Vikan - 05.06.1986, Qupperneq 8

Hvernig eyða má milljörðum
eða auimirLgj a ríki maðurinn
Á okkar mælikvarða er hann ennþá milljóna-
mæringur, enda þykja Islendingum 400 milljón-
ir þónokkur eign. í Bandaríkjunum telst hann
til þeirra lánlausu og er lifandi dæmi um það
hvernig hægt er að eyða hinum ótrúlegustu
upphæðum í óskynsamlega fjárfestingu. Á tutt-
ugu og átta árum hefur hann eytt sem svarar
tólf og hálfum milljarði á núgildandi verðlagi
eða 310 milljónum dollara. I hvað fór allur þessi
peningur? Glaum, villta gleði, konur, vín, lysti-
snekkjur og einkaþotur? Því miður er ekki svo,
að sögn Georges Huntington Hartford II, en
það er nafn hans og var hann erfingi 10% hluta-
bréfa A&P verslunarkeðjunnar árið 1958. Að
hans eigin sögn fór þetta í drauma og vonir sem
ekki rættust.
Hartford er nú 75 ára gamall og hefur ekki
náð að tryggja sér sess í sögunni þrátt fyrir að
hann hafi bæði þreifað fyrir sér við ritstörf,
verið blaðaútgefandi, sett á stofn hótel og lagt
mikið fé í söfnun listmuna pg stofnun lista-
safna. „Ég gaf háskólanum í Columbia
Rembrandtmynd mína, eina þá bestu í heimin-
um. Þeir seldu hana! Ég hef beðið um að fá að
sjá hana einu sinni enn áður en ég dey, það
er ekki svo mikið um beðið. Ég hef samt ekki
fengið svar við beiðninni ennþá.“ Dæmigert
fyrir lífsferil Hartfords eru gleymdar gjafir og
gleymdir kunningjar. I raun gerði hann bara
ein meiriháttar mistök. Hann braut æðstu reglu
erfingjans... Hann gekk á höfuðstólinn og
hafði ekki þekkingu og viðskiptavit til að hagn-
ast á fjárfestingum sínum. Og hann notaði
einnig höfuðstólinn til þess að styrkja lista-
menn í þeirri trú að hann gæti haft áhrif á
listaþróunin með fjárhagslegum styrkjum ef
hann gæti ekki haft áhrif öðruvísi.
7,4 milljónir dollara fóru í byggingu lista-
safns þar sem listasafn Hartfords átti að vera
til sýnis. Áætlunin fór endanlega á hausinn
árið 1974 eftir að flest Degases- og Daliverkin
höfðu verið seld til að afla nauðsynlegs fjár.
Nú er verðmæti þessara verka ómetanlegt.
Mörgum árum áður hafði hann eytt 2 milljónum
dollara í bílageymslu sem átti að sjá sjálfvirkt
um að koma bílunum fyrir, einni milljón í að
gera upp 1040 sæta leikhús sem var aldrei rek-
ið með hagnaði (og selt 1964), átta milljónum
dollara í Show (tímarit) sem fór á hausinn á
sjötta áratugnum. Hvert tapið rak annað en
þó voru þetta aðeins minniháttar fjárhagsáföll.
PARADlSAREYJAN
Hartford gerði sín reginmistök strax árið
1959 þegar hann keypti 280 hektara eyju á 11
milljónir dollara á þágildandi verðlagi. Hann
gerði sig sekan um að treysta viðskiptaaðilum
sínum. Þetta hafði hinar hörmulegustu afleið-
ingar fyrir fjárhag hans.
Draumurinn var að skapa aðstöðu þar sem
arkitektúrinn væri stílhreinn, náttúran fögur,
fólkið fallegt og gáfað. Hann fjárfesti fyrir 19
milljónir dollara í að gera eyjuna að sannkall-
aðri Paradísareyju, en svo nefndi hann hana.
Spánskt klaustur var flutt frá Spáni... hver
einasti steinn, hesthús byggð, golfvellir og ann-
að sem tilheyrir paradísareyjum. Það kom fljótt
í ljós að 52 herbergja hótelið, sem átti að bera
þetta, myndi vart gera svo nema brú yrði byggð
til meginlandsins og spilavíti sett upp á staðn-
um, og þá kom að því að þekkingarleysi
Hartfords varð honum að falli. Ókunnugur í
frumskógi stjórnmálanna lenti hann í klónum
á aðilum sem neituðu honum um rekstrarleyfi
nema hann tæki inn félaga og þá einungis á-
kveðna. Svo fór að Hartford neyddist til að
selja „félaganum" stóran hluta eignarinnar á
spottprís og var síðan smátt og smátt settur í
ógöngur og látinn moka inn meira fé. Á endan-
um gafst hann upp og hafði þá tapað 28 milljón-
um dollara á þágildandi gengi. Þetta var 1961.
Framkvæmdin bar sig aftur á móti mjög vel...
eftir að „félaginn" og kunningjar „félagans"
höfðu losað sig við Hartford út úr dæminu.
Hann er enn bitur yfir þessu og fer ófögrum
orðum um kaupsýslumennina og bankann sem
fóru svona með hann. Eyjan er í dag metin á
meira en hálfan milljarð dollara. Eins og hann
segir: „Eg Lreysti fólki og það sveikst að mér.“
I dag býr hann í þriggja hæða einbýlishúsi
í East Side í New York, hvíthærður og virðuleg-
ur, og stærstu draumamir eru að gefa út sjálfs-
ævisögu, fá einhvern til að framleiða nýjan leik
sem hann hefur fundið upp og endurskrifa
óperu sem hann samdi en var aldrei flutt. Þó
hann sé ekki á nástrái ennþá telur hann sig
ekki svip hjá sjón. Svo notuð séu eigin orð
hans: „Ég er lifandi dæmi um hvemig góðar
vonir og ætlanir geta brugðist þegar viðskipta-
vitið er ekki nógu mikið og þrákelknin of mikil
til þess að hlusta á þá sem betur vita.“
8 VIKAN 23. TBL