Vikan - 20.03.1995, Blaðsíða 36

HEILSAN
að öðru leyti leið mér vel. Barnið var
inni í fjölskylduáætluninni og ég
hlakkaði mikið til að eiga það. Ég naut
þess að eiga von á barni, keypti mér
tækifærisföt og leit vel út. Ég var í lík-
amsrækt fram á sjöunda mánuð með-
göngunnar, þannig að ég jafnaði mig
fljótt eftir holskurðinn og ég var komin
aftur í líkamsrækt þremur vikum eftir
fæðinguna."
Á þriðja degi eftir fæðinguna varð
Ólöf vör við tilfinningalegar sveiflur.
Hún segist hafa verið annaðhvort
mjög ánægð eða leið og döpur. „Ég
lét alltaf vita af mér og hringdi á hjálp
ef mér leið illa. Ég var ákveðin í að ég
ætlaði ekkert að vera að byrgja neitt
inni. Þegar ég hugsa til baka þá var
aldrei látið að því liggja að ég gæti
verið að fá fæðingarþunglyndi. Ég
held að Ijósmæðurnar hafi afgreitt
þetta sem sængurkvennagrát og
haldið að ég yrði orðin góð þegar ég
færi heim.“ En svo var ekki. Vanlíðan-
in jókst og á fyrstu vikunum eftir fæð-
inguna var Ólöf orðin mjög slæm.
Hún var mjög viðkvæm fyrir öllu áreiti
og álagi og var alltaf mjög þreytt.
Einnig var hún mjög kvíðin og
óákveðin. „Ég fór þrjár ferðir í Hag-
kaup til að kaupa sokka. En
ég kom alltaf heim sokka-
laus. Ég stóð fyrir framan
sokkarekkann, horfði á sokk-
ana, vissi ekkert hvað ég
ætti að gera og gekk út.
Þetta eru svo ómerkilegir og
hversdagslegir hlutir en
samt missir maður svo mikla
færni. Ég get líka nefnt elda-
mennsku sem dæmi. Allt,
sem ég var vön að gera, gat
ég ekki lengur. Ég ætlaði
kannski að kaupa einhvern
mat, fór út í búð og vissi þá
ekkert hvað ég ætti að
kaupa. Oft hugsaði ég að
það væri alltaf hægt að elda
eitthvað úr hakki eða ýsu.
Svo fór ég heim, horfði á
hráefnið og vissi ekkert hvað
ég ætti að gera við það.
Hakkið endaði því yfirleitt f
kássu og ýsan var soðin.
Það var þrekraun að búa til
svona einfalda máltíð.“
Ólöf segist alltaf hafa vitað
hvað gengi að sér. Hún hafði
lesið um fæðingarþunglyndi
og þekkti einkennin. Hins
FINNDU 6 VILLUR
Finnið sex villur eða fleiri á milli mvnda
•sujsjnopj |oq p unjjeip je u|ujo>| 9 -uu!poq je uujpjp
•g •pijjoq je gujsuniueddei 'P ise|6eds jnjeq ujpuAuj66eA 'G 'peis jn isjæj jnjeq ue
-dni z 'nuipjoq je ujpoq je ue|6uuH 'i :epuÁiu i||iuj ? pjpjo ejeq je6u|iÁejq jepiepjjjg
vegar afneitaði hún því sem
var að gerast. „Það kom
dagur, eða hluti úr degi, sem
ég var nokkuð góð. Þá hugs-
aði ég að nú væri þetta búið
og að ég hefði bara verið
eitthvað illa fyrir kölluð. En
eftir dálitla stund, eða dag-
inn eftir, var ég aftur orðin
ómöguleg. Þá hugsaði ég
með mér að það væri eitt-
hvað að mér. En svo lagað-
ist ég kannski aftur daginn
eftir."
Ólöf talaði ekki um líðan
sína fyrr en tveimur mánuð-
um eftir fæðinguna. Þá hafði
hún orð á þessu við hjúkrun-
arfræðinginn sem kom heim.
Hann kom með tillögur til að
létta henni lífið og tilveruna.
Þegar sonurinn var fjögurra
mánaða talaði Ólöf við heim-
ilislækninn sem var mjög
fljótur að sjúkdómsgreina
hana. Hann lagði fyrir hana
krossapróf sem tók hana
innan við tvær mínútur að
leysa. Læknirinn staðfesti að
Ólöf væri með fæðingar-
þunglyndi. Mánuði síðar fór
hún til geðlæknis og síðan
þá hefur hún verið í tímum
hjá honum auk þess að vera
á þunglyndislyfjum.
„Það er búið að gera út-
tekt á því að þunglyndar
mæður vanrækja ekki börnin
sín,“ segir Ólöf. „En auðvitað
bitnaði þunglyndið á öllum í
kringum mig. Það, sem ég
fann gagnvart barninu, var
tómlæti. Ég sinnti því og
fannst ósköp notalegt að
halda á því þar sem það var
bæði hlýtt og mjúkt. En mér
fannst það ekki snerta neinn
streng innra með mér. Ég
var glöð yfir því að eiga
strákinn og ánægð þegar
mér leið vel. En þegar mér
leið illa vorkenndi ég honum
rosalega mikið yfir því að
eiga mig að mömmu. Svo
komu upp hugsanir sem ég
veit að mundu aldrei skjóta
upp kollinum ef ég hefði ver-
ið frísk. Einu sinni hvarflaði
til dæmis að mér að hann
væri miklu betur settur ef ég
mundi gefa hann.“
Ólöf segir að hreyfing hafi
hjálpað sér mikið. „Ég var
kannski mjög döpur og leið
þegar ég fór í líkamsrækt og
var stundum gráti næst þeg-
ar ég steig út úr bílnum. En
þegar ég var byrjuð að hjóla
leið mér miklu betur. Það er
eins og það gerist eitthvað í
líkamanum við átakið. í vet-
ur, þegar mér hefur liðið illa,
hefur mér þótt gott að fara út
og moka snjó eða gera eitt-
hvað þannig að ég tek á og
svitna dálítið. Þegar ég var
sem verst, og þá var ég búin
að vera mikið ein, var ég í
einhverju skelfingarástandi
með hjartslátt og óhugnan-
legar hugsanir. Þá fannst
mér bara langbest að fara
með barnið út að ganga og
ganga bara nógu hratt og
lengi. Þá leið þetta hjá.
Gangan hefur undraverð
áhrif.
Mér finnst mikilvægt að
konur með fæðingarþung-
lyndi finnist sem fyrst. Þetta
er svo hljóðlátur sjúkdómur
og það er svo auðvelt að
breiða yfir hann. Maður get-
ur harkað af sér við ýmsar
kringumstæður. Þótt ég væri
ekki að reyna að blekkja fólk
hafði ég styrk til að bera mig
vel. Þegar mér leið sem
verst hafði ég fyrir því að
klæða mig vel, mála mig og
setja á mig ilmvatn. Svo var
ég í líkamsrækt þannig að
ég var í góðu formi. Fólk hef-
ur ákveðna hugmynd um
hvernig þunglynd manneskja
eigi að líta út; hún er grá og
guggin, með skeifu, illa hirt,
með skítugt hár og í blettótt-
um fötum. Hún situr hokin og
horfir ekki framan í neinn.
Þannig að nánustu aðstand-
endur kvenna með fæðing-
arþunglyndi gera sér
kannski ekki grein fyrir því
að vel snyrtu nýbökuðu
móðurinni geti liðið skelfi-
lega.“
Ólöfu finnst hún vera að
ná sér. Hún segist þó ekki
þora að fastákveða að nú sé
henni að batna vegna þess
að af reynslunni er hún búin
að sjá að ein vika getur verið
góð en sú næsta slæm. „Ég
vil ekki gera mér of miklar
vonir,“ segir hún. „Þó veit ég
að dag einn verð óg frísk. Sú
hugsun hefur oft hjálpað mér
á erfiðum dögum. Það, sem
ég er að gera núna, er að
reyna að hafa alltaf eitthvað
fyrir stafni vegna þess að
það dreifir huganum. Það
hefur gefist vel en það er
mikilvægt að færast ekki of
mikið í fang. Ég bind vonir
við að meðferðin hjá geð-
lækninum geti hjálpað mér til
að komast að því hvers
vegna ég fékk þetta þung-
lyndi og hvernig ég geti fyrir-
byggt að það endurtaki sig.
Því þetta er svo hræðilegur
sjúkdómur." □
36 VIKAN 3. TBL. 1995