Kirkjuritið - 01.06.1945, Síða 47

lvirkjuritið.
Eðli frjálslyndis.
237
Nú skulum vér gera ráð fyrir því, að menn skiptist í
flokka, annan „gamaltrúaðan“ og hinn „nýtrúaðan“.
Hverjir mundu þá fylla liinn gamía flokk? Fvrst og
fremst þeir, sem væru sannfærðir um, að sannleikurinn
vær'i túlkaður á fullkominn liátt í hinu gamla kerfi. I
öðru lagi þeir, sem álitu leyfilegt að leita út fyrir það.
Og loks þeir, sem að vísu teldu það leyfileg't, að leita
liins nýja, en álitu sjálfir, eftir eigin athugun, að nýung-
in væri ekki á fullum rökum hyggð. En nú kæmi sjálf-
sagt ýmislegt fleira til greina en afstaðan til vanda-
málsins sjálfs. Menn skipast ekki aðeins i flokka eftir
vitrænmn skilnipgi, heldur tilfinningum. Vanafestan,
tryggðin við gömul verðmæti, hefir mikið að seg'ja. Sterk,
andleg félagsliyggja mundi verða til þess, að einhverj-
um gengi illa að slíta sig úr sambandi við það samfé-
lag, sem myndast hefði um gamalt trúarkerfi. Það var
hlýrra og öruggara að geta falið sjálfan sig' andlegri for-
sjá hins gamla rótgróna samfélags, lieldur en að láta
sína eigin einstaklingshugsun leiða sig út á berangur
hins andlega einstæðingsskapar.
Meðal hinna gamaltrúuðu getur einnig að líta menn,
sem fvlla flokkinn af allt annað en liáleitum livötum.
Drottnunargirni þess, sem völdin hefir liaft, trúarhroki
þess, sem veit sig hafa liinar viðurkenndu skoðanir, og
fyrirlítur alla frávillinga, einræni þess manns, er fylgir
ytri venjum, af því að velsæmið krefst þeirra — allar
þessar hvatir geta orðið áberandi i hópi liinna gamal-
trúuðu.
Nú skulum vér snúa oss, að „þeim hinum“, —• þeim
sem gerast fylgismenn hins nýja. Hvers konar fólk er
það? Fyrst og fremst þeir, sem álíla, að hin nýja upp-
götvun hafi við sannleikans rök að styðjasl. Og afstaða
þeirra er mynduð úl frá því sjónarmiði, að ekki sé að-
eins leyfilegt, lieldur skylt að yfirgefa gamlar kenning-
ar, ef annað reynist sannara. Leitandi sálir eru einnig oft
fljótar á sér að gefa gaum að liinu nýja, rannsaka og