt allir tek:ð undir að það megi til
sanns vegar færa.
Annar undirkafli þessa þáttar
kversins fjallar um kennslustundirn-
ar og þeirra niðurröðun. Þar er lögð
áherzla á að yfirvöld skólanna leggi
megináherzlu á röð og reglu, þar eð
með þv! móti sé þeim auðveldast að
hafa fulla stjórn á öllu. Til þess sé
meðal annars stundataflan, fyrir-
brigði sem á rót sína að rekja til
miðalda. En, bendir kverið á, það
eru miklu fle:ri leiðir en þessi til að
skipuleggja skólastarfið. Svo eitt-
hvað sé nefnt, má taka allar kennslu-
st'jndirnar heilan dag undir eina
... búa til pappírs-
skutlur,
lesa Andrés önd ...
námsgrein, það má láta nemend-
urna lesa saman ! smáhópum, í stað
þess að pukra hvern í sínu horni.
Líka mætti skipta nemendum ( bekki
eftir því hve greiðlega þeim gengur
námið, en ekki eftir aldri einungis.
Þetta getur allt verið mikið undir
dugnaði kennaranna komið, auðvit-
að. Einn kennarinn þyrfti kannski
sextán tima til að leiða nemendurna
í allan sannleika um efni, sem annar
hefði af að gera skil á fjórum.
KENNARAR:
VANÞRÓUÐ MANNTEGUND
En ekki leynir það á sér á kverinu
að höfundar þess skoða kennara al-
mennt sem heldur vanþróaða mann-
tegund. Þar er því haldið fram að
þorri kennara, eða níu af hverjum
tíu, komi fram við nemendur sína
einungis eins og sá sem valdið hef-
ur, sem þýðir að hann ákveður hvað
lesið sé, hvað talað sé um og hvað
skrifað. Þegar hann spyr, gerir hann
það ekki til að komast að skoðunum
nemenda, heldur til að tjakka af
hvort þeir fylgist með. Stundum
spyr hann til þess eins að nemend-
urnir gleymi ekki návist hans.
Þeir fáu kennarar sem vilja reyna
eitthvað nýtt til að fá fjör ! skóla-
starfið og meiri árangur út úr því,
legum — og auðvitað sönnum — rógi
um kennarann, eða verja tímanum
til að skrifa smásögur og Ijóð. Til
þess að kennarinn taki ekki eftir
þessu er bezt að hafa til þess bæk-
ur, sem lita út svipað skólabókunum
þv! að þá heldur hann að nemand-
inn sé bara að glugga í þær. Fyrir
þá sem vilja auðga anda sinn er
líka upplagt að taka með sér í tíma
góðbókmenntir, en með því að lesa
þær, má skilja á kverinu, er tíman-
um ólíkt betur varið en hinu að
hlusta á eitthvað ófrjótt og meining-
arlaust kennsluröfl.
Einnig bendir kverið nemendum
á að ekki sé útilokað að gera upp-
steit í timum, en svoleiðis eigi að
vísu helzt ekki að gera fyrr en öll
sund séu lokuð, það er að segja
þeoar Ijóst er orðið að kennarinn er
með öllu óforbetranlegur.
Næst er fjallað um lexíur. Kverið
hefur takmarkað álit á þesskonar, og
tilgangurinn með þv! mundi varla
annar en að hafa stiórn á nemendun-
um einnig utan skólatímans, það er
að segja í frístundum þeirra. Og
skólastarf, sem innt sé af hendi !
frístundum, verði yfirleitt leiðinlegt
og þar með gagnslaust.
Varðandi heimavinnu ráðleggur
kverið nemendum að læra saman,
enda sé það ekki fátitt að þeir q-t:
leyst úr allrahanda námsþrautum
miklu betur með hjálp hvers annars
en með aðstoð kennaranna.
EF KENNARAR TAKA SÖNSUM . . .
Þá er komið að öðrum aðalkafla
SKIPTIRIKKI mntl HUORT
eru oft hræddir við að fitja upp á
nýjum aðferðum af ótta við and-
stöðu annarra kennara, og sömuleið-
is latra og kærulausra nemenda.
Kennararnir vilja yfirleitt vera vin-
sælir, og í þvi er fólgið vald nem-
enda yfir þeim. Ef einhver kennari
er sérstaklega afleitur, er bezta ráð-
ið til að klekkja á honum að sýna
honum fram á að hann sé óvinsæll.
Síðan heldur kverið áfram að
banda nemendum á ýmsar leiðir til
að láta tímann 1,'ða, þegar kennar-
arnir eru svo leiðinlegir að það er
bókstaflega cmögulegt að hlusta á
þá. Til dæmis er hægt að teikna
skr pamyndir, búa til pappírsskutlur,
lesa Andrés önd, glæpareyfara eða
skoða klámmyndir undir borðinu.
En, heldur kverið áfram, þetta fram-
anskráða er nú allt heldur ómerki-
legt, svo að þið ættuð að reyna eitt-
hvað annað meðfram. Til dæmis er
ekki nema sjálfsagt að láta ganga á
milli nemenda smámiða með mátu-
SOHO
ERHJÓ
Einum
EflO IIEIRI!
bókarinnar, sem fjallar um kennar-
ana sjálfa séráparti, þótt allverulega
sé að vísu að þeim vikið í næsta
kafla á undan. Annar kaflinn byrjar
með þeirri fullyrðingu að kennarar
séu llka menn, likt og verið sé að
fyrirbyggja allan en ef til vill ekki
alveg ástæðulausan misskilning í þv!
efni. Því til áréttingar er tínt til að
kennarar hafi ýmsa algenga hætti
annars fólks, sofi hjá, rífist við fjöl-
skylduna, eigi í bagsi með afborg-
anir af húsi og bil og svo framvegis
Hvað geta kennarar? er svo spurt.
Það er auðvitað sitt af hverju, en
mætti vera miklu meira, og fá norsk-
ir kennaraskólar nokkurt orð ! eyra
af þv! t lefni. Að því er kverið herm-
ir er að vísu troðið heilmiklum fróð-
leik í nemendurna á þessum stofn-
unum, en hinsvegar sé þeim lítið
sagt um hvernig þeir eigi að koma
þessum vísindum inn í sína nemend-
ur. Mannréttindi kennaraskólanema
séu minni en nokkurra annarra,