Heima er bezt - 01.08.1967, Blaðsíða 27

En faðir minn var staðfastur og ekki varð móður
minni frekar haggað. Þau höfðu ákveðið að Hrefna yrði
í eigu þeirra, svo lengi sem óviðráðanleg atvik ekki
bönnuðu það. Hennar þurfti líka við. Jörðin okkar var
erfið dalajörð, langræði mikið og fyrirhafnasöm fénað-
arferð og þurfti góðan hestakost í smalamennsku og
önnur ferðalög. Auk þess þurfti faðir minn oft að vera
á ferð vegna félagsmála. — Starfa fyrir sveit sína o. fl.
En um þessar rnundir var aðal-reiðhross hans orðið
ónógt vegna brjóstveiki og annað reiðhross á heimilinu,
sem eignað var móður minni, var tekið að eldast og
þreytast. Hrefnu beið því stórt hlutverk og hennar var
vissulega rík þörf.
Tamningamaðurinn skilaði henni um haustið, skóluðu
reiðhrossi og með loflegum vitnisburði. Og víst var
henni tekið tveim höndum, sem annaðhvort var. Annars
var ekki laust við að mér fyndist hún ofurlítið framandi
og eins og stolt og stór með sig eftir þessa fjarveru og
menntun. Og nú brá líka svo við að hún var stundum
stygg í haga og lét ekki hvern sem var hafa hendur í faxi
sínu. Hún var ekki heldur alveg laus við ýmsa við-
kvæmni, eins og sjónfælni og átti til hik og hálfgerðan
tepruskap. Samt sem áður fannst mér hún fyrirmyndar-
hross og ég naut þess að hafa hana aftur heima, enda
þótt mér væri með öllu forboðið að koma henni á bak
og hafa ein ábyrgð á taumhaldinu. Mér var sagt að
hryssan væri of fjörug til að ég gæti setið hana, svo ung
sem ég var. Þetta þótti mér heldur hart og ég hét því að
hnekkja svo móðgandi vantrausti. Og einu sinni, þegar
ég hélt að enginn sæi til, stal ég Hrefnu. Ég lokkaði hana
til mín með blíðmælum og brauðbita og mér gekk vel
að beizla hana og með aðstoð góðrar þúfu komst ég á
bak. En samstundis greip Hrefna rokna sprett og enda
þótt hún væri svo mjúkgeng, að maður haggaðist lítið
í sæti var flugið of mikið fyrir mig og ég féll af baki,
en hryssan hljóp langt úti á engi og saup hátt hreggið.
Ég hafði ekki meitt mig neitt og brölti því fljótt á
fætur og reyndi að ná Hrefnu til að taka af henni beizl-
ið og þakka fyrir sprettinn, en hvernig sem ég fór að
komst ég ekki nálægt henni, og um kvöldið kom hún
heim með hinum hestunum með slitur af beizlinu á sér.
Þá varð uppvís verknaður minn. Einhverjar ávítur mun
ég hafa fengið og enda þótt tillitssemi og hlýðni væru
ekki ríkar dyggðir í fari mínu á þeim tíma, lærði ég af
reynslunni — og víst var um það, að ég snerti ekki
Hrefnu það sem eftir var haustsins til að ríða henni ein.
En ég hlakkaði til næsta vors.
Hrefna fékk gott eldi um veturinn, og vorið eftir var
hún mjög falleg og spilandi fjörug. Allir sem komu
henni á bak höfðu af því ríka ánægju og hún varð á
orði — sérstaklega fyrir gangmýktina, sem var einstök.
Sumir orðuðu það svo, að þegar þeir sætu á baki
Hrefnu, fyndist þeim sætið minna á fjaðrasóffa, og sá
sem ekki þoldi að sitja Hrefnu, myndi vart þola nokk-
urn hest.
Aðalgangur Hrefnu var skeið, en auk þess brokk, sem
var mjög lipurt og skemmtilegt. Stökkferðin var mikil
og sérkennilega mjúk, en tölt var Hrefnu aldrei eigin-
legt, enda mun ekki hafa verið gert mikið af því að æfa
hana á þeim gangi.
Enn sannaðist á mér í sambandi við Hrefnu, að ekki
verða allar vonir að veruleika. Þetta sumar leið svo, að
ég kom henni varla nokkru sinni á bak. Hún var mér
ofjarl. Það varð ég að viðurkenna, þótt mér þætti það
sannarlega súrt í broti. En löngum horfði ég hrifin á
fótaburð hennar og öfundaði hvern, sem naut hennar á
sprettinum.
Hrefna varð aðalreiðhross föður míns, og er stundir
liðu, flestra á heimilinu. Þó reið kvenfólk henni ekki
mikið til að byrja með, því að hún kunni því ekki vel,
að á hana væri lagður söðull, en smám saman var hún þó
þjálfuð í að þola það, og varð síðar eitt hið bezta söðul-
hross og eftirlætis frarskjóti kvenþjóðarinnar.
En örlög Hrefnu urðu þau að njóta sorglega stutt
fullrar orku sinnar og færni. Eftir tiltölulega skamman
tíma fór að bera á því, að hún var veil í fótum. Hún
ju-eyttist fljótt og þoldi ekki harða reið á erfiðum veg-
um, né að bera þunga menn. Dýralæknir úrskurðaði
þetta sinaskeiðabólgu, sagði að sýna þyrfti hryssunni
mikla hlífð í brúkun og vísast væri hún búin að vera
sem reiðhross, er treysta mætti á.
Þetta fannst okkur öllum heima þungur dómur — lít-
ið eitt betri en dauðadómur. Hrefna lifði samt allmörg
ár eftir þetta, en var aldrei fullhraust og stundum svo
hölt að ekki kom til mála að misbjóða henni með vinnu.
Samt voru aðstæðurnar þannig, að oft varð að leggja á
hana meira erfiði, en sæmilegt gat talizt, miðað við veilu
hennar. En áreiðanlega hefði það ekki verið gert, ef
önnur ráð hefðu verið fyrir hendi.
Ástæður bænda þá voru stundum slíkar, að þeir áttu
ekki alltaf hægt með að kaupa sér hest, því að þeir hafa
löngum verið háir í verði. Svo var Hrefna á ágætum
aldri, fín og fær, þrátt fyrir allt, og auk þess eftirlæti
allra á heimilinu, svo að eigendunum kom ekki til hugar
að fella hana fyrr en í fulla hnefana.
Talsverð tímaskifti voru að veikindum Hrefnu og
framan af árum fékk hún alltaf notið sín á köflum. En
fljótt eftir að fæturnir biluðu missti hún svo fjör sitt,
að hún var oft ekki nema rétt þægilega viljug. Fótfimin
var aftur á móti lengi vel mjög furðuleg. Seinni árin
varð þó Hrefna hnotgjörn og hikandi og um leið ótraust
í vötnum og á vondum vegum. Allt um það, fannst ýms-
um, að þeir væru vel ríðandi, hvenær sem þeir sætu á
baki Hrefnu, því að gangmýktin breyttist ekki né fín-
leikinn í hreyfingum, þrátt fyrir fjötur þrauta. Eftir að
hann lagðist á Hrefnu urðu örlög hennar samantvinnuð
mínum, svo að ég minnist vart bernsku minnar og æsku,
þannig að hún komi mér ekki í hug.
Ur ysi þéttbýlisins, þar sem hávær, sálarlaus ferlíki á
hjólum þjóta um steinlögð stræti, flýgur hugur minn
löngum á léttum væng — heim í fagran dal, þar sem
áður var lifað og starfað, liðið og notið, lúðzt og hvílzt.
Heima er bezt 283-