Kirkjuritið - 01.06.1960, Page 34

272
KIRKJURITIÐ
að fara í embættisferð". Sennilega hefur flísazt úr beini. Nú
hefði slíkt varla orðið nokkrum manni að aldurtila.
Séra Páll var ágætiskennari, m. a. kenndi hann undir skóla
Guðmundi Hannessyni, síðar prófessor, og dr. Valtý Guðmunds-
syni, sem kemur mjög við sögu stjórnarskrármálsins. En þekkt-
astur er séra Páll sem skörulegur kennimaður. Er það rómur
fróðra manna, að hann fylli flokk mestu ræðuskörunga, sem
íslenzk prestastétt hefur átt. Ég hef lesið, að fólk hafi streymt
víða að til Gaulverjabæjar til að hlýða á þennan mikla kenni-
mann, sem var á undan sinni samtíð og flutti með sér nýjan
kenningarmáta.
Ekki má skiljast svo við séra Pál, að ei sé minnzt á sam-
band hans við séra Matthías Jochumsson, en það var mikið
og náið, þó að oft væri langt milli bústaða. Sagt er, að séra
Matthías hafi ort einn fegursta og mesta sálm sinn: „Fyrst
boðar Guð sitt blessað náðarorðið“, út af ræðu, sem séra Páll
hélt, þegar hann var ungur prestur í Miðdal. Kennir þar að
ýmsu leyti annars kenningarmáta en síðar varð. Og sennilega
hefur séra Matthías fyrst haft þau áhrif á unga prestinn.
Byltingarkenndir straumar frelsis, jafnréttis og bræðralags
fóru um álfuna. Þeir komust inn í guðfræðina, og eins og
venja er í slíkum átökum, skolaðist margt gamalt og gott
brott í bili. Ungi presturinn gáfaði hreifst með, bylting varð
í huga hans, Gaulverjabær var á hvers manns vörum.
Séra Páll var skemmtilega orðheppinn. Einu sinni fóru þeir
séra Matthías og hann upp að Móum á Kjalarnesi, en séra
Matthías var þá prestur þar. Þá spurði hann séra Pál: „Heyrðu,
veiztu, hvað Esjan er þung?“ Séra Páll svaraði: „Það mátt þú
vita, þú býrð undir henni.“ Séra Páll er einnig þekktur fyrir
ritstörf sín, þ. á m. er skáldsagan Aðalsteinn, sem kom fyrst
út á Akureyri 1876 og nú aftur nýlega. Árið 1894 kom út hús-
lestrarbók séra Páls, sem víða hefur verið til. Og svo er það
Páskaræðan, sem haldin var í Gaulverjabæ 1885, en hún vakti
mikið umtal á sínum tíma.
Það, sem einkum hefur einkennt séra Pál mest, er sannleiks-
ást, hreinskilni og einurð.
í þessum sundurlausu orðum mínum hef ég reynt að draga
upp mynd af stað og prestum. En ég hef orðið að stikla á of
stóru, svo að nokkur heildarmynd næðist. Svo er hitt, að enn