Menntamál - 01.08.1972, Blaðsíða 42

Ég hef nú varið hlutfallslega miklum ííma í að ræða
sjónvarpið. Þetta er raunar eðlilegt, því að sjónvarpið
er án efa máttugasti fjölmiðillinn eins og stendur, og ég
hef aðeins drepið á fáein þeirra atriða, sem skipta máli
í samskiptum barna og sjónvarps. En ég ætla einnig að
víkja nokkrum orðum að uppeldishlutverki dagblaðanna.
Það er, að því er ég veit bezt, ókannað mál, hvernig ís-
lenzk börn nota dagblöð. En það væri þarft verk að
komast eftir því, einkum vegna þess, að dagblöðin eru
ein mikilvægasta uppsprettulind stjórnmálalegs fróð-
leiks fyrir börn ■—• og reyndar allan þorra íólks. Rann-
sókn mín bendir iil þess, að stjórnmálaumræður séu
skornar mjög við nögl á heimilum flestra barnanna.
Sömu sögu var að segja um skólana. Og stjórnmála-
legri túlkun er, sem kunnugt er, ekki gert hátt undir
höfði í sjónvarpi og hljóðvarpi. Þessir fjölmiðlar kjósa
heldur breiðan veg afskiptaleysisins en hina vandrötuðu
slóð lifandi þátttöku, þar sem öllum hagsmunaaðilum sé
gert jafnhátt undir höfði.
Jafnaðarlega er því ekki í önnur hús að venda en
dagblööin til að fá stjórnmálalegar uþplýsingar. Og
nauðsyn slíkra upplýsinga verður seint ofmetin í lýð-
læðisríki. Þau eru samt öll þeim ókosti búin, að vera
nátengd ákveðnum stjórnmálaflokkum. Hlutverk þeirra
er að annast pólitískt uppeldi lesenda sinna. En einmitt
vegna áðurnefnds ókosts mótast uppeldið af talsverðri
þröngsýni, svo að gagnrýninn lesandi verður að vega
og meta hvert orð, sem skrifað er í blaðið, með íilliti til
stjórnmálastefnu þess. Þetta getur orðið nógu snúið
fyrir fullþroska fólk, hvað þá fyrir óharðnaða unglinga.
Við getum reyndar gert því skóna, að börn og ungling-
ar sneiði mikið til hjá stjórnmálaefni blaðanna, en stefna
blaðsins getur einnig opinberazt í fréttavali þess eða
jafnvel í vali á framhaldssögu. Þess er því að vænta,
að stjórnmálaskoðanir barna mótist verulega af skoð-
unum þess dagblaðs, sem kemur á heimili barnsins.
Þátttaka fjölmiðla í uppeldi nútímafólks er eðlileg og
sjálfsögð. Og það er nauðsynlegt fyrir foreldra að reikna
með þeim og hafa gætur á þeim, ekki síður en öðrum
aðilum, sem fást við uppeldi barna þeirra.
«----------------------------♦
BOKARFREGINI
Dr. Símon Jóh. Ágústsson:
Börn og bækur

Bókaútgáfa Menningarsjóðs hefur
gefið út ritið Börn og Bækur eftir dr.
Símon Jóh. Ágústsson prófessor.
Hér er um allstóra bók að ræða, 420
bls. Er bókin vélrituð á IBM ritvél og
offsetprentuð í prentsmiðjunni Odda.
Höfundur kemst svo að orði í for-
mála:
,,Á útmánuðum 1965 gerði ég
könnun á um 20% óvöldu úrtaki
skólabarna í Reykjavík. Hún var tví-
þætt: Annars vegar lestrarbókakönn-
un, og fjallar hún um mat barna á
aldrinum 10—14 ára á köflum og
kvæðum í lestrarbókum og skóla-
Ijóðum, sem þeim er gert að lesa.
Rit þetta nær aðeins yfir þennan
þátt rannsóknarinnar. Hins vegar
gerði ég einnig könnun á tómstunda-
lestri 10—15 ára barna ...
Þetta er hin fyrsta víðtæka yfirlits-
rannsókn, sem gerð hefur verið um
lestrarefni íslenzkra barna og mat
þeirra á því. Erlendar rannsóknir um
hliðstæð efni er ekki unnt að hagnýta
á íslandi nema að takmörkuðu leyti.
Lestrarbókakönnunin hefur leitt í
Ijós, að íslenzkum lestrarbókum á
skyldunámsstigi handa 10—14 ára
börnum er um margt næsta áfátt.
Efni þeirra er alltof einhæft, of lítið
og opnar nemendum ekki nógu víð-
an sjónhring. Of margir kaflar og
kvæði hæfa oft ekki því aldursstigi,
sem þau eru ætluð. Allt þetta og ým-
islegt fleira dregur stórlega úr því
mikla almenna menntunargildi, sem
lestrarbókum er ætlað að hafa. Það
er eindregin skoðun mín, að gera
verði heildaráætlun um samantekt
lestrarbóka á öllu skyldunámsstiginu.
Prófa þarf svo með fræðilegum að-
ferðum, hvort efnið er vel við hæfi
nemenda á hverju aldursskeiði. Hef
ég lýst þessu í síðasta kafla ritsins.
Aðrar menningarþjóðir verja geysi-
mikilli vinnu til efnissöfnunar, samn-
ingar og útgáfu lestrarbóka, eins og
dæmi sýnir, sem ég tók frá Noregi.“
MENNTAMÁL
180