Heima er bezt - 01.08.1963, Blaðsíða 19

ÞATTUR ÆSKUNNAR
RITSTJORI
HVAÐ UNGUR NEMUR
A smalaþufunni
(Niðurlag.)
FLEKKÓTTA LAMBIÐ í HELLISGJÓTUNNI.
Eldborgarhraun í Kolbeinsstaðahreppi er allvíðlent.
Liggja að þessu hrauni lönd nokkurra bæja. Mikill hluti
hraunsins er í iandi Snorrastaða og þar á meðal að mestu
hinn fagri eldgígur Eldborg. Eldborgarhraun er af
tvenns konar gerð. Mikill hluti þess er helluhraun. Er
það víða vaxið fögrum birkiskógi. í helluhraunum
myndast ætíð margir hraunhellar og víða er holt undir
í hrauninu, þótt engin hellisopsjáist. Ef hellisþakið fell-
ur niður, myndist þar gjár eða gjótur, sem geta verið
hættulegar sauðfé, einkum í fyrstu snjóum. Hefur oft
komið fyrir að kindur hafi fallið í þessar gjótur og
soltið þar til bana. Er það hörmulegur dauðdagi.
Helluhraunið í Eldborgarhrauni nær alveg heim und-
ii tún á Snorrastöðum. Eru þarna í hrauninu víða ynd-
islegar lautir og hvammar með töðubrekkum og lyngi
vöxnum lautum, en á milli eru hraunrimar eða hellu-
ranar og er yfirleitt holt undir þessar hellu-breiður.
Seint í nóvember haustið, sem ég var 12 ára, var ég
á gangi í kringum féð á hæðum norðvestan við bæinn.
Búið var að smala fénu heim-undir og átti að fara að
hýsa það. Dálítið snjóföl var á, en lítið dró í skafla. —
Eg gekk þarna eftir hellurana, sem var eins og þak á
löngum helli. Þá heyrðist mér eins og daufur ómur af
lambsjarmi undir fótum mér. Þegar ég fór að svipast
betur um, sá ég dálitla opna gjá eða gjótu, þar sem
hellisþakið hafði fallið niður. Á botni gjótunnar sá ég
greinilega spor eftir lamb í snjófölinu. Eg leit niður í
gjótu-opið og teygði höfuðið inn undir hellisþakið. Sá
ég þá að lágur og mjór hellir teygði sig frá hellisopinu
langt inn undir hraunið, og enn heyrðist mér eitthvert
þrusk þarna langt inni í hellistotunni. Ég gekk nú eftir
hellisrananum, þar sem ég taldi að hellirinn lægi undir
og stappaði harkalega niður fótunum. Þá heyrði ég
greinilega, að eitthvað var þarna kvikt undir. Þetta hlaut
að vera lamb, sem fallið hafði í gjótuna, þar sem hellis-
þakið hafði hrunið niður, og skriðið svo inn í hellinn,
eins langt og það komst, inn eftir þessum þrönga hellis-
rana.
Nú hljóp ég heim og sagði tíðindin og annar eldri
bróðir minn, sá sem bjargaði ánni úr Steinsholtsdýinu
þremur missirum fyrr, kom með mér út í hraunið. —
Hann komst strax að sömu niðurstöðu og ég, að lamb
hefði fallið í gjótuna og þrengt sér svo eins langt og
það komst inn í þessi þröngu hellisgöng. Við höfðum
ekkert vasaljós eða eldspýtur, og hvergi barst skíma
niður í hellinn, nema um hellisopið, en frá því lá, eins
og fyrr segir, langur gangur inn undir hraunið.
Bróðir minn fór úr jakkanum, renndi sér niður um
opið og skreið inn undir hraunið. Göngin voru svo
þröng og lág, að hraun-nibbumar í hellisþakinu rifu
skyrtuna, sem hann var í. Hann reyndi að þoka sér á
maganum inn undir hraunið og nú kallaði hann til mín
og sagðist sjá glóra í augun á lambinu lengra inni í
göngunum, en nú var orðið svo þröngt um hann, að
hann vissi ekki hvort hann gæti þokað sér lengra. Að
lokum tókst honum þó að seilast í höfuð lambsins og
mmí wubK
B / / l^tíSKÍ js n i pm
m M, i.v / ap
I fi *♦'V**
BBBi f* fijv
■ /-// ||> > * ifBfS JJ 1