Heimilisblaðið - 01.03.1950, Blaðsíða 16

52
HEIMILISBLAÐIP
Nýjungar í vísindum og tœkni, fréttir og f rásagnir
Stríðið um demantana
MORGUN einn í janúannánuði 1940
móðgaðist ameríska ríkisstjórnin
og ameriska þjóðin við að lesa í dag-
blöðunuin, að flugvél, er hélt uppi
áætlunarflugferðum til Evrópu, hefði
verið kyrrsett í Bermuda, og farang-
ur hennar skoðaður af Englendingum.
Seinna npplýstist, að Bretarnir höfðu
verið að leita að pakka með dem-
öntum í. Óhreyttur Ameríkumaður.
er hingað til hafði litið á demanta
sem munaðarvöru, varð litlu nær fyrir
þessar fréttir. Hann skildi ekki, hvers
vegna Englendingarnir hegðnðu sér
þannig.
Þetta litla atvik var aðeins liður
í dramatískri og spennandi haráttu
milli tveggja stórvelda. Annað stór-
veldanna var Þýzkaland, er leitaðist
við að leggja hönd á eins marga dem-
anta og það gat, en hins vegar var
England, er reyndi að koma í veg
fyrir hetta. Orsökin fyrir kappldaupi
þessu hak við tiöldin var sú, að þessi
litli, harði steinn var nauðsvnlegur
í vopnaframleiðslu þá, er átti að vinna
að af fullum krafti. Bæði Englend-
ingar og Þióðveriar vissu, að dem-
antar eru nauðsynlegir á fyrsta flokks
miðunartæki.
Tveír hriðiu hlutar af demanta-
framleiðslunni eru notaðir í þágu
iðnaðnrins. Þriðinngurinn fer yfir
húðarhorðfð h;á skartgripnsölum og
gullsmiðnm. En þótt me5ri hluti dem-
antanna fari í þágu iðnaðarins, er
sú framleiðsla þó liáð munaðarvarn-
inenum. Undir venii 'egum kringum-
stæðum væri næstum ógerningur að
greiða hinn mikla kostnað við að
brjóta steina þessa, ef demantar þeir,
er fara í skartgripi, greiddu liann
ekki. Eins og kunnugt er, er demant-
inn úr kristallskenndum steini, og
það er vegna þess, hversu harður
liann er, að hann er verðniætastur
allra gimsteina, en ekki af því að
liann sé sjaldgæfastur. Og jafnvel
þótt hægt sé að gera eftirlíkingar
af demanti, dylst ekki sérfræðinguni,
hvernig í pottinn er búið.
Það er auðvitað ekki eingöngu í
styrjöldum, sem deinantinn er nauð-
synlegur í þjónustu mannkynsins. Á
friðartímum cr liann ekki síður þýð-
ingarmikill, og er „aðalpersónan" í
spennandi viðburðum.
Apríldag einn 1936 voru þrír menn
grafnir lifandi í gullnámu í Nova
Scotia í Kanada.
Það tóksi að hjarga tveim þeirru
með aðstoð demantsins. Borað var
í gegnum ldettavegginn með demants-
bor og í gegnuin opið tókst að koma
matvælum og lyfjum til hinna kvik-
setlu manna. Tveim þeirra tókst að
lialda í sér lífinu, unz björgunar-
mönnunum heppnaðist með öðruni
demantshor að gera svo stór göng,
að mennirnir kæniust upp úr gröf
sinni. Demantshorinn er þýðingar-
mikið verkfæri til biörgunar, þar sem
um liarðar hergtegundir er að ræða.
Annað dæmi: Fyrir nokkrum árum
fór hin virðulega, gamla St. Pauls
dómkirkia nð síga með ótrúlegum
hraða. Sérfræðingar voru kvaddir til
ráða. Menn notuðu demantsbor til að
kanna undirstöðuna. Það kom í ljós,
að grunnurinn, djúpt undir kirkj-
unni, var byrjaður að molna. Þes»'
sögulcga kirkjubygging var á g°°
leið nieð að gera fólkið áhyggjufuM''
Hún gat hrunið saman hvenær seI"
var, og liún seig liægt og hægt nið>,r'
En verkfræðingur einn hjargaðj
henni. Fyrst liægt var að kanna 11,e
demántsbornum að grunnur kirkju""’
ar var hyrjaður að molna, þá hl*u*
að vera liægt með sama hor að treysll|
undirstöðuna. Og það var gert-
inargar vikur var grafið með s,°r
um demantsbor undir kirkjuna,
ó ótrúlega skömmum tíma til þesS 8
gera var lagður algerlega traust"r
grunnur undir þessa virðulegu kirkí"
Árangurinn varð sá, að það skip^
engu, þótt sprengjum væri varp"
á London í þúsuiidatali. St. 1 81
kirkjan stóð þær allar af sér.
Hagnaður af demöntum á sviði >ð"
aðar og skartgripa mundi vera mj"^
rýr, ef dugnaður manna og tæknilf*-
þróun væri ekki á jafnháu súg* r
raun her vitni um. Demantsfágar8r
gera hinn ósjálega stein að falleg1"1
og eftirsóttum skartgrip. Þess veg"
eru demantsfágarar næstuni e'n
nauðsynlegir og demantar. .
f Bandaríkjunum, þar sem eru
milljónir íbúa, eru aðeins 500 ‘h"1
antsfágarar. í Englandi voru f>rl
styrjöldina mjög fáir, og í Suð,,r
Afríku voru í kringum 300. E"
Amsterdam voru 3 300 og i Belf1
nólægt 22 000! Þetta er ástæðan f-r
ir því, að eftir innrás Þjóðverja
Holland og Belgíu urðu deniantaj
sjaldgæf vara víða á hnettinum,
að aðeins örfáir steinar slupp11 11,1
an klóm nazistanna. Nokkrum helf
iskum demantsfágurum tókst að ko"
Framh. á bls. 63-