Vikan - 17.09.1987, Page 36

Svona lítur kirkjan að Staðastað út að innanverðu.
,,Síóar á œvinni upp-
götvar maóur jafnvel að
maóur er alls ekki lút-
herskur heldur eitthvaö
allt annaö. “
Rögnvaldur er hlýlegur maður og það er
stutt í gamansemina. En hann hefur líka
ákveðnar skoðanir á flestum málum, ekki síst
þeim sem honum eru hugleikin; kirkju- og
friðarmálum.
„Það er auðvitað ýmislegt sem maður sér
betur eða af öðrum sjónarhóli með aldrinum,
til dæmis sé ég æ betur með aukinni lífs-
reynslu hversu vandasamt prestsstarfið er.
Og það er ábyrgðarhlutur að láta alveg
óreynda unga pilta, sem þekkja lífið ekki
neitt, taka við stórum prestaköllum eins og
nú er gert. Ég er óánægður með þessi nýju
prestskosningalög sem komin eru enda hafa
þau helst bakað vandræði. Það væri náttúr-
lega langeðlilegast að kirkjan réði þessum
málum sjálf en í lútherskri kirkju erum við
ofurseld því að höfuð kirkjunnar er veraldleg-
ur embættismaður en ekki biskup. Ég er ekki
allskostar sáttur við þessa lúthersku kirkju-
skipan þó ég sé lútherskur prestur. Það er nú
þannig að maður fæðist inn í lútherskt sam-
félag og meðtekur þá trú sem þar er fyrir en
þegar farið er að huga betur að þessum málum
getur annað komið á daginn. Síðar á ævinni
uppgötvar maður jafnvel að maður er alls
ekki lútherskur heldur eitthvað allt annað.
Mér finnst margt ómetanlegt hafa týnst úr
okkar lúthersku kirkju, eins og til dæmis
Maríudýrkunin. Lúther var mikill Maríu-
dýrkandi og það var ekki fyrr en á sautjándu
öld, og þá vegna áhrifa kalvínismans, að þessi
forna og fagra Maríudýrkun leið undir lok í
kirkju okkar. Ég held að allur sá áróður, sem
var rekinn á siðskiptatímanum gegn kirkjuleg-
um yfirvöldum, hafi lifað allar götur fram til
okkar tuttugustu aldar, á ýmsan hátt. Annað
sem týnst hefur er skriftastóllinn sem var
bæði sálfræðingur og félagsráðgjafi fyrri tíma.
En nú hefur hin nýja „prestastétt", eins og
ég kalla þessa fræðinga, tekið við. Víða erlend-
is má þó enn sjá fólk í biðröðum við gömlu,
góðu skriftastólana. Kirkjan hefur einnig
misst marga hluti tengda fegurð og list og það
er miður.
Það er satt og rétt sem Kristján Eldjárn
skrifaði í einni af sínum bókum, að kirkjurn-
ar áður fyrr voru listasöfn síns tíma. Þær áttu
sín listaverk og fólkið varð fyrir áhrifum af
þeirri fegurð sem það sá, ekki síst þar sem
hana var að finna á helgum stað. En við sið-
skiptin var öllu fleygt og kirkjurnar látnar
standa eftir eins og nakin útihús. Sem betur
fer hefur þó orðið á mikil breyting til batnað-
ar síðustu þrjátíu, fjörutíu árin. En ef satt
skal segja hef ég núorðið meiri trú á fegurð
í því sem fyrir augu ber í kirkjunni og í tón-
listinni heldur en sjálfri predikuninni. Predik-
anir eiga náttúrlega að vera guði til dýrðar
en geta brugðist til beggja vona hjá misvitrum
prestum. Það er hægt að predika, ef menn
leggja aðra merkingu í orðið, á margan annan
hátt en með orðum, til dæmis með tónlist og
myndlist. Og í því sambandi er ég mjög
spenntur fyrir að kirkjan reyni að ná til ungs
listafólks á öllum sviðum, sem er meira og
minna úr tengslum við kirkjuna, og laða það
að henni með list sína. Það væri það besta
sem gæti hent þessa kirkju okkar og hún yrði
þá eitthvað annað og meira en stór, móderne
og tómleg steinhús.
Friðarmálin já, þau hafa alltaf verið mér
ofarlega í huga og gjarnan verið í predikunum
mínum í gegnum tíðina. Þegar ég var til dæm-
is að byrja prestskap í Hornafirði árið 1954
ræddi ég á sjómannadaginn um sjómenn aust-
ur í Japan. Það þótti nú hálfskrýtið að sveita-
klerkur austur á fjörðum væri að minnast á
slíkt í predikun sinni, en ástæðan var að stuttu
áður höfðu tíu sjómenn dáið þar af völdum
geislunar sem þeir urðu fyrir Japanir höfðu
\
36 VIKAN 38. TBL