Kirkjuritið - 01.06.1945, Síða 46

236
Jakob Jónsson:
Júní-Júlí.
það endilega að fara saman að vera íhaldssamur og' ó-
frjálslyndur? Geta menn ekki aðhyllzt nýjung af öðrum
ástæðum en frjálslyndi?
Hugsum okkur ákveðið dæmi. Saga kristilegrar kirkju,
engu síður en menningarsagan sjálf á mörg dæmi um
umbrotatíma, þar sem nýtt og gamalt herst um völdin.
Og í hókmenntunum hafa verið dregnar upp ótal mynd-
ir, sem sýna slíka baráttu, hvort sem um var að ræða að
fá orgel í sveitakirkju, hyggja brú yfir á, eða koma af
stað stórvægilegum hyltingum í andans lieimi. Einliver
stórkostlegasti og áhrifarikasti áreksturinn, sem orðið
hefir innan kirkjunnar, milli gamalla og nýrra trúar-
stefna, var siðbótin á sextándu öld. En í raun og veru
eru það sömu livatirnar og hinir sömu eðlisþættir, sem
koma fram hjá mönnum á öllum tímum, og um livað
sem barizt er. Ég ætla því ekki að hinda mig við neitt
sögulegt dæmi, heldur tilhúna mynd, en í samræmi við
sögulegar staðreyndir, sem gæti átt við svo að segja á
öllum tímum.
Vér skulum Jnigsa oss, að kirkjan liafi í eitt skipti
fyrir öll mvndað sér kenningakerfi, sem talið sé einhlít
og fullkomin túlkun sannleikans. Sá sem aðhvllist kenn-
ingarkerfið, er þá talinn „rétttrúaður”. En einn góðan
veðurdag vaknar einliver upp við furðulegan draum.
Honum finnst Iiann hafa höndlað nýjan sannleika, sem
Iiaggar við hinu viðurkennda kerfi, eins og þegar menn
fundu plánetuna Pluto og uppgötvuðu um leð, að lnin
hefði álirif á brautir þeirra stjarna, sem áður þekktust.
Þá kemur spurningin mikla: IJefir liann rétt fyrir sér,
þessi maður, sem heldur nýjunginni fram? og svo i öðru
lagi: Hefir hann nokkurn rétt til að vera að grufla út í það,
sem er fyrir utan liið gamla, viðurkennda sólkerfi? Úr
því að hann er ekki lengur „rétt-trúaður“, getur liann
þá verið nokkuð annað en rangtrúaður, villutrúaður eða
skakktrúaður, eins og einn góður vinur minn kemst
stundum að orði?