Vikan - 04.06.1970, Blaðsíða 19

NÝLEGA VAR STADDUR HÉR Á LANDI SÆNSKUR BLAÐAMAÐUR, SEM KYNNTI SÉR SÉRSTAKLEGA TRÚ
ÍSLENDINGA Á LÍF EFTIR DAUÐANN. „Á SÖGUEYJUNNI VIRÐIST ÖNNUR HVER MANNESKJA SÝSLA MEÐ EIN-
HVERS KONAR KUKL OG MEIRA EN HELMINGUR PRESTANNA SPJALLA VIÐ ANDA ÞEIRRA LÁTNU,“ SEGIR
BLAÐAMAÐURINN MEDAL ANNARS. „Á ÍSLANDI ERU ANDARNIR EKKERT SPAUG, ÞEIR ERU JAFN EÐLILEGT
OG HVERSDAGSLEGT FYRIRBÆRI OG NATÓ-HERMENN — NEI, AUÐVITAÐ MIKLU EÐLILEGRI.“
Til hægri sést höfundur greinanna ura andatrú á íslandi, Bune Par Olofsson,
ræöa viö Hafstein Björnsson raiðil. Þar sem Hafsteinn talar ekki erlend tungu-
mál, var Jón Júlíusson raenntaskólakennari fenginn til að vera túlkur.
un þessa áratugs. Hann átti sér stað í vegavinnu nálægt Akureyri.
Þar var um að ræða klöpp eða stein, sem ryðja þurfti úr vegi, en
þegar til átti að taka gekk allt öfugt, vélar og verkfæri biluðu og
allt eftir því. Að lokum þóttust menn sjá að þetta væri ekki ein-
leikið. Tólf ára drengur, sem var skyggn, var kallaður á vettvang.
Hann komst fljótlega að raun um að huldufólk bjó í steininum og
var skiljanlega ekki viljugt til að láta mölva ofan af sér íbúðina. Þó
var það ákaflega lipurt í samningum þegar til kom: fór ekki fram
á annað en tíma til að flytja. Eftir það stóð ekkert á því að hægt
væri að ryðja steininum úr vegi.
Út frá þessu segir Olofsson að svipir og andar, álfar og aftur-
göngur heyri ekki fortíðinni til á íslandi sem í Svíþjóð. Á íslandi
séu þetta blákaldar staðreyndir, sem taka verði fullt tillit til. Og til
að fyrirbyggja allan misskilning tekur hann fram að það séu ekki
einungis sveitamenn og taugaveiklað kvenfólk, sem hallist að spíri-
isma og dultrú. Þar í flokki eru prestar eins og séra Jón Auðuns
dómprófastur, séra Sveinn Víkingur, fyrrverandi biskupsritari, og
séra Sigurður Haukur Guðjónsson. Núverandi formaður sálarrann-
sóknafélagsins íslenzka, heldur Olofsson áfram, er enginn minni
maður en Úlfur Ragnarsson læknir, bróðursonur Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, fyrrverandi forseta þar á eyjunni. Af öðrum íslenzkum spíri-
istum eru nefndir Guðmundur Einarsson, verkfræðingur sem byggði
meðal annars „stora delar av Natobasen“ í Keflavík, Otto Michel-
sen, yfirmaður IBM á íslandi og Sigm'ður Ólason hæstaréttarlögmað-
hann frétti nokkuð af Jónasi. Ójújú, svaraði Hafsteinn. Jónas er ákaf-
lega athafnasamur hinum megin og sérstaklega hjálpsamur við þá,
sem koma yfir um. Hann segir að sér líði ákaflega vel.
Hafsteinn sagði Svíanum líka frá sínum minnisstæðasta miðils-
fundi, á Fljótshólum í Flóa fyrir tuttugu og þremur árum. Þar gekk
aftur ungur maður og hrelldi fólkið á bænum. Það kvaddi Hafstein
sér til liðs, og hann fór þangað með þá Jónas Þorbergsson og séra
Jón Auðuns sér til fulltingis. Meðan þeir voru á leiðinni austur yfir
fjall kom draugurinn að máli við nágranna Fljótshólafólks er Andr-
és hét. Draugurinn mælti: „Mikils þykir nú við þurfa úr því að það
sækir menn til Reykjavíkur til að losna við mig.“ „Þú lætur þér nú
varla segjast fyrr,“ svaraði Andrés. Draugurinn: „Þeir komast ekki!“
Andrés: „Hvernig kemurðu í veg fyrir það?“ Draugur: „Það rignir
svo mikið í nótt.“
Og það rigndi. Svo mikið að bíll þeirra Hafsteins festist. En þeir
héldu áfram á hestum og komust á ákvörðunarstað.
„Fundurinn varð óhugnanlega erfiður,“ sagði Hafsteinn. „Það varð
að binda mig við stólinn, en þess hafði aldrei þurft áður. Og það
var ekki fyrr en eftir fjóra framhaldsfundi í Reykjavík að tókst að
komast fyrir um hvers konar draugagangur þetta var og friða unga
manninn. Honum hafði verið úthýst á bænum vetrarkvöld eitt árið
1893 og varð hann síðan úti um nóttina.“ Olofsson tekur fram að
það segi sig sjálft hvílíkt níðingsverk það sé að úthýsa manni þar
sem veðráttan er með slíkum ódæmum sem á íslandi.
Eftir Guðmundi Einarssyni hefur Olofsson aðra merkilega frásögn
um hæfileika Hafsteins. Hún er á þá leið að eitt sinn komu til mið-
ilsins tveir sagnfræðingar, sem höfðu verið að grúska í gömlu brota-
Séra Sigurður Haukur
Guðjónsson:
— sannur spíritisti.
Hafsteinn Björnsson
miðill:
— heldur fimm fundi á
viku.
Úlfur Ragnarsson
læknir:
— formaður
sálarrannsókna-
félagsins.
Séra Sveinn Víkingur:
— trúir á samband við
andana.
Lára Ágústsdóttir:
— 70 ára og frægur
miðill.
ur. Og Olofsson íullyrðir að ísland sé eina landið i heiminum þar
sem atvinnuheitið ,,miðill“ sjáist í símaskránni.
Síðan er sagt frá Hafsteini Björnssyni, íslands frægasta miðli, sem
hálft árið hefur fimm fundi í viku, fyrir utan skyggnilýsingar. Ol-
ofsson hefur komið til íslands einu sinni fyrr, fyrir þremur árum,
og þá hafði Hafsteinn fund fyrir hann. Hafsteinn var sjálfur óánægð-
ur með þann fund, þar eð honum hafði tekizt óvenju illa upp við
það tækifæri, eða aðeins sem svaraði þrjátíu prósentum af því sem
hann getur bezt, að hann sagði. Engu að síður þótti Olofsson tals-
vert til koma. Hafsteinn kann sem sé ekki orð í neinu máli nema
íslenzku og hafði þá ekki hugmynd um hvaðan gestur hans var.
Engu að síður töluðu stöðugt í gegnum miðilinn raddir á lýtalausri
sænsku og kynntu sig undir sænskum nöfnum. Þá lýsti Hafsteinn
roskinni konu, sem hann sagðist sjá hjá gestinum. Hún skýrði svo
frá að heima hjá gestinum væri hárlokkur geymdur í skríni, ásamt
mynd af konunni. Ekki kom Olofsson lokknum fyrir sig í svipinn,
en þegar heim kom, gerði hann leit og fann lokk af konunni sinni
í öskju, þar sem líka voru geymdar myndir af þremur gömlum kon-
um, þar á meðal ömmu Rune Párs og tengdamóður. Gerði hann ráð
fyrir að það hefði verið önnur hvor þeirra, sem reynt hafði að ná
sambandi við hann á miðilsfundinum.
Olofsson minntist einnig gamals vinar síns íslenzks, Jónasar Þor-
bergssonar, sem „fór héðan“ í fyrra. Hann spurði nú Hafstein hvort
máli. Fjórir menn höfðu einu sinni fyrir langalöngu verið á leið yfir
fjöll með fjárhóp, en þá brast í byl. Aðeins einn mannanna kom
lifandi til byggða. Þegar leitarmenn fundu lík hinna þriggja lá eitt
þeirra í tjaldi, en hin höfðu verið urðuð skammt frá. Sá eini eftir-
lifandi var ákærður fyrir að hafa myrt félaga sína, og þótt hann neit-
aði var hann dæmdur til dauða og hálshöggvinn.
Um þetta mál hefur oft verið rætt og ritað síðan og því stundum
haldið fram að hinn höggni hafi í raun og veru verið saklaus. Nú
vildu sagnfræðingarnir vita hvort Hafsteinn gæti leyst gátuna.
Hann féll þegar í trans og það var eins og við manninn mælt: í
sér lét heyra sá sem fannst í tjaldinu. Hann kvað þann saklausan,
er lifandi komst af fjallinu. Sá sem í tjaldinu fannst hafði sjálfur
urðað hina tvo, eftir að þeir voru dánir. Olofsson spyr svo lesendur
sína hvort þeir geti hugsað sér sænska sagnfræðinga leita til miðla
til að fá gátur úr fortíðinni leystar.
Að dómi Michelsens IBM-forstjóra er þó eftirfarandi atburður at-
hyglisverðasta dæmið um hæfileika Hafsteins. Sú saga er þannig,
að íslenzk kona kom heim frá Norður-Noregi, þar sem hún hafði
verið búsett um hríð og gift Norðmanni, sem talaði „várldens vild-
sintaste norska dialekt", eins og Olofsson orðar það af þeim sérstaka
húmor, sem Svíar bregða gjarnan fyrir sig þegar smærri frændurnir
á hinum Norðurlöndunum eru annars vegar. Norðmaðurinn flutti
auðvitað til íslands með eiginkonunni, en hefur kannski orðið ein-
mana þar endrum og eins, því að konan hans var eina manneskjan á
23. tw. VIICAN 19