Kirkjuritið - 01.04.1978, Page 15

®ri, en þaS reyndist torveldara en
ann hafði ætlað. Að hvatningu hans
eitaSi gamli maðurinn loks fjárstuðn-
'ngs velunnara málefnisins með bréfi.
öfnuðust þá um síðir þeir fjármunir,
ern útgefandi einn hafði krafizt til
Prentunar bókarinnar. En hann gerði
®er Þá lítið fyrir og gerði frekari fjár-
Krofur.
begar hér var komið, réð ungur
fr'stinn Gyðingur, stúdent í læknis-
®ði, er Frommann hét, Callenberg til
ess a® kaupa prentmót hebresku
tj|9 anna. Bauðst hann síðan sjálfur
e a® læra setningu og setja handritið
^ndurgjaldslaust. Árið 1727 hafði mál-
að h0^92* SV° ' atfina’ að prentun var
q efjast. Um sömu mundir áttu þeir
ailf.enber9 og Frommann leið ekki
q Jarri heimkynni Mullers. Sendi
ga °nberg Þá Frommann á fund
Tór1 ^ rnannsins að segja tíðindin.
vjrti thann Þeim glaður og hress og
niæi8 V'^ beztu heilsu, en lét svo um
Fgm* ,að nu gseti hann dáið glaður.
kom 0gum Sl’öar andaðist hann, og
dán St^aiienber9 með naumindum að
Ekk'6^ bans’ aður en yfir iauk-
hún sagan af Þókinni öll. Þegar
0 ■ »-*i ..... uii, royai
Kom út árið 1728, vakti hún mikla
len^g1'’ Var nnikiS lesin og þýdd á er-
Qug tnngur. Og hafði áhrif, sem
Þess emn kekkir fii hlítar. Hér skal
hnkin^h13 ^etið’ að viðtökur þær, sem
berq -i,iaUt’ urðu til Þess, að Callen-
ki-istina aS haida afram að prenta
Verkj -rit handa GySingum í prent-
bókmplnU' Setti bann á fót eins konar
hann nntaféla3 e5a stofnun, sem
bráft ndi”instifufum judaicum”. En
gafufé|ar Stofnunin orðin meira en út-
a9- Hún óx af þörf, en ekki fyrir
verkstjórn eða skipulag. Callenberg
varð brátt að ráða sér samstarfsmenn
til bókadreifingar og fræðslustarfa, og
sjálfur tók hann upp þann hátt, vegna
aðsóknar þurfandi og spyrjandi
manna, að hafa samkomur á sunnu-
dagskvöldum fyrir Gyðinga, sem snú-
izt höfðu og sérstaka fyrirlestra fyrir
stúdenta, sem læra vildu mállýzku
Gyðinga og önnur júðsk fræði, til þess
að standa betur að vígi sem prestar
eða predikarar.
Widmann og Manitius —
með staf í hendi og mal á baki
Dag einn í október 1730 kom maður
á fund Callenbergs og bauð þjónustu
sína. Hann hafði verið þjónandi prest-
ur um skeið, var magister að nafnbót
og hét Jóhann Georg Widmann. Hann
taldi sig hafa fengið þá vitrun, að hop-
um bæri að boða Gyðingum kristna
trú. Hafði hann þegar, áður en hann
kom á fund Callenbergs, ferðast nokk-
uð um tveggja ára skeið meðal Gyð-
inga í Hollandi, Ungverjalandi og Pól-
landi.
Callenberg sá í heimsókn þessari
vísbending ,sem hann vildi ekki ó-
hlýðnast, þótt varfærinn væri. Að vísu
þótti honum maðurinn afar sérstæður
og hafði grun um, að hann kynni að
sveigjast til vingls. Hann bað ungan
lærsvein sinn og samherja, Manitius
að gefa Widmann gætur. Fór þá svo,
að Manitius hreifst af eldmóði Wid-
manns og tjáði sig fúsan að slást í
för með honum. Og 16. nóvember árið
1730 héldu þeir tveir af stað til að
boða Gyðingum trúna, sendir af stofn-
uninni í Halle. Ekki voru þeir nefndir
13