Vikan - 20.03.1995, Blaðsíða 51

SAMSKIPTASPELLVIRKI OFBELDISINS
BOLYRKIA BORGAR
SIG EKKI
Það er vissulega ekkert
járænt eða ettirtektarvert við
þau viðmið í hegðun og
samskiptum að ætla sér að
byrja líf sitt á böirænu sam-
neyti við samferðafólk sitt.
Unga fólkið á því ekki undir
neinum kringumstæðum að
efla bölúð og ofbeldi í at-
höfnum sínum og viðhorfum
til annarra og lífsins.Það
segir sig sjálft að það borgar
sig ekki að ýta undir og óska
eftir að yrkja það sem er Ijótt
og afskræmt í tilverunni eins
og t.d. hvers kyns ofbeldi er.
Þess vegna er varhugavert
að ástunda tilgangslausa og
fávísa bölyrkju.
FIÖTRAR MILD OG
MANNÚÐLEG
SAMSKIPTI
Bölyrkja ber aldrei réttan
ávöxt. Einmitt sökum nei-
ræns og niðurrífandi eðlis
síns. Hún er dæmd til að
mistakast vegna þess að
hún gengur út á það að
meiða og misbjóða varnar-
litlum manneskjum sem er
auðvitað óréttlætanlegt og
siðferðislega alrangt. Slík
neiyrkja getur því vissulega,
beri hún einhvern vöxt, náð
að skaða og skemma mikið
fyrir fólki áður en hún missir
marks, ekki síst ef bölyrkjan
er ástunduð af ómannúð-
legu afli og ræktuð af ásetn-
ingi. Óhætt er að fullyrða að
bölyrkja fjötri vaxtarmögu-
leika mannúðlegra og
mildra samskipta. Sökum
þess er hún ræktunar- og
samskiptaform sem ber að
hunsa sem meingallað og
miðaldarlegt. Allir góðir yrkj-
endur vita að það er fárán-
legt að hlúa að og rækta
ósóma og afskræmingu því
uppskeran verður aukin
mannvonska.
MANNRÉTTINDABROT
OG
OFBELDISFLÓNSKA
Eins og flestum er Ijóst
gefur ofbeldisflónskan fyrst
og fremst vísbendingu um
veikleika og vanmátt ódæð-
isfantsins en telst tæplega
staðfesting á styrk eða hetj-
ulund skaðarans. Þeir, sem
ástunda ofbeldi, eru mögu-
lega á einhvern óviðunandi
hátt siðvilltir, auk þess sem
staðreyndir segja flesta of-
beldisáreitlana vanvirða
sjálfgefin mannréttindi þeirra
sem þeir misbjóða. Jafn-
framt virðist meiðana skorta
tilfinnanlega siðræna sóma-
tilfinningu og þess vegna
teljast þeir væntanlega, ef
betur er athugað og spak-
lega ályktað, að einhverju
leyti en þó mismikið sam-
viskuheftir, siðruglaðir og
sektarfjötraðir, auk þess að
vera mögulega alvarlega
dómgreindarvilltir og geðaf-
lagaðir.
SIÐANDÚÐ OG SÉR-
FRÆÐISTUÐNINGUR
Ofbeldislúskrarar þurfa
því sennilega, a.m.k.sam-
kvæmt skilningi þolara og
leikmanna á ómaklegum
ódæðum þeirra.að leita sér
jástuðnings sérfróðra.
Kannski fyrst og fremst,
álíta kunnugir, vegna ógn-
vekjandi og afdrifaríkrar
samskiptaveiklunar og
sennilega áunninnar siðan-
dúðar. Hvort tveggja verður
sjáanlega að staðreynd í
hegðun þeirra þegar þeir
falla fyrst í ógnargryfju of-
beldisins og þess böls sem
því fylgir. Það er trúlega
sannanleg staðreynd, þótt
furðuleg sé, að siðferðis-
vanhæfnin getur verði mis-
lengi blundandi eðliseigin-
leiki í viðkomandi áður en til
ofbeldisframkvæmda kem-
STUDNINGSTÆKIFÆRI
ÞJÓDHAGSLEGA
HAGKVÆM
Sé einhver grunur um eða
staðfesting á ódæðistilhneig-
ingum í fólki er ekki spurning
að viðkomandi verður að
bregðast fljótt við neikvæð-
um viðvörunarbjöllunum lík-
legs ofbeldis og leita sér
hjálpar umsvifalaust. Það er
skynsamlegast að leita sér
stuðningstækifæris af fræði-
legum toga, hugsuðu til leið-
sagnar og mögulegrar
lausnar fyrir viðkomandi á
neirænum tiihneigingum sín-
um. Slíkur jástuðningur fyrir
væntanlega eða núverandi
ofbeldisgerara getur óum-
deilanlega reynst þjóðhags-
lega hagkvæmur þegar
dýpra er skoðað og fram á
framtíðarveg járænna sam-
skipta er litið.

„PABBI LEMUR
OKKUR ÖLL..."
„Hvað á ég að gera,
kæra Jóna Rúna? Þú
myndir aldrei trúa því
hvað pabbi minn er and-
styggilegur. Hann hefur
lamið mig, mömmu og
systkini mín þannig að við
höfum legið í rúminu á eft-
ir. Mamma hefur stundum
ekki getað farið í vinnuna
og við í skólann vegna
þess að við höfum verið
svo illa útlítandi og ömur-
leg eftir að pabbi hefur
fengið brjálæðisköstin og
hálfdrepið okkur öll með
barsmíðum. Viltu vera svo
góð, kæra Jóna Rúna, að
segja mér hvað ég get gert
til að bjarga okkur systkin-
unum og mömmu frá
þessum brjálæðingi. Á ég
að drepa hann? Er hægt
að setja hann á Klepp eða
í fangelsi? Ég hef stundum
ætlað að fremja sjálfsmorð
en ég hef ekki þorað því
ennþá,“ segir Sibba sem er
þrettán ára og langar ekki til
að lifa lengur. Hún er elst af
fjórum systkinum og heimilið
er undirlagt af ofbeldis- og
áfengissýki heimilisföðurins
sem er atvinnulaus í þokka-
bót.
„LEMUR MIG
OG BORNIN"
„Mér var nauðgað þegar
ég var fimmtán ára af hóp
stráka. Ég lét engan vita af
þessu voðaverki og líð
ennþá stórlega fyrir athæf-
ið. í dag er ég í hjónabandi
með nauðgara. Maðurinn
minn er mjög fólskur og
lemur mig og börnin. Hann
vogar sér að nauðga mér
ef ég vil ekki þýðast hann.
Oftast fylgja barsmíðar í
kjölfarið á nauðgun. Er
eitthvað að mér, kæra
Jóna? Ég hlýt að bjóða
upp á það að mér sé
nauðgað og misþyrmt. Ég
skil þetta ekki. Mér líður
eins og ég búi í helvíti. Ég
fer aldrei neitt og hef ekk-
ert sjálfstraust. Ég hata
manninn minn en kemst
ekki út úr sambandinu við
hann. Hann hundeltir mig
og gerir stöðugt lítið úr
mér. Á ég að tala við geð-
lækni? Heldur þú, kæra
Jóna, að ég sé búin að
vera sem manneskja?
Hvað með börnin? Eru þau
ekki skemmd, að þínu
mati, eftir að hafa búið við
ofbeldi, drykkju og nauðg-
anir á mér frá upphafi? Ég
er svo örvæntingarfull og
það þreytt að mig langar
ekki til að sjá sjálfa mig
oftar,“ segir Höbba sem er á
milli tuttugu og fimm og þrjá-
tíu ára. Hún er búin að vera í
sambúð í sjö ár. Hún er úti-
vinnandi og á.tvö börn. Fjöl-
skylda hennar hefur fyrir
löngu gefist upp á að hafa
samband við hana vegna
mannsins. Vinirnir hafa líka
týnt tölunni og hún á enga
trúnaðarvini. Hún stendur
því alein. Maðurinn sér til
þess að hún sé sem mest
aftengd umheiminum. Vinn-
an er eina félagslega athvarf
hennar fyrir utan heimilið.
BARINN HEIMA
OG HEIMAN...
„Ég hef verið barinn til
óbóta hvað eftir annað.
Þetta gerist heima, í skól-
anum og jafnvel hafa vinir
mínir hálfdrepið mig þegar
þeir eru undir áhrifum
áfengis. Kannski er ég
svona ógeðslegur að það
sé nauðsynlegt að ganga
bara frá mér,“ segir Palli
sem er aðeins fimmtán ára
og telur sig engan tilverurétt
eiga. Enginn stendur með
honum og flestir, sem hann
á samskipti við, gera lítið úr
honum og leggja, í mörgum
tilvikum, á hann hendur.
Hann hefur ekkert sjálfs-
traust og getur engan veginn
varið sig. Það liggur við að
honum sé farið að finnast að
hann eigi bara allt það órétt-
læti skilið sem hann verður
fyrir sökum hrekkleysis síns
og vanmáttar gagnvart sín-
um nánustu og öðrum. Hann
vill ekki lifa lengur. Hann tel-
ur sig einfaldlega vera fyrir
öðrum. □
3.TBL. 1995 VIKAN 51
SÁLRÆN SJÓNARMIÐ