Menntamál - 01.08.1972, Blaðsíða 12

enn nefna Aðalstein Sigmundsson (1897—1943)
kennara og æskulýðsleiðtoga, Hendrik Ottósson
(1897—1966) fréttamann, Hannes J. Magnússon
(1899—1972) skólastjóra og Hjört Gíslason (1907
— 1963). En liér verður að láta staðar numið.
Núlifandi íslenzka barna- og unglingabókahöf-
unda kýs ég af skiljanlegum ástæðum að ræða
varlega um. Tveir þeirra liafa um langt skeið
borið af um vinsældir: Ármann Kr. Einarsson
(1915) og hjónin Jenna og Hreiðar: Jensína
Jensdóttir (1918) og Hreiðar Stefánsson (1918).
Þessir höfundar eru kennarar að mennt. Enginn
leið er að minnast hér á einstakar bækur þess-
ara afkastamiklu höfunda. Margar bækur Ár-
manns Kr. Einarssonar liafa verið Jjýddar á Norð-
urlandamál, og ein saga eftir Jennu og Hreiðar
liefur verið þýdd á norsku. Annars hafa eins og
von er fáar íslenzkar barnabækur verið þýddar
á erlend mál. Góð og vinsæl barnabók, Suður
heiðar, Rv. 1937, eftir Gunnar M. Magnúss
(1898) kennara og rithöfund, hefur verið þýdd
á nokkur erlend tungumál, m.a. á rússnesku og
þýzku. Árni Óla, ritstjóri og rithöfundur (1888)
hefur samið nokkrar barnabækur. Vinsælust
þeirra mun vera Litill smali og hundurinn hans,
Rv. 1957. Hún hefur einnig komið út á norsku.
Jón björnsson skáldsagnahöfundur (1907) liefur
nokkra sérstöðu. Hann var lengi í Danmörku og
ritaði skáldsögur á dönsku, þeirra á meðal fjórar
drengjabækur. Eftir að hann settist að á íslandi
1945, liefur liann ritað á móðurmáli sínu og
m.a. lært drengjasögur sínar í íslenzkan búning.
Ein drengjasaga hans, Bjergenes Hemmelighed,
hlaut viðurkenningu í Danmörku. Hún hefur
verið þýdd á sænsku. Loftur Guðmundsson (1906)
kennari og rithöfundur hefur samið allmargar
barna- og unglingabækur, svo og barnaleikrit.
Langvinsælasta verk lians er kvikmyndasagan
Síðasti bœrinn í dalnum, Rv. 1950. Óskar Gísla-
son kvikmyndaði söguna nokkru áður en lnin
kom út, og var henni ákaflega vel tekið. Nýlega
var hún sýnd í íslenzka sjónvarpinu. Síra Jón
Kr. ísfeld (1908) kennari og æskulýðsleiðtogi
hefur ritað margar vinsælar barna- og unglinga-
bækur, Bakka-Knút, Rv. 1963, tvær barnabækur
urn Svenna i Ási, Hf. 1964 og 1965, o. 11. Stefán
Júlíusson (1915) kennari, nú bókafulltrúi ríkis-
ins, hefur þýtt og frumsamið margar áhugaverð-
ar barnabækur og barnaleikrit. Einna veigamest-
ar eru Kdrasögur hans, í þremur bindum, sem
komu út í Rv. á árunum 1938—1948. — Ólafur
Jóliann Sigurðsson (1918) skáldsagnahöfundur
hefur samið nokkrar barna- og únglingabækur.
Elz.t þeirra er Við Álftavatn, Rv. 1934; 4. útg.
hennar kom út 1958. Hafa sögur úr þcirri bök
verið þýddar á ensku, og Alan Boucher prófessor
bjó til úr sömu bók barnaleikrit, sem flutt var
í bi ezka útvarpinu. En sú saga Ólafs, sem er nrest
í spunnið og er listrænust, er Spói, Rv. 1962. Þótt
hún sé nokkuð jiung, lesa unglingar hana tölu-
vert. Seinasta barnabók hans, Glerbrotið, Rv.
1970, er miklu léttari og meira lesin. Ólafi Jóh.
Sigurðssyni má lriklaust skipa í allra fremstu
röð núlifandi íslenzkra barnabókahöfunda. Ýmsa
aðra höfunda rnætti nefna hér til, senr nrikið eru
lesnir eða nokkuð kveður að, en til þess gefst
ekki rúm að sinni. Af ýnrsunr þeirra, sem á allra
síðustu árunr hafa bætzt í hóp barnabókahöfunda,
virðist nokkurs að vænta, en almennur dómur rmr
verk Jreirra bíður að sjálfsögðu síns tíma.
Allmörg skáld, scnr nú eru uppi, hafa ort barna-
ljóð. Má fyrst til nefna Tómas Guðmundsson
(1901) og Halldór Laxness (1902). Er Jrað hug-
boð nritt, að Jressi ljóð Jreirra, Jrótt fá séu, nruni
lengi halda gildi sínu. v\uk Jreirra virðist nrér
sérstök ástæða til að geta tveggja annarra: Krist-
jáns (Einarssonar) frá Djúpalæk (1916) kennara
og skálds, senr hefur frumort, cndurort og Jrýtt
ljóð í barnaleikritum: Kardimommubœnum, Dýr-
unurn í Hálsaskógi o.fl., og Kára Tryggvason
(1905) kennara, senr gefið hefur út nrörg hefti
barnaljóða. Ýnrsir fleiri hafa ort barnaljóð, Jrótt
ekki sé unnt að lelja Jrá hér upp.
Þá lrafa nokkrir nútíðarhöfundar samið sirot-
ur barnaleikrit, senr ýmist hafa verið flutt í ljöl-
nriðlum eða sýnd á leiksviði.
Allstór Jráttur í tómstundalestri barna og urígl-
inga eru barnablöð, tímarit og ársrit lranda
börnunr. Hefur mikill fjöldi Jreirra komið út á
Jressari öld um langan eða skamnran tínra. Æsk-
una hefur áður verið nrinnzt á. Útgefandi henn-
ar er Stórstúka íslands. Unga ísland konr út í
MENNTAMÁL
15Q