Vikan - 06.02.1992, Síða 59

fái alla þá aöstoð sem því hentar, hvort sem hún er
félagsleg, tilfinningaleg eöa líkamleg. Slík aðstoð
gæti dregið úr þeim vanda sem smitaður einstakl-
ingur þarf að kljást við og getur reynst honum ein-
hver huggun harmi gegn. Annað er með öllu sið-
laust og ómannúðlegt og fordómar ættu hvergi að
verða eyðnisjúkum fjötur um fót í baráttu sinni fyrir
tilvist sinnni og sjálfsögðum mannréttindum þrátt
fyrir smitun.
Það er ömurlegra en orð fá lýst og þungbærara
en tárum taki að vita til þess að það sem þú segir
hvað varðar til dæmis útskúfun hvers konar við þig
og önnur fórnarlömb þessa óhugnanlega sjúkdóms
skuli vera staðreynd. Útskúfun er afsiðun og ömur-
legt atferli, auk þess að vera alröng afstaða þeirra
sem teljast verða siðfágaðir eins og við íslendingar
verðum að teljast og trúum reyndar sjálfir að við
séum. Hvers kyns stuðningur við ykkur sem smituð
eruð væri eðlilegra atferli ósmitaðra og fráleitt að
fallast á nokkra þá framkomu í ykkar garð sem felur
í sér afsiðun af nokkru tagi eða höfnun.
ÞJÁNINGAR OG SÉRFRÆÐINGAR
Hvað varðar eðlilegan en magnaðan ótta þinn við
þær þjáningar, líkamlegar og sálarlegar, sem gætu
sótt þig heim á lokastigum sjúkdómsins og það van-
líðunarferli sem er hugsanlega undanfari lokastigs-
ins er þetta að segja:
Vissulega verður erfitt að takast á við þennan
sjúkdóm á öllum stigum hans, þó sérstaklega hvarfli
að manni að lokin séu sársaukafyllst og þá ekki síst
sálarlega. Læknisfræðinni eru takmörk sett hvað
varðar sjúkdóminn eyðni en jafnt sem áður er nokk-
uð víst að henni eru margir vegir mögulegir þegar
kemur að því að létta af sjúklingi oki þjáninga og þá
ekki síst á lokastigum sjúkdóms.
Vissulega verður að viðurkennast að (slenski
heilbrigðisgeirinn er fyrir margra hluta sakir mjög
ríkulega búinn bæði hæfum starfskröftum í áfalla-
aðhlynningu sem þessari, ekki síður en alls kyns
tækjum og lyfjum sem örugglega má nota til að stór-
auka líkur á að það sem þú átt framundan í hugsan-
legum þjáningum verði þér gert með ýmsum hætti
mögulegt að takast á við sem minnst þjáður. Þar
sem þessari tegund sjúkdóms fylgja ótrúlegustu
breytingar og þá af alvarlega gefnu líkamlegu sem
andlegu tilefni er mjög eðlilegt að þú finnir þig
óöruggan og óttasleginn vegna eigin afdrifa og
hyggilegt að fá faglega hjálp vegna þess.
I þínum sporum myndi ég ekki takmarka óskir
mínar um stuðning við líkamlega erfiðleika heldur
myndi ég umsvifalaust leita stuðnings sálfræðings,
félagsráðgjafa, prests eða geðlæknis og vera ekki
að fela þessa möguleika, hvorki fyrir mér eða
öðrum. Einungis með faglegum stuðningi er hægt
að kljást við svona margþætta áþján enda finnur
hver og einn sárt til vanmáttar |jegar kemur til
greina að yfirbuga eða vinna á þessum flókna
vanda sjálfur. Það verður að teljast þér mikill styrkur
að þú skulir hafa verið svo gæfusamur að verða
ekki ómeðvitað til að smita aðra. Sektarkennd er
röng ef tilefni hennar er ekkert. Þunglyndi er svo
sem eðlilegt í þessari viðkvæmu og vandmeðförnu
stöðu en reyndu samt, elskulegur, að ráða bót á því
með sálfræðihjálp og góðum vilja. Þér veitir svo
sannarlega ekki af bjartsýni og brosi, af og til að
minnsta kosti, í erfiðleikum þeim sem þú ert til-
neyddur að vinna úr og takast á við sem minnst
bugaður vegna eðlis sjúkdómsins.
VIÐ LIFUM LÍKAMSDAUÐANN
Flestar seinni tíma rannsóknir til þess þjálfaðra vís-
indamanna gefa upplýsingar sem styrkja og mögu-
lega efla hugmyndir og tiltrú á að við lifum líkams-
dauðann. Sjálfsvíg við þesar aðstæður eru jafnröng
framkvæmd og þau eru við allar aðrar aðstæður,
ekki síst þær sem gera okkur raunverulega kleift að
bregðast við sjálfum okkur og öðrum af festu og
hugrekki ef við viljum.
Við þroskumst sennilega mest í gegnum mótlæti
hvers konar þó við gerum okkur ekki grein fyrir því
á meðan á því stendur. Þetta þýðir I raun að sá sem
tekur lif sitt á mikið eftir óupþgert eftir dauðann, ekk-
ert síður en fyrir hann. Óhætt er að fullyrða að hug-
urinn ásamt dulminni lifir líkamsdauðann, ásamt
öllu því sem tengist persónuleika okkar. Þar af leið-
andi er fáránlegt að ætla að velja þá leið að svipta
sig sjálfur þessu lífi í þeirri trú að þar með sé öllum
okkar málum lokið og við ábyrgðarlaus eða uppguf-
uð. Svo er ekki. Við erum áfram við sjálf, með ótal
óuppgerða hluti að kljást við og alla héðan frá jörð-
inni. Við losnum svo sannarlega hvorki við vesen
eða vandræði við það eitt að deyja.
EFNI OG ANDI
Persónuleikinn er ekki efniskenndur frekar en hug-
urinn og byggist því uþþ á andlegum þáttum tilveru
okkar. Af þeim ástæðum lifir hann efnið og vistast í
ríki guðs eftir líkamsdauðann. Guð gaf okkur frjáls-
an vilja sem býr í huga okkar og einmitt af þeim
ástæðum meðal annars getum við aldrei yfirgefið
sjálf okkur, jafnvel ekki eftir líkamsdauðann. Hugur-
inn lifir llkamsdauðann og í honum er persónuleik-
inn og viljinn situr í honum.
Við verðum því sjálf á endanum að taka alla
ábyrgð og afleiðingum af breytni okkar og hegðun
hér á jörðinni. Við leysum ekki þá staðreynd með
því að kjósa að svipta okkur lífinu. Það er af og frá
að taka líf sitt að þessum ábendingum sögðum
vegna þess að það sér hver heilbrigður einstakling-
ur að það breytir bara akkúrat engu. Öll fyrri vanda-
mál eru í huganum og verða ekki upprætt þó við
hverfum úr efninu á vit engla og forsjónarinnar.
Þannig er nú málum háttað þótt við óskum annars.
Hitt er aftur á móti augljóst að við vistaskiptin
verðum við óháð efnislegum þjáningum og er það
auðvitað léttir þeim sem þjást mikið fyrir brottför
sína af jörðinni. Ekki er það þó kostur ef í staðinn
bíða okkar andlegar þjáningar áfram vegna þess að
við breyttum rangt þegar við ákváðum að taka sjálf
líf okkar.
Það dýrmætasta sem við eigum er eigið lif og
þess vegna er mikilvægt, jafnvel þó harkalegir vind-
ar blási i lífi þínu í augnablikinu, að velja alls ekki þá
leið að taka líf sitt sjálfur. Guð á að velja stað og
stund þess skapadægurs sem hann ætlar okkur.
Enginn á að taka fram fyrir hendurnar á honum
vegna þess að það er nánast óguðlegt. Við verðum
því að þreyja og vona að ekkert það hendi okkur
sem við getum ekki með guðs og góðra manna
hjálp komist út úr þó flest virðist benda til annars.
Eða eins og lifsleiði vanmetni strákurinn sagði eitt
sinn eftir þónokkuð ósmekklega framkomu annarra:
„Elskurnar mínar, ef við íhugum og eftirlátum
Jesú að gefa ráð í þessari óskemmtilegu stöðu,
þar sem fólk gerir litið úr aðþrengdu fólki, þá
hefði hann örugglega endurtekið þessa ágætu
og í raun gullnu setningu og meinta hugsunina
á bak við hana: „Þeir síðustu verða fyrstir." Svo
mörg voru hans orð af alvarlega gefnu tilefni."
Guð styrki þig og leiði í þessari erfiðu sjúkdóms-
göngu þinni og með hann í huga ert þú aldrei að ei-
lífu einn.
Með vinsemd,
Jóna Rúna.
Vinsamlega handskrifiö bréf til Jónu Runu
og látið fylgja fullt nafn og kennitölu,
ásamt dulnefni. Svörin byggjast á innsæi
Jónu Rúnu og rithandarlestri og því miður
er alls ekki hægt að fá þau í einkabréfi.
Utanáskriftin er:
Jóna Rúna Kvaran, Kambsvegi 25, 104