Vikan - 31.01.1974, Blaðsíða 11

önnur en auðnina við Istervatn.
Þar var gömul verbúð og þar
settist Gjertrud að með börnin.
Þau sváfu lengi i fletum sjómann-
anna, en einhvern veginn tókst
Gjertrud að koma upp litilli stofu
og peningshúsi á Haugsetvolden.
önnu hefur oft orðið hugsað til
Gjertrud, þegar lifið á Haugset-
volden hefur næstum orðið henni
ofraun. Þegar reykurinn liður
upp frá eldstónni þar, er næstum
eins og Anna haldi enn lifandi
fyrsta eldinum, sem Gjertrud
kveikti. Þessar tvær konur eiga
margt sameiginlegt — hvorug
þeirra hefur gefizt upp fyr
ir ótrúlegum mannraunum og
báðar hafa þær skilið eftir sig
ómáanleg spor i auðninni við
Istervarn. Anna ber fiskinn úr
vatninu upp sömu brekkurnar og
Gjertrud gerði, þegar hún færði
börnunum sinum veiðina. Og
sama tilfinningin hefur gagntekið
þær báðar á þessari leið: Það er
einhver, sem þarfnast þin.
Ein á fjallinu.
Vissan um að hennar Var þarfn-
ast, hefur veitt lifi önnu við Ister-
vatnið aukið gildi. Endalaust
stritið hefur sett merki sitt á
hana, en enn leynast i henni ótrú-
legir kraftar. Hún hefur alltaf
glimt við erfiðleikana án þess að
láta undan siga. Sjálf segir hún
aðeins:
— Ég hef gefið Haugsetvolden
lif mitt.
Nú er Anna orðin 82 ára og býr
ein á fjallinu. Hún stendur við
gluggann sinn og horfir yfir Ister-
vatnið og lengra austur til
Femundsfjalls, sem gnæfir yfir
landið, sem hún er tengd sterkum
böndum. Hér er afskekkt og
frjálst, mikilfenglegt og hljóðlá*t.
Anna þarf oft að sækja vatn niður
fyrir brekkuna.
Llfsbaráttan hefur alltaf verið
hörð á Haugsetvolden.
Anna lifir i náinni snertingu við
náttúruna, sál hennar er mótuð af
árstiðunum og landinu.
Ofthefur Anna sýnt umheimin-
um grófari grimu en hún vildi, en
fátæktin neyddi hana til þess. Og
fátæktin hefur fylgt önnu eins
lengi og hún man eftir sér. Þegar
hún var litil stúlka heima hjá sér
á Ringsaker og lék sér nærri þjóð-
veginum, ávitaði móðir hennar
hana harðlega:
— Hlauptu ekki út á veginn til
að sýna á þér sárin, Anna.
Sagan af önnu á Haugsetvolden
hófst ekki þar á bænum. Lif henn-
ar hófst á Hedemarken og hún
kynntist hörku þess fljótt.
Ég var látin
fara að heiman.
— Fyrst, þegar ég var látin fara
að heiman, var ég þriggja ára.
Pabbi fylgdi mér. Við gengum
eftir vegi, þar sem háir torfgarð-
ar voru á báðar hendur. Ég hélt á
litlum fataböggli I hendinni. í
honum var skirnarkjóllinn minn.
Hann var skjannahvitur, skreytt-
ur mörgum böndum og slaufum. I
fvrstu staulaðist ég eftir pabba,
svo tók hann mig við hönd sér, en
loksins var ég orðin svo þreytt að
hann varð að bera mig. Ég held,
að pabbi hafi tekið sér nærri að
fara frá mér, þegar viö vorum
komin á bæinn, þar sem ég átti aö
vera. „Ég ætla að koma og heim-
sækja þig”, sagði hann, þegar
hann fór. Þessi orð get ég enn
heyrt fyrir eyrum mér, hvenær
sem ég vil. Þau voru eina huggun
mln, það eina, sem mér þótti
gaman að hugsa um.
Allt annað var svo vonlaust.
Ráðskonan á bænum var með
berkla. Hún lá oftast i rúminu.
Við hliðna á rúmi hennar var tré-
skál með einihrisi. Hún hrækti i
hana, en þegar blóðið gekk upp af
henni, lenti oft mikið af þvi á mér.
Þegar ég þoldi ekki lengur við
fyrir hungri, grét ég þangað til
einhverju matarkyns var fleygt i
mig.
Ég var dauðhrædd við ráðs-
manninn á bænum. Hann lúbarði
mig oft. Það versta var þó, þegar
hann tók skirnarkjólinn minn og
henti honum i ofninn. Hann
brenndi þvi, sem mér var kærast.
Ég grét, en karlinn lét það ekki á
sig fá. Hann lét sem ekkert væri.
Einn daginn fengum við vatns-
súpu i hádegisverð. Ég var svo ó-
heppin, að ég dembdi fáeinum
dropum á gólfið. Þá missti hann
alla stjórn á sér. Mér fannst hann
vera sá vondi sjálfur. Hann
þvingaði mig til að sleikja upp
súpuna, sem ég hafði verið svo ó-
heppin að demba. Ég finn enn
tunguna strjúkast við grófa og ó-
hreina gólfplankana. Súpan var
vond á bragðið, en ég þorði ekki
að hreyfa neinum mótbárum.
Amma sótti mig.
Ég var á bænum til hausts. Þá
kom amma og sótti mig. Um vet-
urinn fékk ég að vera heima, en
sumariö eftir var ég aftur send
burtu. Ég óttaðist, að sagan frá
sumrinu áður endurtæki sig og
elti mömmu þess vegna, þegar
hún fór frá mér. Ég vildi fara aft-
ur heim, en það þýddi ekkert fyrir
mig að biðja um það.
A þessum bæ var sveitarhmur.
Hún hét Agnethe. Mér fannst eins
og hún hlyti vilja gera mér eitt-
hvað til miska. Hún lá i kör og tók
mikið I nefið. Húsbændurnir vildu
láta mig sofa hjá henni. Ég sat i
myrkrinu og beið eftir þvi, að hún
sofnaði. Megnan ódaun lagði af
henni, bæöi af tóbakinu og öörum
óþrifum og koddinn var allur
5. TBL. VIKAN 7