Sjómannadagsblaðið - 01.06.1969, Blaðsíða 30

Einn skipsfélaga minna hafði setið í hópi
frá öðru skipi kveldinu áður, og sagt mér
að þar um borð væri gamall íslendingur,
bátsmaður. Eg frétti að vísu öðru hverju af
löndum, en hitti þá sjaldnast. Vafalaust
hafði félagi minn nefnt mig, því eftir há-
degið birtist negrastrákhnokki með bréf í
hendinni.
„For you“ sagði hann — Cost you one
packet cigarettes“. Ég reif upp bréfið sem
var áritað „Gnisten". Rithöndin var gam-
aldags, stílfalleg, en íslenzkan ofurlítið
bjöguð.
„Sæl ísland. Viltu heffa mig á Zanzibar1
í kveld kl. 9. — Básen“.
Stráksi beið — „Me go say yes — no, cost
you one packet more“. Með sitt lag til að
græða hefði ég gjarna sett hann í íslenzka
f j ármálaráðuney tið.
„Yes“ sagði ég og gaf honum tvo pakka
áður en boðið hækkaði; ég vissi að hann
tók borgun beggja megin. Ég fór í erma-
lausan kjól og nældi hárið upp í hnakk-
ann. Kveldið var hitamettað, og ég gekk
ekki með gyllivonir. „Zanzibar" var í
hæsta lagi fjórða flokks, og lá í þröngri
hliðargötu, og hýsti flestu bari bæjarins,
miðað við lengd. I það minnsta tveir —
þrír í hverju húsi.
Það var fullt inni og þykkt af reyk.
Hópur norskra sjómanna yfirgnæfði móð-
urmál landsins. Ég sá strax hver myndi
vera „Básen“. Hafi maður verið lengi úti,
lærir maður að skynja þjóðerni á þriggja
mílna færi. Hann leit út fyrir að vera um
sextugt, þéttvaxinn með silfurhvítt hár.
Andlitið sýndi ómannblendni, en við augna-
krókana voru hrukkur sem báru vott um
rólega kýmni.
Ég gekk til hans og sagði — „Sæll vertu".
Hann snéri sér á barstólnum og augun
kipruðust lítið eitt.
„Komdu sæl. Svo þú ert íslendingurinn.“
Hann rétti mér stóra og trausta hendi. Mál-
farið var ofurlítið hikandi og auðheyrilega
ótamt. Ég settist. „Drekkurðu?“ spurði
hann blátt áfram. „Helst lítið.“ Hann virt-
ist ánægður með svarið. Ég bað um Gin
og grape.
„Skál, ísland“. Hann lyfti glasinu. „Ég
heiti-----.“ Hann stöðvaði mig með hand-
hreyfingu. —
„I kveld heitirðu bara ísland".
Ég samþykki. „Skál, þá drekkum við
landinu til.“ Mér féll strax vel við þennan
fáláta mann. Við skiptumst á nokkrum
upplýsingum um skip, útgerðir og ferðir.
Glösin tæmdust.
„Segðu mér;“ sagði hann á þessari ofur-
lítið varfærnu íslenzku11, það hljóta að
finnast betri staðir hér en þetta. Ég bað
þig að mæta mér hér því allir vita hvar
það er. Hefirðu nokkuð á móti að finna
friðsamari stað?“
H. SÆVAR:
KVEÐJA
p
I
FLÓANN
Ég vissi um lítinn, en rólegan veitinga-
stað út með ströndinni, og hann var strax
sammála er ég nefndi það.
„Ég fer sjaldan í land og er hér lítið
kunnugur. Ég stóla á að þú vitir betur."
Við fengum okkur leigubíl og ég uppgötv-
aði að landi minn talaði lýtalausa portu-
gölsku. Ég nefndi það og hann brosti við
og svaraði að líklega væru honum sex önn-
ur tungumál tamari en móðurmálið.
Honum féll staðarvalið vel. Veitingahús-
ið var utanvið bæinn og stóð í jaðri pálma-
lundar niðri við ströndina, og veröndin
náði niður undir sandinn, þar sem undir-
aldan dó með lágu hvítfreyðandi sogi.
Það voru ljós í trjánum og við ákváðum
að sitja úti í heitu kveldinu, enda ekki
árstíð moskitóflugnanna.
Svöng? — spurði hann og ég játaði, vit-
andi, að við yrðum ekki svikin hvað mat-
arkúnstirnar þarna snerti.
Meðan við sátum með tvær tylftir af
glóðar steiktum smáhumar og perlandi
kalda hvítvínsflösku, spurði hann skyndi-
lega:
„Hversvegna fórst þú að heiman?"
Ég valdi svarið með gætni.
Að nokkru vegna atvinnumöguleika —.
Ég er jú kvenmaður og þeir voru ekki
komnir langt inn á tuttugustu öldina í
hugsunarhætti heima —. Ég hefi alltaf haft
eyrðarlaust blóð, svo að öðru líklega útþrá
og ævintýralöngun.“ Ég fór eins nærri
sannleikanum og ég gat, án þess að segja
allt.
„Ég flúði“ sagði hann einfalt og horfði
jökulbláum augum í freyðandi hvítvíns-
glasið.
Ég þagði. Þessi þrekvaxni hvíthærði
maðúr hafði vakið forvitni mína, en ég
skildi að þetta var stund sem spurningar
gæfu ekki svar. Fengi ég að vita eitthvað
um hann, yrði það án þess að rifja upp
gömul mein.
Hann kveikti í sígarettum okkar beggja,
og pantaði drykki; er þjónninn fjarlægði
leifar máltíðarinnar.
„Þú undrast mig kanski. Þú ert bara
barnið, þó augun séu nokkuð köld.“ Hann
þagnaði við. „En þú ert fyrsta íslenzka
stúlkan sem ég tala við í rúm tuttugu ár.
Það var önnur í Englandi — í stríðinu —,
og það er víst allt síðan ég fór, og síðan
eru nær fjörutíu ár. Ég leita ekki eftir
landsmönnum, ég gerði það bara fyrstu
árin. Viltu gera mér greiða?“ „Hvað?“
Hann brosti.
„Viltu taka niður hárið?“
Ofurlítið forviða gekk ég út á snyrti-
herbergið, dró út hárspennur og greiddi
hárið laust, og settist aftur.
„Þakka þér fyrir, Island. Það er einmitt
þykkt og ljóst hár eins og ég man eftir,
þó tízkan sé orðin önnur, og í heild ertu
fyrir mig persónugervingur íslenzku
stúlknanna sem ég aldrei sé.“ Hann gaf
þjóninum merki um að fylla glösin.
„Viltu lofa gömlum manni að tala Þó
tungutakið sé kannski stirt, þá er gott að
finna orðin koma aftur, og kannski er þetta
í síðasta skipti sem ég nota þau. Ég sagði
áðan að ég hefði flúið land. Ekki vegna
þess að ég hefði drýgt neina glæpi. Ég flúði
minningarnar. Seinna verða þær hið ein-
asta sem maður alltaf á. Það var hart í
ári þá, og ég réðist á norskan hvalbát;
meiningin var að nurla ofurlitlu saman
til að geta stofnað bú með stúlkunni minni.
En ég var víst of lengi í burtu, og svo
kom bréf sem sagði mér ofur varfærnislega
að mín væri ekki lengur þörf.“ Það varð
aftur stundarþögn. Hálft tungl kom fram
úr skýjum og glitraði öldubrotin.
„Já, Island, ég kom aldrei heim aftur.
Ég hefi verið á fleiri stöðum en ég kann
nöfn á, lengur og skemur; og séð veröld-
ina, svo að landgöngur freista mín ekki
lengur. Og konurnar —, ég hefi þekkt þær
í öllum heimsálfum, en aldrei hitt neina
.sem stóðst samanburð við þessa einu sem
ég ekki fékk. Hún giftist bezta vini mín-
um; honum Mumma. Ég réttlæti mig við
að hún fékk góðan mann.“
„Attu ekki skyldmenni heima? vogaði
ég.
„Ég var aldrei neinn fjölskyldumaður.
Föður minn man ég ekki og móðir mín dó
á stríðsárunum. Það var íslenzka stúlkan
sem ég hitti í Englandi sem sagði mér það.
Hún var úr Flóanum líka. Ég sendi mömmu
alltaf peninga — og hafði haldið því áfram
í tvö ár eftir að hún var dáin. Systkini átti
ég ekki. Ég ímynda mér alltaf að Mummi
16 SJOMANNADAGSBLAÐIÐ