Vikan - 05.04.1973, Blaðsíða 15

Stóri Fótur, höf&ingi af þjóðflokki Súa, eins og hann var á duggarabandsárunum ng
sem liðið, gaddfreðið lik I snjónum eftir slátrunina við Wounded Knee.
Joseph, höfðingi Indiánaættbálks þess er
Gatnefir ( Nez perc é) eru nefndir og bjuggu
á mörkum rikjanna Oregon og Idaho. Hann
var cf til vill alsnjallasti herforinginn, sem
fram kom meðai Indiána í Norður-Ameriku.
i Þjóðieikhúsinu er hann leikinn af Árna
Tryggvasyni.
þeirra, og um siðustu aldamót
munu þeir ekki hafa verið fleiri
en tvö hundruð þúsund i öllum
Bandarikjunum. í augum
heimsins voru þeir ekki framar
til, nema i Indiána-
kvikmyndunum frá Hollywood,
sem voru i ýktum hetjustil og
þjóðsögnin frá Cooper um
„göfuga” og ,,illa” villimanninn
gengu ljósum logum. Þar kom
að visu fram viss samúð með
Indiánunum, en þess var jafn-
framt vandlega gætt að sýna
bandarisku riddaraliðana, sem
gegn þeim börðust, sem hjarta-
hreinar hetjur, sem hlutu að
hafa heilagan rétt sin megin,
þegar öllu var á botninn hvolft.
Og næstum allar Indiána-
myndirnar enduðu með ósigri
Indiánanna.
Andmælaalda sú, sem á
siðasta áratug reis i Banda-
rikjunum gegn rikjandi þjóð-
félagskerfi og náði mestu fylgi
hjá skólanemum, mennta-
mönnum og blökkumönnum,
náði einnig til þeirra, sem þar i
landi höfðu verið taldir von-
lausastir af öllum vonlausum,
hinna upprunalegu eigenda
landsins, Indiánanna. Þeir hafa
undanfarið látið æ meira að sér
kveða, og meðal þeirra, sem
ákveðnast hafa tekið svari
þeirra, má nefna leikkonuna
Jane Fonda. Ein ástæðan til
þess, að bandariskir Indiánar
eru nú að risa upp á ný, er að
þeir eru komnir yfir verstu
hrakfarirnar frá siðustu öld.
Þeim hefur fjölgað, eru nú um
sex hundruð þúsund talsins i öllu
landinu, sem sagt nógu stór
minnihluti til að láta sitthvað að
sér kveða, ef þeir leggja saman.
En þótt hagur þeirra hafi eitt-
hvað batnað frá þvi sem var
þegar verst horfði, eru lifskjör
þeirra engu að siður langt fyrir
neðan bandariskt meðallag.
öll viðurstyggðin kringum
Vietnam hefur lika leitt til þess,
að velþenkjandi fólk i Banda-
rikjunum er nú farið að iðka
gagnrýni á sjálfu sér, þjóð sinni
og sögu. Og þá er ekki nema von
að fyrir augum þess yrðu
útrýmingarstriðin gegn
Indiánunum. Leikritið Indiánar
eftir Arthur Kopit er ávöxtur
þeirrar sögrlegu sjálfsgagnrýni.
Kvikmyndir eins og Little Big
Custer hershöfðingi, sem féll með öllu liði
sinu viö Little Bighorn fyrir stri&smönnum
Súa og Siena undir forustu Sitjandi tudda og
Tryllta hests.
Man og Soldier Blue, sem báðar
hafa verið sýndar hérlendis, eru
það lika, en i þeim kveður heldur
betur við annan tón en i Indiána-
kvikmyndunum gömlu. 1 leikriti
Framhald á bls. 36.
1
14. TBL. VIKAN 15