Vikan - 19.05.1993, Page 20

TEXTI: HJALTIJON SVEINSSON / UOSM.: MAGNUS HJORLEIFSSON
ARLEGA GANGAST TIU
MANNS UNDIR AFLIMUN
YEGNA ÆÐAÞRENGSLA
AF VOLDUM REYKINGA
RÆTT VIÐ PAL GÍSLASON, YFIRLÆKNI Á LANDSPÍTALANUM
Ert þú
á góári leió
með að
reykja
undan þér
fæturna?
Allir vita hversu alvar-
legar afleiðingar reyk-
ingar geta haft á
heilsu fólks á ýmsa vegu. Það
fyrsta sem kemur upp í hug-
ann þegar hugtökin heilsa og
reykingar fara saman eru
sjúkdómar á borð við lungna-
þembu og krabbamein, mæði
og bronkitis. Auk þess er
hvimleiður hósti meðal fylgi-
fiska reykinga. Við heyrum
næstum daglega um það
hversu heilsuspillandi reyking-
ar eru yfirleitt, ekki bara fyrir
þá sem reykja heldur einnig
hina sem þurfa að vera innan
um reykingafólk.
í umræðunni um reykingar
er sjaldan sett samasemmerki
við reykingar og fótmissi.
Staðreyndin er samt sem
áður sú að árlega þurfa ótrú-
lega margir íslendingar að
gangast undir erfiðar aðgerðir
vegna æðaþrengsla í fótum á
háu stigi.
Til þess að fá hugmynd um
það hversu alvarlegur þessi
vandi er hér á landi og að hve
miklu leyti kenna megi reyk-
ingum um var leitað til Páls
Gíslasonar, yfirlæknis á Land-
spítalanum, sérfræðings í
skurðlækningum. Hann var
fyrst beðinn um að lýsa helstu
sjúkdómseinkennum.
MIKLAR KVALIR
„Einkenni eru þau að fólki
finnst það ekki geta gengið
eins hratt og það gerði, það
fær verk þegar genginn hefur
verið ákveðinn spölur og ein-
kennin hætta þegar staldrað
hefur verið við í örfáar mínút-
ur. Verkurinn kemur ýmist í
kálfann eða lærin, jafnvel í
mjöðmina. Þegar á líður kem-
ur hann oftar og eftir æ minni
áreynslu og verður um leið
meiri og sárari. Að lokum get-
ur þetta orðið svo slæmt að
fólk er með verk jafnvel í hvíld
og hættir að geta sofið fyrir
honum. Þá er mjög stutt í að
drep komi í fótinn og verkirnir
eru orðnir geysilega miklir.
Drepið lýsir sér þannig að
svartir blettir koma á tærnar til
dæmis, undir neglurnar og i
hælinn.
Oft er það svo að það verð-
ur sjúklingnum mikill léttir að
missa fótinn, þó að vissulega
sé það sárt, því að þá losnar
hann við verkina sem voru
orðnir óbærilegir. Staðreyndin
er sú að verkjalyf virka sáralít-
ið ef nokkuð í þessum tilvik-
um. Fólk finnur ekki til sárs-
auka frá sjálfum æðunum,
hins vegar finnur það til hans
þegar viðkomandi líkamshluti
fær ekki nægilegt súrefni."
UM TÍU AFLIMANIR
Á ÁRI
„Þó að fólk þjáist af æða-
þrengslum koma sem betur
fer oftar en ekki fleiri úrræði
en aflimum til greina. Síðustu
þrjá áratugina höfum við í
mörgum tilvikum getað leitt
gerviæð fram hjá stiflunni og
niður í fótinn. Fyrstu aðgerð-
ina af þessu tagi hér á landi
framkvæmdi ég fyrir þrjátíu
árum á sjúkrahúsinu á Akra-
nesi. Við gerum hlutfallslega
fleiri slíkar aðgerðir hór en í
nágrannalöndunum, um þrjú
hundruð á ári hverju. Við
stöndum Ifka betur að vígi að
því leyti að hér er ekki eins
mikið af sykursjúkum en syk-
ursýkin gerir þessi tilfelli miklu
verri. Auk þessa er tiltölulega
færra fólk sem verður mjög
gamalt hér á landi.
Það nýjasta í þessum efn-
um er að blása út æðarnar
eins og það er kallað en það
er gert þegar um stutt þrengsli
20 VIKAN 10.TBL. 1993