Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1924, Síða 64

302
Guðm. I'innbogason:
IÐUNN
gjafir, nema gefa á móti. »Glík skulu gjöld gjöfum«.
»Vini sínum skal maðr vinr vera ok gjalda gjöf við
gjöf«. »Viðrgefendr eru vinir lengst«, segja Hávamál.
En þegar svo er, þá er það ekki hagurinn af gjöf-
unum, heldur hugarfarið, sem mest þykir um vert.
Hins vegar sýnir sagan um Fáfni, sem unni engum
að njóta fjársins nema sér og varð síðan að hinum
versta ormi og lagðist á gull sitt, að forfeður vorir
rendu grun í það, hver áhrif sínkan hefir að lokum
á eðli manna.
í sögunum koma fyrir nokkrir menn, er höfðu
kenningarnafnið »hinn mildi« eða »hinn örvi«. Mest-
ur Ijóminn stendur þó af Brandi hinum örva, hvar
sem hann er nefndur, sérstaklega bregða »Þáttur af
ísleifi byskupi« og »Brands þáttur örva« upp glæsi-
legri mynd af honum. Vér sjáum skaplyndi manns-
ins af klæðaburði hans. limaburði og hreyfingum,
og því, hvernig hann felur djúpa hugsun í einfaldri
athöfn eins og í gátu, er Haraldur konungur síðan
ræður. Báðir skildu þeir, að sá sem alt af réttir út
höndina til að taka og þiggja, en aldrei til að gefa,
honum verður hún ekki töm til gjafanna. Jafnframt
tekur þátturinn það fram berum orðum, að Þjóðólfur
taldi að eigi væri annar »belr til konungs fallinn á
íslandi fyrir sakir örleika hans ok stórmensku«.
Örlætið þótti konunglegt.
Svo hefir það jafnan verið, en hér á landi hafa
menn á síðari öldum sjaldan verið svo efnum búnir,
að þeir gætu sýnt konunglega rausn. Hitt hefir átt
við margan íslenzkan mann, sem kveðið var um einn:
Konungs hafði hann hjarta
með kotungs efnum.
Sem betur fer, hafa þó siðasta áratuginn ýmsir menn
á landi hér orðið sæmilega efnum búnir, og vonandi
er, að þeim mönnum fari æ fjölgandi, er hafa meira