Menntamál - 01.08.1972, Blaðsíða 39

hann þar aS ritstörfum og rannsóknum og rit-
aði þrjár bækur á þýzku auk tímaritsgreina.
Má af þessum ferli hans og frama ráða, að þar
var enginn meðalmaður á ferð. Síðustu árin í
Þýzkalandi munu hafa orðið Matthíasi og fjöl-
skyldu hans þung í skauti sakir heimsstyrjald-
arinnar, og lýsir hann þeim hörmungum í bók-
inni Lokuð sund, sem kom út 1946.
Að styrjöldinni lokinni fór hann heim til ís-
lands með fjölskyldu sína. Starfaði hann á veg-
um menntamálaráðuneytisins ásamt aðstoðar-
mönnum að stöðlun greindarprófa. Komu
greindarpróf hans út 1956: Greindarpróf og
greindarþroski. Verk þetta er mjög vandlega
unnið, í senn brautryðjanda- og grundvallarrit
á íslenzku um þessa grein sálarfræðinnar.
Árið 1957 var Matthías skipaður prófessor
í uppeldisfræði við Háskóla íslands og hefur
hann gegnt því starfi síðan, en frá 1952 hafði
hann þar á hendi stundakennslu í uppeldis-
fræði. Aðbúnaður allur að kennslu og rann-
sóknarstörfum í uppeldisfræði og sálarfræði
við háskólann hefur allt til þessa verið hinn
bágþornasti, þótt úr því hljóti nokkuð að rætast
bráðlega, eftir að kennsla í sálarfræði hefur
verið tekin upp til B.A.prófs. Veit ég, að Matt-
hías hefur tekið nærri sér að geta ekki komið
þeim málum í betra horf, þrátt fyrir einbeitni
sína og harðfylgi. En samt sem áður hefur hon-
um auðnazt að semja mörg og mikil fræðirit,
sem bera vitni óþrotlegri elju hans, víðtækum
lærdómi og ríkri rannsóknarhneigð. Mun ég
ekki telja þau upp í þessari stuttu grein, en læt
mér nægja að geta þess, að á síðustu fimm
árum hefur hann sent frá sér tvö veigamikil
fræðirit, Mannleg greind, 1967, um 300 bls. og
Nám og kennsla, 1971, rúmar 300 bls. Þykir
mér einna mest til þeirra koma af öllum bók-
um hans og þær vera bezt ritaðar. — Hann var
kjörinn félagi í Vísindafélagi íslendinga 1959.
Ég held, að ég móðgi engan, þótt ég leyfi
mér að fullyrða, að fáir menn hafi hafið
kennsluferil sinn í heimspekideild Háskóla
íslands með traustari menntun en prófessor
Matthías. Til kennslu sinnar hefur hann ávallt
vandað mjög, hún hefur aldrei verið neitt létt-
meti. Þá hygg ég, að fáir hafi gert sér meira far
um að slá ekki af þeim menntunarkröfum, sem
gera verður til stúdenta. Þetta viðhorf stangast
auðvitað ekki á við viðleitni til þess að bæta
og endurnýja kennsluhætti, eins og glöggt
kemur fram í ritum prófessors Matthíasar.
Hann hefur og verið einn ákveðnasti talsmaður
þeirrar skoðunar, að hver háskólakennari eigi
að hafa aðstöðu til þess að hafa rannsóknar-
störf á hendi og að honum beri jafnframt
skylda til þess að neyta þessarar aðstöðu sinn-
ar. Svo sjálfsögð sem þessi stefna er, fer því
fjarri, að henni sé nægilega vel fylgt fram hér
við háskólann. Vofir þá sú hætta yfir, að jafn-
vel efnilegir menn verði stirðnaðir kennslu-
þrælar.
Þótt íslenzkir háskólakennarar séu mun verr
launaðir en starfsbræður þeirra á Norðurlönd-
um, hefur prófessor Matthías aldrei fallið í þá
íreistni að sóa hinni miklu orku sinni í óskyld
störf, heldur beint henni að uppeldisfræði og
uppeldisstörfum. Læt ég mér nægja að benda
á hið mikla og óeigingjarna starf, sem hann
hefur unnið í þágu barnaverndarfélaga, en
hann var forgöngumaður um stofnun þeirra,
og hafa þau vissulega mörgu góðu til leiðar
komið.
Matthías er kvæntur þýzkri konu, cand. mag.
Gabriele, f. Graubner, hinni myndarlegustu
húsmóður. Er mjög ánægjulegt að koma á
heimiii þeirra og njóta alúðlegrar gestrisni
þeirra. Frúin talar ágæta íslenzku og hefur lag-
að sig vel að menningarháttum okkar. Þau
hjón eiga fjögur uppkomin börn, sem hlotið
hafa góða menntun og eru hin mannvænleg-
ustu.
Þótt prófessor Matthías sé orðinn sjötugur,
er ekki að sjá, að elli saki þennan gamla sjó-
garp, enda mun hann gegna embætti sínu við
háskólann í vetur. Um leið og ég þakka honum
langt og ánægjulegt samstarf óska ég þess,
að íslenzka þjóðin megi enn um skeið njóta
atorku hans til góðra verka. Honum sjálfum
og fjölskyldu hans árna ég allra heilla.
Símon Jóh. Ágústsson.
MENNTAMÁL
177