Heima er bezt - 01.08.1963, Blaðsíða 20

framfætur og gat svo þokað sér aftur á bak á magan-
um og togað lambið með sér. Þegar hann loks komst
með lambið fram að gjótu-opinu, gat ég seilst í það og
dregið það upp, og feginn var ég, þegar höfuð bróður
míns birtist í gjótu-opinu, en skyrtan á baki hans var
öll henglarifin. — Ekkert sá á lambinu.
Þarna skall hurð nærri hælum. Ef ég hefði ekki ver-
ið svo heppinn að rekast á gjótu-opið á meðan lambs-
förin voru greinileg á gjótu-botninum, þá er ólíldegt
að lambið hefði nokkurn tíma fundizt. Engum gat dott-
ið í hug að þama leyndist nokkur hætta. Eg var þarna
þaulkunnugur og hafði þó aldrei rekizt á þessa hellis-
gjótu.
Þetta lamb, sem við björguðum, var falleg gráflekk-
ótt gimbur. Hún var síðar kölluð Rós og bróður mín-
um yngsta var gefið lambið. Þetta varð mesta happa-
skepna og urðu afkomendur hennar margir og vænir,
og kom þar Rós eftir Rós með sama lit og nafni.
REIÐHESTUR AFVELTA í KRÖPPU ÞÝFI.
Þegar ég var 17 ára gamall, varð bróðir minn, sem
bjargaði með mér lambinu úr hellisgjótunni og ánni
úr dýinu, bráðkvaddur 28 ára gamall. Var það mikið
og sorglegt áfall fyrir heimilið allt, og saknaði ég hans
mjög. Hann átti góðan reiðhest 10—12 vetra gamlan,
er þetta gerðist. Var hann rauður að lit og kallaður
Rauðm. Alltaf hafði hann verið á járnum og alinn inni
á vetrum, en veturinn eftir að bróðir minn dó, mun
hann hafa gengið með öðrum hestum, sem hýstir voru
um nætur og gefið, en ekki verið eldishestur þann vet-
ur, sem svo var kallað.
Þegar kom fram undir sumarmál þennan vetur, var
tíð mild og hlý og snjólaust um láglendi. Voru þá hest-
arnir látnir ráða sér. Þeir voru hýstir og gefið, ef þeir
komu heim, en ekki sóttir, ef þeir komu ekki, og lágu
þá úti. Mig minnir að liðið hafi tvær eða þrjár nætur
þannig, að hestarnir lægju úti, og átti ég þá leið niður
að sjó að líta eftir kindum, og ætlaði að athuga hest-
ana um leið. Ég sá strax, þegar ég kom til hestanna, að
Rauð vantaði. Ekki hafði ég leitað lengi, er ég kom
auga á hann. Hann lá afvelta í þurrum, kröppum mó-
um og stóðu fætur hans beint upp í loftið. Ér ég kom
að honum, sá ég að herðakamburinn var fast skorðað-
ur milli þúfna, en lausara var um afturhlutann. Hestur-
inn var þannig settur, að hann gat ekkert brotizt um,
nema hreyft fæturna, enda hafði hann þegar komizt að
raun um það, að slíkt væri tilgangslaust. Hann hreyfði
því hvorki legg né lið. — Þegar ég kom að honum, lá
höfuðið flatt á móunum og hesturinn renndi til mín
þreytulegum vonaraugum. Heim að bænum var svo
sem 10—12 mínútna gangur og vitanlega hefði því ver-
ið skynsamlegast að hlaupa strax heim og sækja mann-
hjálp, en ég gat ekki hugsað til þess, að yfirgefa hest-
inn, án þess að gera tilraun til þess að bjarga honum
úr þessum heljargreipum. Mér virtist líka vonarglamp-
inn í augum hans lifna, er ég kraup niður hjá honum
og klappaði honum og gældi við hann.
Ég var orðinn 18 ára er þetta gerðist, og þóttist full-
fær karlmaður að kröftum og áræði. Ég tók því föstu
taki í faxið, rétt framan við herðakambinn og reyndi
með sameinuðu átaki með höndum og hnjám að lyfta
hestinum upp úr þúfnaskomingnum. Fyrsta tilraunin
mistókst. En eitthvað hafði þó losnað tun hestinn, því
að hann fékk bolmagn til að hreyfa sig eitthvað og þá
bylti hann sér þannig til, að ég kastaðist frá honum
langt út í móa, en hann féll aftur ofan í sama farið.
Ég gafst þó ekki upp og gerði aðra tilraun og gat nú
lyft honum ofurlítið og komið hnjánum inn undir
herðakambinn. Enn bylti Rauður sér til, og enn kast-
leið upp úr þúfnaskorningnum og nú lá hann flatur á
aðist ég frá honum út á móana, en Rauður losnaði um
móunum og stundi við.
Nú hófst hjá mér hörð og erfið barátta. Hesturinn
lá þarna á smáþýfðum kröppum móahnjótum, en rétt
hjá var þurr, þúfnalaus bali. Ég vildi nú reyna að þoka
hestinum út á þennan slétta bala, þar sem betur færi um
hann. Enn er mér það ekki full-ljóst, hvemig mér tókst
þetta. Ég var eins og ég sagði fyrr fullra 18 ára og tal-
inn bráðþroska að kröftum, þótt ég væri ekki nema
meðalmaður að stærð. Og nú hófst baráttan. Ég reyndi
enn að lyfta hestinum upp að framan og reyndi jafn-
framt að þoka honum í áttina að balanum. Það var eins
og Rauður skildi mig. Hann bylti sér til og sparkaði
frá sér og ég fann að hann þokaðist aðeins til. Næst
tók ég í taglið og togaði af öllum kröftum, og nú tókst
mér að draga afturhlutann ofurlítið tdl. Mesta hættan
var að verða fyrir afturfótunum, þegar hesturinn spark-
aði frá sér. Næst reyndi ég aftur að taka í faxið. Ég
reyndi að lyfta Rauð upp að framan og koma hnjánum
undir framhlutann. Enn rykkti Rauður sér til og mér
tókst að draga framhlutann í áttina að slétta balanum.
Á einhvern yfimáttúrlegan hátt tókst mér loks að draga
hestinn úr móunum inn á slétta blettinn, og nú lá hann
þarna flatur og stundi þungt. Sjálfur var ég alveg ör-
magna. Ennþá get ég ekki skilið það, hvemig mér tókst
að þoka fullstórum hesti út úr móunum og á þennan
slétta blett. Aðaláhættan var, eins og fyrr getur, að
verða fyrir höggum af afturfótunum, er hesmrinn barð-
ist um og bylti sér, en hættulaust var að lyfta undir
hann að framan, en marga veltuna fékk ég út í móa,
þegar hesturinn braust um.
En nú lá Rauður þarna og sttmdi þungt. Ég kraup
niður hjá honum, klóraði hanum á bak við evrun og
strauk um höfuðið á honum. Það var eins og smá létti
yfir Rauð. Hann fór að anda rólega og lyfta höfðinu,
og nú var eins og þakklæti og gleði lýsti úr augunum.
Nú var vonleysið horfið úr svipnum. Smátt og smátt
kom eins og eðlileg hreyfing á vöðva og útlimi. Rauð-
ur reisti höfuðið, braust um fast og reif sig á fætur.
En þá skalf hann allur og riðaði til, eins og hann væri
fársjúkur. Ég gekk til hans, lagði handlegginn yfir
herðakambinn og strauk þétt um brjóstvöðvana. Smátt
280 Heima er bezt