Vikan - 24.03.1988, Qupperneq 30

1 „Aðalverkefnið í ár
verður bók um Kúbu“
Vikan rœðir við Ingibjörgu Haraldsdóttur um ritstörfin og sitthvað fleira
TEXTI: SICRÍÐUR ARNARDÓTTIR
UÓSM.: PÁLL KJARTANSSON
„Það er ósköp gaman að hafa orð-
ið fyrir vali þínu það er alltaf gott að
fá viðurkenningu fyrir það sem
maður er að gera,“ sagði Ingibjörg
Haraldsdóttir rithöfundur, en hún
hlaut menningarverðlaun DV, fyrir
þýðingu sína á Fávitanum eítir rúss-
neska skáldið Dostojevskí. Ingibjörg
heftir skrifað 2 Ijóðabækur, þýtt 5
skáldsögur frá Rússlandi og S-Ame-
ríku. Einnig hefur hún þýtt ljóð,
smásögur og Ieikrit.
Ingibjörg sagði að sér hefði komið á
óvart að fá verðlaunin því hún reikni yflr-
leitt ekki með því að þýðingar séu settar
jafnfætis frumsömdum skáldsögum. Einnig
hefðu komið út svo margar góðar bækur
fyrir síðustu jól.
Ingibjörg lærði á sínum tíma kvik-
myndaleikstjórn í Sovétríkjunum, bjó þar í
sex ár og flutti þá til Kúbu þar sem hún
bjó í önnur sex ár. Hún var gift kúb-
önskum manni og vann sem aðstoðarleik-
stjóri í leikhúsi í Havana. Ingibjörg eignað-
ist barn á Kúbu en föðurlandsástin var
sterk og hún skildi og kom heim með
barnið. „Ég hef ekki unnið við kvikmynda-
leikstjórn eftir að ég kom heim. Mér fannst
vera svo langt um liðið síðan ég lauk námi
þannig að mér fannst eðlilegt að flnna mér
eitthvað annað að gera. Ég fór að vinna
sem blaðamaður, skrifaði m.a. kvikmynda-
gagnrýni í nokkur ár. Ég hafði geflð út
Ijóðabók og var svo heppin að fá starfslaun
úr rithöfúndasjóði. Mig langaði til að fást
við þýðingar og nota þau mál sem ég lærði
erlendis þ.e. spönsku og rússnesku. Því
ákvað ég að byrja að þýða bókina Meistar-
inn og Margaríta. Ég var lengi að þýða
hana eða í um tvö ár, vegna þess að ég var
í fúllri vinnu sem blaðamaður og þýddi því
aðeins á kvöldin og um helgar. Ástæðan
fýrir því að þessi bók varð fyrir valinu var
að ég hafði lesið hana oft og haít dálæti á
henni. Ég vissi að þetta var erflð bók og ef
ég gæti þýtt hana, gæti ég þýtt margar
aðrar.“
Eins og að spila
í happdrœtti
Um nokkurra ára bil hefúr Ingibjörg
verið í fullri vinnu við að þýða. Hún hefur
alltaf valið sjálf þau verk sem hún hefúr
þýtt, nema bækurnar frá S-Ameríku. Þá
liggur því beint við að spyrja hvort upp-
áhalds rithöfundarnir hennar séu sovéskir.
,Já, Dostojevskí og Búlgakoff eru mitt upp-
áhald en ég hef líka gaman af fjöldamörg-
um öðrum höfundum. Af íslenskum rithöf-
undum sem ég hef mikið dálæti á má nefna
30 VIKAN
Svövu Jakobsdóttur og Álfrúnu Gunn-
laugsdóttur.
Aðspurð um það hvernig búið væri að
rithöfúndum hérlendis í dag sagði Ingi-
björg að það væri mjög misjafnt í hvernig
aðstöðu rithöfúndar væru. „Taxtar fyrir
þýðendur eru mjög lágir og það eru
greidd sömu laun fyrir vandasamar þýð-
ingar og einfaldar þýðingar. Þetta býður
upp á hroðvirknisleg vinnubrögð því þeir
sem eru að reyna að lifa af þýðingum hafa
ekki næga peninga og verða að flýta sér til
að geta fengið fleiri verkefhi. Launakjörin
hafa þó farið batnandi ffá því sérstakur
þýðingasjóður var stofnaður upp úr 1980.
Útgefendur eru nú viljugri að borga þýð-
endum þvi þeir fá til þess styrk úr
sjóðnum." Ingibjörg sagði ennfremur að
það vandkvæði sem fylgir því að vinna við
ritstörf er að launasjóður rithöfúnda er allt
of lítill. Úr sjóðnum er borgað einu sinni á
ári, nánar tiltekið í mars. „Þetta er eins og
að spila í happdrætti, maður verður að
bíða mánuðum saman eftir að fá svar um
hvort maður hljóti rithöfúndalaun." Ingi-
björg sagðist þó ekki vera á þeirri skoðun
að allir sem telja sig vera rithöfúnda ættu
að vera á háum launum og skrifa endalaust.
„Mér finnst launasjóðurinn vera mjög já-
kvætt framlag til rithöfúnda en sjóðurinn
þyrfti að vera öflugri. Allt sem gert er fyrir
rithöfunda er mjög jákvætt en þetta er
bara svo nánasarlegt. Maður sér svo mikið
bruðl og sóun í þjóðfélaginu. En um leið
og farið er að tala um peninga fýrir menn-
inguna í landinu er ekki til aur. Al-
menningur virðist telja það sem veitt er í
listir og menningu vera blóðpeninga, að
minnsta kosti ef tekið er mark á lesenda-
bréfúm dagblaðanna rétt eftir að lista-
menn hafa fengið úthlutað úr þar til gerð-
um sjóðum.
Konurnar spennandi
„Ég tek karlrithöfunda ekki meira alvar-
lega heldur en kvenrithöfunda," sagði
Ingibjörg þegar hún var innt álits á því
hvort karlmenn ættu auðveldara með að
hasla sér völl sem rithöfundar, hvort þeir
væru teknir meira alvarlega en konur.
„Sögulega séð hefur verið erfiðara fyrir
konur að hasla sér völl á sviði bókmennt-
anna, á því er enginn vafi. Einhverra hluta
vegna eru og hafa alltaf verið fleiri karlrit-
höfundar. Konur byrja líka miklu seinna á
ævinni að skrifa. En þetta er allt að þokast
í rétta átt. Mér flnnst meira spennandi það
sem er að koma frá konum en karlrithöf-
undum hér á íslandi."
Ingibjörg sagði að vinnan væri næstum
eina áhugamálið sitt. „Mér finnst þetta
skemmtileg vinna, hún á vel við mig. Mér
líður ágætlega þegar ég sit ein við tölvuna
niðri í kjallara. Ég hef líka óskaplega gam-
an af að fara í leikhús, en geri lítið af því.
Kannski vegna þess að ég er alltaf að reyna
að flnna smugu til að komast í kjallarann
og vinna. Yngra barnið mitt hún Kristín er
sex ára og er því svo stutt í skólanum á
daginn. Frá kl. 1 — 5 er eini fasti tíminn sem
ég hef til að vinna. Því nota ég hverja
stund sem gefst til að vinna. Líflð hrein-
lega gengur út á það að flnna tíma til að
þýða. Þess vegna fer lítið fyrir öðrum
áhugamálum. Hvað um kvikmyndir, já?
Það er nú svo skrítið með þær. Ég er
menntaður kvikmyndaleikstjóri og ætti
því að brenna í skinninu af að komast í
kvikmyndahús. Ég skrifaði svo lengi um
kvikmyndir að ég fékk nóg. Ég bara læsti
þessum dyrum. Áhuginn entist ekki lengur
og því fer ég ekki nema nokkrum sinnum
á ári í bíó.“
Örlagaeggin,
fermingarbók og Kúba
Ingibjörg er með margt nýtt í pokahorn-
inu. Um þessar mundir er hún að þýða
stutta skáldsögu eftir Bulgakoff. Sagan
heitir Örlagaeggin og kemur út í Kilju-
klúbbi Máls og Menningar. Einnig er hún
að ritstýra tilvitnanabók fyrir Mál og
menningu. Þetta eru tilvitnanir í íslenskar
bókmenntir, spakmæli og fleyg orð. „Ég lá
yflr íslenskum bókum í þrjá mánuði og
leitaði uppi tilvitnanir í þessa bók.“ Ingi-
björg sagðist halda að þetta væri fýrsta bók
sinnar tegundar hér á íslandi sem ekki er
þýdd. Þetta er ef til vill upphafið að stærra
verki. Til að byrja með á þetta að vera lítil,
falleg bók sem á að stíla inn á fermingar-
gjafamarkaðinn, að sögn Ingibjargar.
Þegar öll fermingarbörnin hafa opnað
pakkana sína í vor stendur mikið til hjá
Ingibjörgu og hennar íjölskyldu. Þau ætla
að leggja upp í ferðalag til Kúbu. Ingi-
björg, maður hennar Eiríkur Guðjónsson,
sonur hennar Hilmar Ramos 12 ára og
Kristín Eiríksdóttir 6 ára ætla að dvelja á
Kúbu í 5 vikur. Ekki er þetta einungis
skemmtiferð heldur á að sameina skemmt-
un og vinnu því þau hjónin ætla að gefa út
bók um Kúbu. Eiríkur tekur myndir í bók-
ina en Ingibjörg mun sjá um ritstörfln. „Ég
veit ekki alveg hvernig bók þetta verður.
Aðalhugmyndin er að þetta verði persónu-
leg bók því ég kem þarna aftur eftir 13 ár.
Ég mun rifja upp gömlu tímana og bera
saman við nútímann. Einnig mun ég tala
við fólkið sem ég þekki þar. Þar sem ég var
aðstoðarleikstjóri í leikhúsi nær öll árin
sem ég bjó á Kúbu var flest fólkið sem ég
þekkti á einhvern hátt tengt leikhúsinu og
menningarlífinu. Það kemur því af sjálfu
sér að ég er forvitnust að sjá lista- og
menningarlífið á Kúbu í dag. Þessi bók
verður aðalverkefni mitt á þessu ári og ég
stefni að því að láta hana koma út fyrir
næstu jól,“ sagði Ingibjörg Haraldsdóttir
að lokum. □