Vikan - 06.02.1992, Page 8

Vigdís: „Ég sest niður þegar mér finnst kominn timi til, það er eins og það sé suð fyrir eyrum mér
sem magnast, það verður háværara og háværara þar til það verður að komast út. Síðan hellist þetta
út eins og foss.“
veröi keypt, ég veit ekki hvað ein manneskja
eða tvær kosta. Sá sem er með egóíska full-
komnunaráráttu afneitar sjálfum sér sem
manneskju, afneitar tilfinningum sínum nema
til að ná fullkomnun í list sinni. Ef menn taka
lífshlaup margra svokallaðra snillinga til athug-
unar þá er ég hrædd um að þar sé margt miður
fallegt. Jóhannes úr Kötlum orti Ijóð sem lýsir
þessu vel. Á ég að lesa það?“ Vigdís nær í
bókina og les upphátt Ijóðið Bjargráð sem fjall-
ar um eiginkonu skáldsins.
Auk bókarinnar um konurnar tvær er Vigdís
með bók í smíðum um skyggna stúlku. Þeirri
bók hefur hún unnið að undanfarin þrjú til fjög-
ur ár en vill ekki ræða hana frekar á þessu stigi
málsins.
„Ástin kraumar í brjósti hvers einasta
manns,1' segir Vigdís aðspurð um mikilvægi
ástarinnar. „Ástin er mikill sþekingur og orku-
gjafi ef rétt er að henni farið. Ástin er lífgjafi alls
en þú færð ekki borgað fyrir að vera ástfang-
in, þú færð borgað fyrir allt annað. Ástin lýtur
ekki markaðslögmálunum um framboð og eftir-
spurn. En það þarf að rækta ástina og það
gleymist oft. „Þetta gekk svo vel hjá okkur
fyrst," segir fólk í skilnaðarhugleiðingum og
skilur ekkert í því hvað gerðist. Það hlýtur að
þurfa að gefa ástinni meiri gaum og rækta
hana betur í okkar samfélagi. Það ertil dæmis
orka í kynlífi. Ég gæti ekki skrifað án ástarinn-
ar, þó svo mér finnist það sem ég geri aldrei
nógu gott.“
- Ertu með fullkomnunaráráttu?
„Maður hlýtur að efast um það sem maður
gerir, maður efast líka um gildi sitt sem mann-
eskju. Mér finnst óþægilegt þegar verið er að
gagnrýna verk mín, nema það sé gert með
opnum huga þannig að ég geti jafnvel komið
auga á einhverja þætti í verkum mínum sem
ég hef ekki tekið eftir. Sumir segja til dæmis að
það sé erfitt að ráða í öll þau tákn sem ég kem
fram með en hjá mér eru það engin tákn, þetta
kemur bara."
- Hvaðan færðu hugmyndir að verkum
þínum?
„Yrkisefnin koma upp í hugann, eflaust úr
undirmeðvitundinni, hvernig svo sem hún
vinnur. Margar af þeim bókum sem ég las og
voru lesnar fyrir mig þegar ég var litil eru
komnar inn í blóðrásina og undirmeðvitundin
vinnur úr þessu á löngum tíma í tengslum við
drauma og táknmál."
Vinnutími hennar er misjafn. Meðan hún
vann sem íslenskukennari við Flensborgar-
skólann skrifaði hún á nóttunni eins og oft er
hlutskipti þeirra sem leggja út á skáldabrautina
í fullu starfi með börn á framfæri. „Mér fannst
gaman að kenna. Ég fór á sínum tíma í
Kennaraskólann svona til að vera ekki eins og
hinir sem fóru í Menntó, bjóst ekkert frekar við
að leggja fyrir mig kennslu. En það fór á annan
veg. Það er oft einmanalegt, oft hundeinmana-
legt að skrifa en sem betur fer þekki ég nokkra
sem eru í þessum sporum og get haft sam-
band við þá. Þetta hefur þó aldrei orðið þrúg-
andi eða angistarfullt því ef ég er búin að fá
nóg af einverunni fer ég bara út að ganga. Á
tímabili átti ég í erfiðleikum í sálinni í einver-
unni en þaö var bara vegna þess aö ég hafði
ekki komið auga á útidyrahurðina. Ég hef reynt
að koma skipulagi á vinnutímann, um tíma
reyndi ég að vakna á morgnana og vinna
reglulegan vinnudag en það gekk ekki hjá mér.
Sumir geta unnið svona en ekki ég. Ég skrifa
kannski stanslaust í mánuð, næstum því án
þess að sofa. Þann tíma vaki ég mikið og sef
lítið. Ég sest niður þegar mér finnst kominn
tími til, það er eins og það sé suð fyrir eyrum
mér sem magnast, það verður háværara og
háværara þartil það verður að komast út. Síð-
an hellist þetta út eins og foss. Ég verð að nota
þessa óheilbrigðu leið til að koma þessu frá
mér því meðan ég var að rembast við að vinna
eftir ákveðnum reglum var ég að vinna á móti
sjálfri mér. Börnin hafa aðlagast þessu, þau
eru mjög umburðarlynd og góð.“
Það hlýtur oft að vera erfitt að vera gæddur
frumlegri sköpunargáfu í okkar tæknivædda
neyslusamfélagi þar sem hver manneskja á
næstum því að vera Ijósrituð útgáfa af þeirri
næstu og fegurð er útskýrð út frá ákveðnum
staðli, svo og greind og aðrir mannlegir eigin-
leikar. „Það eru mörg ólík viðhorf í sömu
manneskjunni og því verður fólk oft ráðvillt,"
segir Vigdís og bætir því við að rithöfundar séu
heppnari en annaö fólk því þeir fái oftar útrás
fyrir hina mörgu og ólíku eiginleika sína. „En
leikarar eru líka heppnir, þeir geta fengið útrás
fyrir margs konar eiginleika sína með því að
leika ólíkar manngerðir." Það er oft erfitt að
halda utan um marga og ólíka þætti í sjálfum
sér og því verður fólk oft ráðvillt og reikult,
segir Vigdís, en telur þó að fólk verði fyrst
verulega veikt ef það leitar sér aðstoðar hjá
heilbrigöiskerfinu. „Því miður virðast geövís-
indin leita að ákveðnum markmiðum sem í
sumum tilfellum eru fyrirfram gefin. Það er
verið að reyna að finna rétta lyfið til að leysa
málin eða finna rétta tanngarðinn sem passar
öllum. Það er eitt af góðum verkum þessarar
ríkisstjórnar að gera tanngarða frjálsa, leyfa
fólki að hafa persónulegan rnunn."
Þjóðleikhúsið sýnir nú leikgerð af ísbjörgu.
„Já, ég er ánægð með það sem ég hef séð af
leikgerðinni," segir Vigdís. Hún segir ísbjörgu
byggða á raunsæjum atburðum en sagan sé
fyrst og fremst skáldsaga. „Það eru færri raun-
verulegar lýsingar í ísbjörgu en Kaldaljósi. í ís-
björgu er kona að drepa af sér ákveðna fortíð.
Þar er fjallað um vændi án þess að taka af-
stöðu til þess hvort það sé gott eða slæmt,
sagan fjallar um það hvernig getur farið þegar
menn hrekjast í að reyna að bjarga sjálfsvirð-
ingu móðursinnar. í ísbjörgu komaeinnig fram
tvöföld skilaboð í uppeldi og umhverfi. Mamma
Isbjargar segir að hún hafi forvitnina ekki frá
henni en pabbi hennar hvetur hana til að vera
forvitin. Uppeldi og umhverfi okkar hefur áhrif á
val okkar í lífinu. ísbjörg hefur fengið tvöföld
skilaboð sem halda áfram að vera til í henni
sjálfri. Hún er sterkur karakter á neikvæða
vísu.“ □
8 VIKAN 3. TBL. 1992