Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1917, Page 27

IÐUNN|
Á. H. B.: Heimsmyndin nýja.
313
verðu getað búið tilveruna svo úr garði, að alt þró-
aðist þar á eðlilegan hátt hvað fram af öðru, heldur
en þó menn trúi því, að hann hafi skapað manninn
í sinni mynd úr leir jarðarinnar.
En þá er hitt, hvort þessi hnýsni sé ekki með öllu
óþörf og hvort nokkuð sé unnið við þetta? Því getur
saga visindanna bezt svarað. Og hún svarar því á
þá leið, að jafnvel hinar fjarstæðustu spurningar og
hjákállegustu tilraunir hati eftir því sem tímar liðu
fram orðið oss til svo ómetanlegs gagns, að það
verði alls ekki tölum talið. Á miðöldum voru menn
svo heimskir að trúa því, að svonefndur vizkusteinn
væri til og þyrfti ekki annað en að finna hann eða
búa hann til til þess að öðlast alla heimsins vizku;
og gætu menn ekki búið hann til, þá gætu menn þó
reynt að búa til eitthvað annað verðmætt, til dæmis
gull! Auðvitað var hvorttveggja þetta jafn ómögu-
legt, en viti menn, upp úr þessu bjástri varð þó
efnafræðin til, sú fræðigrein, sem er einna lang
máltugust og merkust fræðigrein vorra tíma. Þá trúðu
menn því og, að menn gætu búið til ódáinsdrykki,
svonefnda lífselexira. Auðvitað gálu menn ekki
lieldur það; en upp úr þessum tilraunum urðu þó
til öll læknislyf og lyfjafræði vorra tíma. Og á
18. öld trúðu menn því, að menn hefðu komist fyrir
upptök lífsins. Efagirni sú og rannsóknir þær, sem
af því leiddu, urðu til þess að menn eins og Pasteur
og Lister á 19. öldinni fundu sóttkveikjurnar að
öllum þeim helztu sóttum, er há mannkyninu, og
bjuggu til sóttvarnir gegn þeim. En með þessu léltu
þeir ótrúlegu böli og kvölum af mannkyninu. Hver
skyldi nú eftir að hann er orðinn þessa visari dirfast
að segja, að þetta og annað því um líkt séu þarf-
leysu spurningar, þegar þær að lokum geta borið
jafn-blessunarríkan árangur? Nei; — efagirnin og
vísindaiðjan verða jafnan blessunarríkari en trúin,