Kirkjuritið - 01.09.1978, Side 53

Qrunnfærni. Oftrúin á ný vísindi, sem
síðar reyndust oft lítil vísindi, stund-
um meira að segja hrein óskhyggja,
Þsgar dýpst var skoðað, hefur orðið
sér til háðungar. Til lítils kemur, þótt
e'nhverjir rembist við að vitna í
"heimsfræga“ kennara sína frá því
fyrir fjörutíu eða fimmtíu árum. Þeir
eru ekki frægir lengur, má gott heita,
einhver kannast við þá sem bók í
niNu og þá jafnframt e. t. v. sem heim-
'lð um það, sem mistókst og var
rangt. Hinu verður aftur á móti ekki
neitað, að ,,frjálslynda“ guðfræðin
°9 andatrúin og guðspekin, sem
fyjgdu í kjölfar hennar, hafa haft áhrif
e Islandi, e. t. v. meiri áhrif en íflestum
kristnum þjóðlöndum, öðrum. Og þar
er rn. a. orsök þess, að unnt er að
b°ða íslendingum og bjóða þeim upp
a n^estum, hvað sem er, undirþvíyfir-
s^'ni, að það sé kristinn dómur. Það
yar vísast þetta andlega ,, frelsi", eða
° lu heldur fávizkunnar ástand, sem
kennaranemarnir vildu standa vörð
um.
<kið — , meiri háttar skurðgoð?
'Staða kennaranemanna og við-
. rö9ð þeirra vekja margar spurn-
n9ar: Hver rök eru til þess, að kenna
ekuli kristin fræði í ríkisskólum? Og
vað er svo kristinn dómur? hverjum
er úrskurðarvaldið? Stendur ekki
'nhverjum nær en kennurum ríkis-
ns að sjá fyrir öllu þessu? Og hver
srða svo á hinn bóginn svör skóla-
y 'rvalda og kirkjustjórnar við fram-
0rnu kennaranemanna?
s,. 0rsenda þess, að svör fáist við
'kum spurningum, er að sjálfsögðu
sú, að Ijóst sé, hvað ríkið er og hverju
máli það skiptir. Erekki mál til komið,
að vér stöldrum við, íslendingar, og
gerum oss Ijóst, að ríkið er að verða
meiri háttar goð hjá oss. Ofrausn væri
að kalla það nýjan guð. Það er jafn
gamalt þjóðinni og löggjafarsam-
kundu hennar. Það er sem sé mann-
legt, mannleg smíð, ekki fullkomið,
heldur æði breyzkt og brestasamt, -
já, gott, ef að er ekki farið að líkjast
ófreskju, sem engum hömlum verður
á komið. Afkvæmin eru og eftir því,
ekki öll sérlega geðsleg, þótt vöxtu-
leg séu, svo sem verðbólga, skóla-
kerfi og ríkisútvarp.
Hið bezta við ríkið er engu að síður
þetta, að það er mannlegt og tilgang-
ur þess sá einn að gera líf manna
betra og þægilegra. Það er ekki og
má aldrei verða manninum æðra. Það
er einungis samtök fólks, einstakl-
inga, sem allir skipta sama máli og
óendanlega miklu. Af þessu leiðir, að
ríkinu getur ekki verið neitt mannlegt
óviðkomandi, þótt það á hinn bóginn
megi fyrir engan mun öðlast íhlutun-
arrétt um hvað eina, sem þegninn
varðar. Það er til þess skapað að efla
það, sem honum má verða til góðs,
en ekki ills, vera vörður og gróður-
reitur þroska hans, athafna og and-
legs frelsis, svo lengi sem hann níðist
ekki á öðrum þegnum.
Meðal þess, sem hagkvæmt hefur
þótt að láta ríkið annast í almanna
þágu, er menntun þegnanna. Með
því móti á að vera nokkurn veginn
tryggt, að menntun verði ekki for-
réttindi hinna efnameiri. Hins vegar
er löngu Ijóst orðið, að ríkisskólum
má herfilega misbeita gegn þegnun-
211