Heima er bezt - 01.08.1963, Blaðsíða 11

Einar Hjaltason á hesti sínum Baldri. Myndin tekin liklega
um 1905—10.
Ýmsum fannst nú ef til vill, að gamli maðurinn væri
að skipta sér af því, sem honum kæmi lítið við, og
þoldu enda misjafnt frýjunarorð Einars. Þó var hann
ekki látinn gjalda þess í neinu. Vissu það allir og viður-
kenndu, að hann mátti djarft um tala, því að hann, sjálf
hetjan, bauð öllu byrginn. Teinréttur var hann og ítur-
vaxinn og kraup hvergi fyrir Elli kerlingu.
Það var eitt sinn með því síðasta, sem Einar var í sjó-
vinnu í Vík, að kennari nokkur hafði flutt í Mýrdal-
inn. A sumrin stundaði hann einnig uppskipunarvinnu.
Þetta var á „Farsæl“, stærsta uppskipunar-skipinu í
Víldnni. Einar sagði þá eitt sinn, að hann gæti ekki
þolað þessa „dólga“, sem lifðu á launum úr ríkissjóði,
en væru þó að snapa eftir annarra rnanna vinnu.
Kennaranum, sem annars var mesti hægiætismaður,
varð skapbrátt og mælti af nokkrum þjósti:
„Við lifum á tvennu, Einar, — ég lifi á launum úr
ríkissjóði, að þinni sögn, en þú lifir á fornri frægð.“
Einar setti hljóðan og svaraði engu. Þótti mönnum
kennarinn hafa sært gamla manninn með þessu svari.
Mikill ferðamaður var Einar Hjaltason, áður en sam-
göngur bötnuðu með opnun sjóleiðarinnar í Mýrdal-
inn. Rekstrarferðirnar mun hann hafa farið margar til
Reykjavíkur. Þá munu og „Bakka“-ferðirnar hans hafa
verið æði margar, áður en verzlunin fluttist inn í hérað-
ið. Ferðamaður var Einar talinn ágætur og ódeigur við
vötnin ströng.
Ein var sú ferðin Einars, sem skylt er að geta sérstak-
lega. Hana fór hann á árunurn á milli 1920—30. Tók
hann sig upp og hélt til Reykjavíkur í skammdegi þess
árs. Eigi var hljóðbært, hvert erindi hans væri. Þor-
grímur hét skipstjóri í Reykjavík á togaranum Baldri.
Kona hans var náfrænka Einars Hjaltasonar. Þangað
lagði nú Einar leið sína í þeim erindagerðum að taka
sér fari til Bretlands með Baldri, sem þá var á ísfisk-
veiðum. Og utan fór Einar. Um það var eigi að efa.
Eflaust hefur honum fundizt „Ægir“ grettur og glett-
inn í viðskiptum á þessari skammdegisferð sinni!
Þá er Einar kom heim aftur í Mýrdalinn, kunni hann
frá mörgu að segja úr utanför sinni. En eigi lét hann
sér það nægja að svara spurningum þeirra, er heima
sátu. Elann skrifaði ferðasögu sína og lét vélrita hana
og lánaði síðan sveitungum sínurn blöðin til aflestrar.
Þótti þessi för Einars hin ágætasta, sem hún og raun-
verulega var.
Það var við Heiðarrétt, sem ég sá Einar Hjaltason í
fyrsta sinn, og var það í fyrsta sinn sem ég fékk að
fara þangað haustið 1920. Mér er það enn minnisstætt,
hversu vel hann stjórnaði í skilaréttinni, því réttarbóndi
þeirra tlvammshreppsbúa var hann alla tíð, frá því að
hann bjó á Stóru-Heiði og allt til dauðadags.
í síðasta sinn er ég sá Einar Hjaltason, var ég að
koma úr Höfðabrekku afrétti um haust. Að venju var
okkur smalamönnum boðið heim að Kerlingardal til að
þiggja veitingar. Einar kom inn í stofu að vanda og
spurði okkur frétta úr smalamennskunni. Þá sá ég, að
honum var brugðið. Þó var hann teinréttur sem jafnan
áður, en augun voru búin að missa ljóma sinn, og fölvi
var á ásjónu hans.
Við kvöddum svo Einar Hjaltason og Kerlingardal,
en fáeinum vikum síðar var hann látinn. Það mátti með
sanni um hann segja, sem Stephan G. Stephansson
sagði:
Bognar aldrei, brotnar í
bylnum stóra seinast.
Einar Hjaltason og Ingibjörg kona hans eignuðust
þrjú börn, og voru þau þessi:
Svanhildur, gift Bjarna Kjartanssyni, kaupfélagsstjóra
í Vík; Sigurbjörg, gift Magnúsi Einarssyni pósti, sama
staðar, og Haraldur, kvæntur Guðlaugu Andrésdóttur.
Haraldur bjó eftir föður sinn um langa hríð í Kerling-
ardal.
Öll voru börn þeirra hjóna, Einars og Ingibjargar,
ltin mannvænlegustu og sterkir stofnar í sjón og raun.
Einar Hjaltason var fyrsti landnemi Víkur-kauptúns,
en það var ekki hans viðfangsefni að „lúta“. Hann flutti
sig í burtu aftur, er þar fór að fjölga byggðinni. í Kerl-
ingardal var rýmra svið fyrir hann. Þar var hann frjáls
og sjálfstæður, eins og hann var til þess borinn.
Hár og beinn, frjáls og sjálfstæður stendur hann mér
fyrir hugarsýnum enn í dag. Gullnir lokkar prýddu
höfuð hans á yngri árum. En aldinn bar hann höfuð
hátt eins og víkingur frá söguöld.
Heima er bezt 271