Vikan - 31.01.1974, Blaðsíða 32

Það myndi vist enginn slá hendinni á móti appelsinunum hennar Völu
og banönunum hennar Sigurlaugar. t Costa Rica eru ávextir ódýrir og
appelsinurnar kosta minna en kartöflur.
Jón Kári með vin sinn, hundinn Vask. Börnin fengu Vask, lítinn hvolp,
rétt eftir komuna til Managua, og fylgdi hann þeim til Costa Rica. A
heimleiðinni urðu þau að skilja þennan trygga vin eftir hjá vinum I
Managua, þvf til íslands hefði hann vart fengið aðkoma.
MANAGUA
— Við höfðumst þarnavið i
görðunum fram eftir nöttu, segir
Guðrún, — en skutumst þó inn
öðru hverju til að ná i eitthvað af
fötum og dóti, þvi aldrei þessu vant
fannst okkur hálf kalt úti. Þetta
var mjög fögur nótt, heiðskírt og
fullt tungl, en uppi á himninum
brá þó fljótlega rauðum bjarma,
þvi inni i borginni logaði viða eld-
ur. Benzinstöðvar höfðu sprungið
og á yfirbyggðu markaðssvæði i
miðborginni var allt i björtu báli.
Fólk hafði komið utan úr sveitum
með vörur sinar til að selia fvr-
ir jólin og hafðist við i tiöldum á
markaðssvæðinu um nóttina. 1
tjöldunum voru oliuluktir og þeg-
ar þakið hrundi fuðraði auðvitað
allt upp. Það veit enginn, hve
margir fórust þarna.
— Upptök jarðskjálftans voru
undir miðri borginni og þvi var
ekki að undra þótt illa færi en tal-
ið var að 86% húsanna hefðu eyði-
lagzt, útskýrir Jón. Húsin þarna
voru yfirleitt ákaflega illa byggð
á okkar mælikvarða — voru flest
úr einhvers konar tigulsteini, sem
gerður er að mestu úr vikri. Það
sást bezt eftir jarðskjálftann, hve
lélegt byggingarefnið var, þvi
tæki maður mola úr rústunum gat
maður mulið þá milli handa sér.
— Var húsið, sem þið bjugguð i,
úr þessum tigulsteini?
— Nei. Það var hlaðið úr
steyptum steini og styrkt með
jarnbentum stólpum og stóðst þvi
þessi átök, enda góðan spöl frá
upptökum jarðskjálftans.
Guðrún heldur áfram frásögn-
inni: — Það, sem okkur var auð-
vitað efst i huga þarna um nótt-
ina, var, hvernig hinum Islend-
ingunum hefði reitt af. Undir
morgun kom Guðmundur Sig-
valdason með sina fjölskyldu og
höfðu þau sloppið mjög naum-
lega, er hluti af vegg féll I svefn-
herberginu hjá þeim. Siðar um
morguninn kom svo Einar
Sveinsson, en hann bjó með konu
sinni og barni i húsi föður sins.
Það voru sem sagt allir Islend-
ingar i borginni heilir á húfi og
var það mikill léttir. Ég gat
hresst mannskapinn á kaffi, þvi
við elduðum við gas og þótt raf-
magn færivarallt i lagi með gasið
— Þegar maður fór að átta sig
á ástandinu var ljóst að ekki var
um annað að ræða en reyna að
komast úr landi hið skjótasta,
segir Jón. Það var allt farið,
benzinstöðvar, skólar og matur
og drepsóttir yfirvofandi, þvi lik-
in lágu um allt i rústunum. Flug-
völlurinn var nothæfur og tóku
Amerikanar strax yfir stjórn
hans og var reynt að koma fólki
flugleiðis i burtu og flytja að
björgunarfólk, sjúkragögn og
vistir. Við vorum svo heppin að ég
var með ferðatékka i dollurum á
mér og gat þvi borgað farmiðana
fyrir allan hópinn, en þennan dag
var nær ógerningur að fá flugfar
nema greiða i dollurum.
Jón hikar, horfir út um glugg-
ann, en segir svo: — Sú mynd,
sem mér er einna minnisstæðust
frá Managua þennan aðfangadag,
er hinn gifurlegi fólksstraumur i
allar áttir út frá borginni. Fólk
var gangandi, á hjólum, hélt á
þvi, sem það gat, eða dró það á
kerrum.og öllum var það efst i
huga að komast burt. Margir áttu
einhvers staðar höfði sinu að
halla, hjá ættingjum og vinum, en
aðrir stefndu út i algera óvissu.
Mjög margir fóru til Masaya,
sem er bær um 25 kilómetra frá
Managua og þangað flutti ýmis
starfsemi, t.d. bankarekstur.
Masaya er reyndar frægur staður
úr eldfjallasögunni. Þar er sagt
að Evrópumenn hafi i fyrsta
skipti séð flóandi hrauntjörn og
héldu þeir að þar syði gull. Fram-
takssamur munkur tók sig til og
jós þessu upp, en varð fyrir von-
brigðum, er hraunið storknaði.
Þetta mun hafa verið snemma á
17. öld.
t San Salvador (höfuðborg E1
Salvador) voru Sameinuðu þjóð-
irnar með aðalskrifstofu sina og
vonuðust Jón og Guðmundur til
að fá þar einhverja fyrirgreiðslu,
en þar var litla aðstoð að hafa.
— Við komum til San Salvador
klukkan hálf sex á aðfangadags-
kvöld, segir Guðrún, og það fyrsta,
sem við gerðum, var að fara til
gistihúss, sem Jón hafði dvalizt á,
þegar hann var i E1 Salvador fyr-
ir-tveimur árum. En þegar við
komum þangað mættum við gest-
gjöfunum á tröppunum —■ þeir
voru búnir að loka gistihúsinu og
voru að flytja burt. Er við fórum
að ræða við þá, kom i ljós, að þeir
voru búnir að greiða húsaleiguna
til áramóta og sögðu, að okkur
væri velkomið að búa þarna.
Þetta var okkar mikla happ. Þau
lánuðu okkur rúmfatnað, þvi auð-
vitað vorum við ekki með neitt —
fengum ekki að taka annað með i
flugvélinni en það sem við gátum
haldið á. I eldhúsinu voru nauð-
synlegustu eldhúsáhöld og þarna
bjó svo allur Islendingahópurinn,
meðan við biðum eftir að sjá hvað
um okkur yrði.
— Hvernig eyddu börnin tim-
anum — varla hafa þau verið i
skóla þennan tima?
— Við vorum svo heppin, að
það var sundlaug við húsið, og
Jón lét það verða sitt fyrsta verk
að hreinsa hana og fylla af vatni
og má segja að börnin lægju þar
frá morgni til kvölds. Ef sund-
laugin hefði ekki verið, veit ég
ekki hvað þau hefðu gert af sér,
þvi hættur eru margar I borginni
og alls ekki óhætt að láta börn og
unglinga vera eina á ferli.
— Hvenær fóruð þið svo til
Costa Rica?
— Það var ekki fyrr en komið
var fram i febrúar, segir Jón. Eft-
ir jarðskjálftann var Managua
lokað og alveg tekið fyrir að konur
og börn færu þangað. En 10.
febrúar var okkur tilkynnt að
ekki væri lengur neitt til fyrir-
stöðu að við snerum þangað aft-
ur.Málið var þó ekki alveg svo
einfalt, þvi húsinu vorum við búin
að sleppa og ekkert húsnæði að
hafa, skólar voru allir lokaðir,
engin farartæki að fá, skrifstofan,
sem við höfðum haft, var farin, og
erfitt var um mataraðdrætti. Ég
tók þvi málin i mínar hendur og
athugaði með húsnæði i San José,
höfuðborg Costa Rica, sem er
næsta riki sunnan við Nicaragua.
Þaðan eru mjög góðar samgöng-
ur við Managua og aðeins 40 min-
útna flug. 1 San José fengum við á
leigu indælt nýtt hús og þar
dvaldist fjölskyldan i 10 mánuði,
meöan ég vann að verkefni minu
uppi I Nicaragua.
— Hvernig kunnuð þið við vkk-
ur? — og við snúum máli okkar til
Guðrúnar
— Alveg prýðilega. San José er
mjög falleg borg, sem stendur á
hásléttu 1 1200 metra hæð. Hún er
umkringd fjöllum og loftslag
þarna er alveg dýrlegt — eins og
maður getur hugsað sér það bezt.
Ibúar eru um 300 þúsund og þar af
eru mjög margir útlendingar. Til
gamans get ég sagt frá þvi, að við
vorum ekki búin að vera þarna
nema i viku, þegar ég var komin i
skandinaviskan saumaklúbb.
Þessar skandinavisku konur tóku
mér ákaflega vel og það var mjög
28 VIKAN 5. TBL.