Vikan - 24.05.1999, Blaðsíða 50

ui
Svölu Arnardóttur og Arthúrs Björgvins
Stjórnleysingi fe
eftir Dario Fo í Borgarleikhúsinu
Útfærsla: Hilmar
Jónsson og leikhóp-
urinn; aðalhlutverk:
Ari Matthíasson,
Eggert Þorleifsson,
Gísli Rúnar Jóns-
son, Björn Ingi
Hilmarsson; hljóð:
Ólafur Örn
Thoroddsen; lýsing:
Lárus Björnsson;
tónlist: Margrét
Örnólfsdóttir; gervi:
Sigríður Rósa
Bjarnadóttir; bún-
ingar: Stefanía Ad-
olfsdóttir; leik-
mynd: Finnur Arn-
ar Arnarson; þýð-
ing: Halldóra Frið-
jónsdóttir.
Dampur, kraftur og djúp
meining
A: Pað er gaman að því að Borg-
arleikhúsið skuli nú leyfa
Reykvíkingum að endurnýja
kynni sín af þessum frábæra
farsa eftir Dario Fo, sem Al-
þýðuleikhúsið sáluga sýndi fyr-
ir tæpum tuttugu árum. Það er
reyndar merkilegt og segir sína
sögu að jafn róttækt pólitískt
verk og þessi farsi er skuli nú
vera komið inn í virðulegt
stofnanaleikhús.
S: Já, en það verður að segjast
leikhópnum til hróss að leik-
endurnir gera sér far um að
hafa uppfærsluna eins lítið
"stofnanalega" og mögulegt er,
enda býður þetta verk upp á
frísk efnistök. Til dæmis byrja
þeir á því að bera sviðsmynd-
ina sjálfir inn á sviðið og leik-
ritið er yfirfullt af krakkalegu
sprelli og alls kyns fáránlegum
útúrdúrum, sem henta þessu
verki mjög vel. ítalski ærsla-
leikurinn, sem á sér rætur í
Commedia dell'arte hefðinni,
kallar einmitt á aðferðir eins
og spuna og aðlögun að stað og
tíma.
A: Það er reyndar stór spurning
hversu vel er hægt að koma
upprunalegum kjarna svona
verks til skila því í rauninni er
þetta leikrit sprottið upp úr
ákveðnu pólitísku landslagi,
sem hefur tekið algjörum
stakkaskiptum frá því að það
var fyrst sýnt fyrir tæpum þrjá-
tíu árum. Þá var mikil ólga á
meginlandi Evrópu og síðustu
bylgjufaldar 68-hreyfingarinnar
ennþá að sullast yfir. Nú er hins
vegar öldin önnur; í staðinn
fyrir pólitískar hugsjónir er
unga kynslóðin öll að eltast við
tölvugaldrakarlinn frá Oz.
Tölvubríminn hefur leyst bylt-
inguna af hólmi. Getur þá jafn
pólitískur farsi og þessi yfir-
leitt skilað sér til fólks?
S: Já, tvímælalaust. Þetta verk er
svo vel skrifað, það er svo yfir-
fullt af dampi, krafti og djúpri
meiningu, auk þess sem boð-
skapurinn er sígildur. Leikritið
fjallar um valdníðslu, í hvaða
mynd sem er, og ofbeldi sem á
sér stað á hverjum degi, ein-
hvers staðar í veröldinni, þar
sem einhver tekur sér það vald
að drepa annan. Einmitt núna
þurfum við ekki að leita langt
til að sjá dæmi um það.
A: Það er reyndar alveg rétt. Og
Dario Fo notar áhrifamestu
meðulin sem hægt er að nota í
ádeiluverkum af þessu tagi:
bleksvartan "húmor" og nötur-
legt háð, og allt er þetta klætt í
gervi grátbroslegs farsa. Svona
umbúðir gera þetta leikrit að
algjöru tundri. Þetta er reyndar
"kúnst", sem hefur löngum
dafnað í suðrænum löndum, en
átt sér færri fulltrúa á norðlæg-
ari slóðum. Þegar kemur norð-
ar í Evrópu er eins og öll þjóð-
félagsádeila fái á sig nriklu
þunglyndislegri blæ. Eg man
eftir því að þýski heimspeking-
urinn Nietzsche kvartaði
einmitt undan því að Norður-
Evrópubúa vantaði allan sól-
ríkan léttleika í sinnið.
Að iáta farsann lifna
S: Mér finnst þessi sýning í heild-
ina takast vel. Það hjálpar auð-
vitað til að þarna eru tveir af
okkar sterkustu gamanleikur-
um, Eggert og Gísli Rúnar.
Fyrir utan það að hafa náðar-
gáfu sem eftirherma þá er Gísli
Rúnar líka sérstaklega næmur
á það sem þarf til að láta fars-
ann lifna, en þar á ég við jafn
viðkvæma hluti og tímasetning-
ar, að ekki sé minnst á það
auga sem hann hefur fyrir smá-
atriðum, en þau eru jú stórmál
í farsa. Eggert stendur líka fyrir
sínu - og vel það. Það mæðir
auðvitað mest á honum og
hann leikur hlutverk brjálæð-
ingsins með alveg sérstaklega
skemmtilegum áherslum.
50 Vikan