Æskan - 01.04.1965, Page 6
•_• LL íslenzk böen kannast við ævin-
í \ týi'askáldið heimsfræga Hans
Christian Andersen. Ævintýri og
sögur lians hafa farið land úr landi
og ails staðar verið lesin jafnt af börnum
sem fullorðnum. Snilld skáldsins er í hví
fólgin, að hörnin lifa og lirærast í við-
burðunum, sem það segir frá, og ævintýrin
eru þrungin af lifsspeki og frásagnarsnilld,
sem allt fullorðið fólk kann að meta.
Ævi Andersens sjálfs er eins konar ævin-
týri. Hann fæddist í Odense i Danmörku
2. apríl árið 1805. Faðir lians var fátælcur
skósmiður, en vel gefinn að andlegum
hæfileikum. Móðirin var hlíðlynd kona og
mjög góðhjörtuð. Faðir lians lagði mikla
alúð við iitla drenginn sinn og varði flest-
um frístundum sínum i að búa til lianda
honum leikföng og lesa fyrir hann. Sög-
urnai', er liann las, vöktu snemma ímynd-
unarafl drengsins. Einkum fór hann þá að
hafa liug á leikritagerð; saumaði föt á
.leikbrúður sínar og lét þær leika leiki, sem
hann hjó til sjálfur. Mjög var liann í þá
daga undarlegur og ólíkur öðrum börnum,
fullur af ímyndunardraumórum og sjúk-
legri viðkvæmni.
Föður sinn missti Hans 11 ára gamall
og liafði móðir hans ofan af fyrir þeim
með Jiúsverkum og fleiru, er til féll.
Noklu'u siðar giftist móðir lians i annað
sinn. Hún hugsaði þá helzt um að láta
drenginn læra skraddaraiðn, af ]>ví hann
var svo natinn við að sauma föt á leik-
hrúðurnar sínar, en það vildi hann ekki.
Svo varð samt að vera sem móðirin vildi,
og er hann hafði verið fermdur átti hann
að hefja námið, en þá sárbændi hann móð-
ur sína að lofa sér heldur að fara til Kaup-
mannaliafnar. „Ég vil verða frægur,“ sagði
liann. „Ég hef lesið um marga menn, sem
fæddir voru fátækir eins og ég, en urðu
frægir; fyrst verður að þola mótlæti, en
á eftir verður maður frægur." Nú er hann
sótti þetta svo fast, þá leitaði móðirin til
spákonu í bænum og lét hana spá fyrir
syni sínum í spil og kaffikorg. „Sá tími
mun koma,“ sagði spákonan, „að Odcnse-
bær verður skrautlýstur honum til sæmd-
ar.“ Þau orð gerðu það sem dugði, og lagði
nú Hans, fjórtán ára gamall, af stað til
Kaupmannahafnar fótgangandi með lítinn
fatahöggul undir hendinni. Þangað kom
hann alókunnugur öllum og átti nú sjálfur
að koma sér áfram. Hann reyndi alls stað-
ar fyrir sér, sótti um að verða leikari,
Börnin hlusta hugfangin, er ævintýra-
skáldið góða, H. C. Andersen, segir þeim
sögur.
söngmaður, leikritahöfundur, en kom alls
staðar að lokuðuin dyrum. Loks liitti hann
góða menn, sem sáu hvað i honum bjó.
Settu þeir liann til mennta og varð liann
stúdent árið 1828. Fyrsta bók hans kom út
sama ár. Þessari fyrstu bók var vel tekið
og átti Andersen talsverðri hylli að fagna
næstu ár, en svo snerist lukkulijólið gegn
honum. Tók hann sér það mjög nærri.
Fyrsta verulega sigurinn vann hann nw®
skáldsögu, er lcom út árið 1835.
Það, sem fyrst og fremst hefur gert And'
ersen heimsfrægt skáld, eru ævintýrin hanS'
Af þeim kom fyrsta heftið út árið 1835 oS
svo livert á fætur öðru næstu ár á eftir>
eða alls 156 ævintýri og smásögur. Hér il
landi luil'a- ævintýrin náð miklum vinsæld'
um i hinni snilldarlegu þýðingu skáldsins
Steingríms Thorsteinssonar.
Það kom fram, sem spákonan íúon'l'1
hafði sagt um Andersen. Hann öðlaðist
meiri heimsfrægð en nokkurt annað danskt
skáld. Odense-bær gerði liann að heiðurS'
horgara sínum og bærinn var skrautlýstur
honum til sæmdar. Ævisögu sína skrifað1
liann sjálfur og kallaði hana „Lif mitt oé
ævintýri". Er það hin fróðlegasta hók, l>al
sem liún skýrir svo hreinskilnislega fra
lifi hans og skaplyndi. Hann andaðist
sjötugur að aldri í Kaupmannahöfn
ágúst árið 1875.
Þann 2. apríl 1965 voru liðin 160 ár fra
fæðingu Andersens. f tilefni afmælisi»s
fara fram mikil hátíðahöld víða um hefa®»
en þó verða þau að sjálfsögðu tilkoinU'
mest í föðurlandi skáldsins. Til dæi»iS
liefur kvikmyndafélag danska ríkisins>
Dansk Kulturfilm, látið gera tvær kviU'
myndir. Er önnur brúðukvikmynd, hýfc'U''
á ævintýrinu um tindátann staðfasta, e°
liin um ævi skáldsins.
Kaflar þeir, sem hér birtast, eru a
mestu teknir upp úr ævisögu skáldsins,
lýsir Andersen þar á mjög skemmtilegu11
liátt fyrstu árum ævi sinnar í Odense.
★
Fyrstu endurminningai’'
Ég var einkabarn foreldra minna, og l,v'
inikið dekrað við mig, enda fékk ég oft a.
lieyra það lijá móður minni, að ég haf®1
það lieldur betra en hún hafði liaft í silltl
ungdæmi.
Faðir minn lét allt eftir mér, sein
langaði til, hann unni mér ákaflega l»i'íl
og þess vegna varði liann öllum tói»
stundum sínum — sunnudögunum — 11
þess að búa til leikföng og myndir ha11<jíl
mér. Á kvöldin las liann oft hátt fy1
okkur mömmu, og ]>á einkuin úr ÞúsU’1
og einni nótt.
Ein af mínum fyrstu eHdurminninfc0,1,’
Um þessar mundir eru liðin 160 ár frá fæðingu
ævintýraskáldsins H. G. Andersens, og þess jafnframt
minnzt, að fyrstu ævintýri hans komu út fyrir 130
árum. AUs mun skáldið hafa skrifað 156 ævintýri og
sögur, sem út komu á tímabilinu frá 1835 lil 1870.