Sjómannadagsblaðið - 01.06.1969, Blaðsíða 27

Einn snarasti þáttur í athafnalífi
Revkjavíkurborgar í gegnum árin hafa
verið hinir stórtæku togarar er sótt hafa
hráefnið á heima og nærliggjandi mið
til vinnslu í frystihúsum borgarinnar og
til sölu á erlendum mörkuðum. A seinni
árum er uppbygging og velgengni á
síldveiðum stóð með mestum blóma þá
fór togaraútgerð ört hnyggnandi hér á
landi og þá um leið frystihúsaiðnaður
sem stóð í beinu sambandi við hráefn-
isöflun togaranna. Á þessum árum fór
einnig fram úti í heimi stórbylting í
togaraútgerð frá síðutogurum í skuttog-
ara og þá sérstaklega í smíði á verk-
smiðjuskuttogurum en þeir sameina
alla veigamestu þætti fiskframleiðslunn-
ar sem er öflun hráefnisins og full-
vinnzla á staðnum. Tilkoma þessara
skipa orsakaði verðfall sölutregðu og
gengisfellingu vegna of mikils framboðs
á freðfiski á freðfiskmörkuðum í Evr-
ópu og Ameríku sem við Islendingar
höfum orðið svo áþreifanlega varir við
því eftir standa hálf tóm frystihús Vi
hluta úr ári og nokkrir 15—20 ára gaml-
ir togarar sem enn eru í gangi vegna
hagstæðrar sölu hráefnisins á erlendum
mörkuðum, en hve lengi ennþá er hægt
að halda á floti þessum skipum og hvað
tekur við.
Eins og ég sagði hér á undan þá varð
bylting í gerð togara með tilkomu skut-
togara af ýmsum stærðum og þar á með-
al verksmiðjuskuttogurum en þeim fékk
ég kærkomið tækifæri til að kynnast fyr-
ir 10 árum síðan og tel mig vera eina
íslendinginn sem fengið hefur 6 ára
þjálfun og góða reynzlu um borð í slíku
skipi, en þar áður var ég búinn að vera
LOFTUR JÚLÍUSSON:
VERKSMIÐJU-
TOGARAR
aldarfjórðung á togurum hér heima og
í'úmt ár í frystihúsavinnu með fiskmats-
réttindum svo ég taldi mig hafa nokkuð
staðgóða þekkingu til samanburðar á
hvorú tveggju. Ég réðist til brautryðj-
endanna Salvesen hvalveiðifyrirtækis í
Leith í Skotlandi, er byrjuðu með til-
raunaskip fyrir einum 17 árum síðan
sem bar nafnði Ferfree en skipið var
gömul Corvetta úr stríðinu umbrevtt í
skuttogara. Hugmyndina að skuttoginu
fengu þeir frá sínum hvalveiðimóður-
skipum er drógu hina stóru hvali upp
skutrennuna á móðurskipunum í suður-
höfum. Reynslan af Ferfree var það
góð að Salvesen fyrirtækið réðist í að
byggja fyrsta verksmiðjutogarann í
heiminum Fairtry 1 í John Lewis skipa-
smíðastöðinni í Aberdeen fvrir 15 árum
síðan og var þá ekki ráðist í neitt smá-
ræði því skipið er 2.600 br. lestir útbúið
öllum fullkomnustu vélum til flökunar
og frystingar og pökkunar aflans um
borð ásamt, mjölvinnzluvélum. Ég réðst
á þetta skip nokkrum árum síðar, en
áhöfn var 74 og þar af rúmlega helm-
ingur er vann í verksmiðjunni einni
saman og voru kallaðir fiskverkunar-
menn. Flökunarvélar voru allar frá
Baader verksmiðjunum þýzku og 2 þjóð-
verjar frá þeim um borð allan tímann
til eftirlits með vélunum sem gaf mjög
góða raun. Þessi útgerð fór mjög vel
og mvndarlega af stað og allur fiskur
seldur fyrirfram aðallega til sjúkrahúsa,
hótela og í stóru skipafélögin er voru í
farþegaflutningum um öll heimshöfin og
líkaði fiskurinn mjög vel. Aflinn var
sóttur vestur á Nýfundnalandsmið og
Labrador og NA.-Ameríku og Nova
Scotia, en öll þessi fiskauðugu mið voru
þá lítt þekkt af Evrópu þjóða mönnum
nema Frökkum, Portúgölum og Spán-
verjum er stundað höfðu saltfiskveiðar
part úr ári á fyrrgreindum miðurn.
Venjulegur veiðitúr tók 3—3—Vi mán-
uð 3 túrar yfir árið með 14—20 daga
stoppi í höfn, en sigling á miðin frá
U. K. tók að jafnaði 7—9 sólahringa.
Aflamagn í túr var 640 tonn af fullunn-
um þorskflökum, þar með talið afskurð-
ir og þunnildi. Pakkað var í 7 lbs., 14
og 28 lbs. pakkningar auk berar blokkir
tilbúnar til fish sticks notkunar. Fisk-
mjölsframleiðsla var 240—280 tonn í
túr. Afli dreginn upp úr sjó taldist sam-
svara 2.000—2.200 lestum í túr. Ég
skal skjóta hér inn í að ekki var sótzt
eftir karfa nema til fiskmjölsvinnzlu.
Unnið var allan sólarhringinn á
tveimur 8 stunda vöktum, en afkasta-
geta var 30 tonn af flökum og 5 tonn
af fiskimjöli per dag sem samsvaraði 110
lestum af hráefni á sólarhring. Mestu
afköst er ég man eftir á þessu skipi var
115 lestir af roðflettum þorskflökum á
einni viku norður á stóra Heilafiski-
banka út af vestur Grænlandi. 50 lestir
af flökum á viku taldizt góð afkoma, en
þessu marki varð að ná að jafnaði í túr
til að klára túrinn á 3 mánuðum.
Kaup mannskaps uppistóð af fasta-
kaupi per viku og vissri upphæð úr bón-
ustonni, en það miðaðist við verðmæti
úr fullunnu flakartonni, t. d. gaf verð-
mætasta flakartonnið 2 bónus tonn en
það ódýrasta Vi bónus tonn 1 bónus tonn
gaf svo og svo margar krónur til skips-
hafnarmeðlims eftir stöðu hans um borð.
Kerfi þetta gafst mjög vel.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 13