Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1924, Page 42

280
Björn Þórðarson:
IÐUNN
Landsmenn munu til þess tíma hafa litið svo á„
að þeir hefðu sjálfir rétt til að veiða fálka og að
konungur hefði engan einkarétt til þess, því að sjálfur
lögmaðurinn, Gísli Þórðarson, leyfir enskum manni
nokkrum fálkaveiðar og verður það tilefni til kgsbr.
30. apríl 1614 (Lovs.f. Isl. I, 177), þar sem höfuðs-
manni er boðið að draga lögmann fyrir lög og dóm
fyrir tiltækið, með því að fálkaveiðar séu einkarétt-
indi konungs, og enginn af þegnum hans hafi rétt
til veiða eða megi leyfa öðrum að gera það. Hér er
það bert, að konungur tekur sér meiri rétt en hann
áður hafði að lögum. Þetta bann hefir að líkum þótt
nýstárlegt og því verið illa tekið, enda hafa Iands-
menn veitt fálka alt að einu og selt útlendingum.
í bréfi 31. maí 1662 kveðst konungur hafa orðið þess
vísari, að menn veiði og selji fálka; ítrekar hann
bannið frá 1614 og skorar á höfuðsmann að kurrn-
géra þetta í öllum sýslum, enda var það lesið á Al-
þingi, og rannsaka málið itarlega; sérstaklega er það
tekið fram um lögmenn og sýslumenn, ef þeir hafi
gefst sekir í þessu efni, að þá skuli þeir sviftir em-
baétti og þeim refsað að auki.
Allan fyrri helming 17. aldar rak konungur ekkr
veiðina fyrir eigin reikning, heldur var útlendingum
seld veiðileyfi í vissum héruðum. Þannig fær enskur
maður fyrir tilmæli Carls Englandsprins leyfi 1622
til að veiða svo marga fálka, sem hann getur í næstu
7 ár á þeim stöðum, er enginn hefði áður fengifi
skriflegt leyfi til að veiða, og árið 1624 fær annar
Englendingur leyfi til að veiða fálka handa Breta-
konungi í 13 ár í Þorskafjarðar- og Þórsnessýslum
gegn gjaldi, sem höfuðsmaður eða fógeti hans veiti
móttöku. Englakonungi hefir enn sem fyr þótt ís-
lensku fálkarnir dýrmætir, því að 1619 skrifar hann
Kristjáni IV., að hann hafi heyrt, að íslendingar
spiltu eggjum og dræpu uuga og kæmi þetta einnig