Vikan - 30.01.1986, Qupperneq 49

Sakamálasaga
eftir
Michael Innes
Dagbók
Dangerf ields 1
,,í afbrotasafni ættu fyrst og síðast cfð
vera 'hlutir sem óhjákvæmilega vekja
ótta hjá áhorfandanum," sagði sir John
Appleby. ,,Það er hins vegar sameigin-
legt einkenni þeirra hluta sem ég hef
safnað hvað þeir eru hversdagslegir.
Líttu til dæmis á þessa gömlu dagbók.
Hún er ósköp venjuleg að sjá en henni
fylgir samt undarleg saga."
Vinur minn hikaði eitt andartak.
,,Hvað treystirðu þér til að segja mér um
hana svona í fljótheitum?" Það var
greinilegt að hann ætlaðist ekki til þess
að ég tæki hana upp í fyrst atrennu. Ég
rannsakaði því spjöldin og kjölinn af
kostgæfni. ,,Hún er frá árinu 1911,"
sagði ég.
/^ppleby hló: ,,Já, svo segir að minnsta kosti á kilinum með gylltu letri
þannig aö hvað það varðar viröistu hafa rétt fyrir þér. Nokkuð annað?"
„Þetta er ekki sérbundin bók heldur fjöldaframleidd og hefur trúlega verið
á boðstólum i hverri bókabúð. Sem slik er hún hins vegar af dýrari geröirtni.
Liklega er hún keypt í Bondstraeti.''
,,Einmitt," Appleby kinkaði kolli. „Vissirðu að Ralph Dangerfield hélt dag-
bók?”
,,Áttu við leikritaskáldið sem uppi var á tímum Játvarðs VII? Nei, það vissi
ég ekki."
,,Jú hann hélt dagbók svo um munaði og skrifaði þar i ýmsar upplýsingar
um hneyksli og uppákomur sem hann frétti af eða þekkti til."
Þessar fréttir vöktu svo sannarlega áhuga minn á bókinni sem lá á boröinu
fyrir framan mig.
,,Þaö er alkunn staðreynd að Dangerfield var ekki siösamur maður."
,,Það verður ekki sagt um þig, kæri vinur, að þú takir djúpt í árinni. Líferni
hópsins, sem hann var í slagtogi við, var svo sannarlega ekki til fyrirmyndar
og Dangerfield var haldinn þeirri áráttu að skrifa i dagbókina um allt það sem
henti hann og vini hans. Þessar dagbækur tóku yfir 20 ár.
Þegar Dangerfield lést fór móðir hans, lafði Júlia, til herbergja hans við
Jeromystræti og brenndi þær upp til agna. Þetta var að sjálfsögðu kolólög-
legt en allir voru samt harðánægðir með þetta framtak og margir önduðu
léttar. En eitt bindið lenti ekki á bálinu vegna þess að Dangerfield hafði lánaö
kunningja sinum það. Það var dagbókin yfirárið 1911."
Ég leit aftur á bókina og fór að velta þvi fyrir mér hvernig vinur minn hefði
komist yfir hana. ,,Þú sagðir áðan að henni fylgdi undarleg saga, ætli þaðséu
ekki lika i henni undarlegar sögur?"
,,Þú kemst bráðum að því," sagði Appleby sposkur á svip. „Hefurðu ein-
hvern tima komið í Cinzanosafnið."
,,Nei, en mér er sagt að það sé mjög merkilegt."
,,Það er að vísu takmarkað en á sinu sviði er það einstakt. Enginn veit af
hverju sir Adrian Cinzano byrjaði aö safna sjaldgæfum og undarlegum hlutum
og rituðu máli tengdu bókmenntum. Hann byrjaði smám saman á þessu
skömmu eftir að hann kom hingað til lands og setti fyrirtæki sitt á stofn. Að
lokum varð safnið mikilvægt og áhugavert hjálpargagn þeirra sem fengust við
rannsóknir i bókmenntafræði.
Það voru reyndar ekki bara lærdóms- og fræðimenn sem höfðu áhuga á
Cinzanosafninu. Það komst i tisku að verða sér úti um aðgang að safninu og
þar sem Cinzano er ákaflega hégómlegur notfærði hann sér þetta til hins ýtr-
asta. Hann hélt kvöldverðarboð sem lauk gjarnan meö þvi að hann gekk með
gestum sínum um safn sitt. Eitt sinn var mér boðið þótt undarlegt megi
virðast."
Appleby tók upp dagbók Dangerfields. ,,AÖ lokum var okkur sýnd þessi
bók. Cinzano hafði byggt upp nokkra spennu í kringum hana áður en hann
rétti okkur hana. Fyrst hafði hann sýnt okkur hina hefðbundnu safnhluti,
sjaldgæfar frumútgáfur og safn bréfa frá frægum rithöfundum og listamönn-
um. Dagbókin sú arna átti hins vegar aö vera hápunktur kvöldsins. Ég komst
aldrei að þvl hvernig Cinzano komst yfir bókina. Hluti af velgengni Cinzanos á
þessu sviði var einmitt i þvl fólginn að fá safngripi slna án þess að það vekti
athygli.
Nú, stóra stundin rann upp og allir áttu aö fá tækifæri til að kikja í bókina
og sjá þekkt nöfn sett i samband við vafasama hegöun. Cinzano rétti einni
frúnni bókina og lagði áherslu á að þetta væri allt saman trúnaðarmál."
Appleby rétti mér bókina.
Ég verð að viðurkenna að mér lék nokkur forvitni á að lesa frásagnir Ralphs
Dangerfield frá árinu 1911 og opnaði þvíbókina. ,,En kæri Appleby," hrópaði
ég, ,,bókin er auð."
,,Þaðer ekki alls kostar rétt, skoöaðu 1. maí."
Ég fletti upp á 1. mai. Þar var teiknaður kross með rauöu bleki.
,,Líttu nú á 1. júní."
,,Ja hérna, sama merkiö," sagði ég, en síðan rak ég upp undrunaróp:
„Blaösíöutaliö á alls ekki við árið 1911 heldur 1952."
„Hárrétt og það var einmitt í april 1952 sem mér var boöið I kvöldverðar-
Vikan 5. tbl. 49