Sjómannadagsblaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 59

Guðmundur G. Hagalin,
rithöíundur
F. 10.10.1898-D. 26.2.1985
í febrúarmánuði sl. lést í sjúkrahúsinu á Akra-
nesi Guðmundur Gíslason Hagalín rithöfundur, en
Guðmundur var sjómaður af bestu gerð alla ævi.
Hóf ungur sjóróðra í Lokinhömrum, og þótt lífs-
starf hans yrði á öðru sviði, var hann trúr uppruna
sínum alla tíð.
Sjómenn kunnu að meta þennan sjóaða rithöf-
und sinn og sæmdu hann gullmerki Sjómanna-
dagsins á Sjómannadaginn árið 1975.
Það kom í minn hlut að afhenda Guðmundi og
sagði þá meðal annars í ræðu við það tækifæri:
Úr röðum ísl. sjómanna hafa komið margir
mætir listamenn, málarar og rithöfundar.
Við sameinumst nú í því að kalla fram þann
fremsta meðal þeirra, sem ritað hafa um sjó-
mennsku, sjávarútveg og líf þeirra sem að þessum
atvinnuvegum hafa staðið.
Ég vil biðja rithöfundinn Guðmund Gíslason
Hagalín að ganga hér fram.
Guðmundur Gíslason Hagalín fæddist 10.
október 1898 í Lokinhömrum í Arnarfirði. Faðir
hans var Gísli Kristjánsson, bóndi og skipstjóri, en
móðir Guðný Guðmundsdóttir kona hans.
Hagalín ólst upp við sjósókn frá blautu barns-
beini og á skólaárunum stundaði hann sjóinn á
sumrum. Hann var því þaulkunnugur öllu, sem
laut að sjóvinnubrögðum jafnt sem daglegu lífi sjó-
manna, þegar hann gerðist blaðamaður og rithöf-
undur, rösklega tvítugur að aldri. Ávallt síðan hef-
ur hann verið áhugamaður um sjávarútveg og sjó-
sókn og fylgst með hverju einu sem gerst hefur á
þeim vettvangi. Flestar bækur Hagalíns eru sjón-
um tengdar á einhvern hátt, gerast á sjó eða við sjó
og söguhetjurnar hafa allflestar framfæri sitt af
sjávarútvegi.
Fyrsta bók Hagalíns, Blindsker, kom út 1921. Þar
eru meðal annars sögur um líf og starf sjómanna.
Síðan hefúr Hagalín sent frá sér smásögur svo tug-
um skiptir og náð sér efni úr ýmsum áttum, en
langmest frá sjávarsíðunni. Nefna má sem dæmi
sögurnar Drengskapur, Hákarlaveiðin, Strand-
ið á heiðinni, Sjómaður kemur heim, Brennið
þið vitar, Mannleg náttúra og eru þó fáar einar
nefndar.
Ekki hefur Hagalín síður orðið tíðrætt um sjóinn
í sínum mörgu skáldsögum og bera allar frásagnir
og lýsingar með sér að vera skrifaðar af manni,
sem kann til verka á sjó. Sem dæmi má nefna
þekktustu skáldsögu Hagalíns frá fyrri árum,
Sturlu í Vogum, og eina ágætustu sögu hans frá
seinni árum, Márus á Valshamri og Meistari
Jón.
Ævisögur þær, sem Hagalín hefur skráð, eru að
meirihluta af sama tagi. Ber fyrst að telja Virka
daga, endurminningar Sæmundar Sæmundssonar
brautryðjandaverk sem ætíð mun teljast til merk-
ustu ritverka íslenskra bókmennta, auk þess sem
það er merkileg atvinnusöguleg heimild; ennfrem-
ur Sögu Eldeyjar-Hjalta og í fararbroddi, út
gerðarsögu Haralds Böðvarssonar á Akranesi.
Guðmundur varð fyrir pólitískum ofsóknum um
langt árabil vegna einbeittra og lýðræðissinnaðra
skoðana sinna á opinberum vettvangi gegn ein-
ræðisöflum til hægri og vinstri.
En af Guðmundi G. Hagalín verður j)að ekki
skafið að hann hefur öllum öðrum íslenskum rit-
höfundum fremur skilið og komið til skila viðhorf-
um sjómanna sjálfra og bækur sínar um sjómenn
hefur hann skrifað á tæpitungulausu, ómenguðu
og kraftmiklu sjómannamáli.
Ég hafði persónulega þann heiður að flytja
breytingartill. við frv. til fjárlaga á réttum tíma þeg-
ar pólitísk hrossakaup áttu sér stað, um hverjum
skyldi hlotnast j)að hnoss að öðlast heiðursverð-
laun íslenskra listamanna.
Alþingi íslendinga til mikils sóma var till. þessi
samþykkt.
Nú er mér enn meiri heiður að heiðra jág Guð-
mundur G. Hagalín, þessum æðstu heiðursverð-
launum Sjómannasamtakanna, gullkrossi þeirra.
Svo mörg voru þau orð, og ég varð þess var síð-
ar að sjómenn kunnu vel að meta |)ann heiður er
við vildum sýna Guðmundi Hagalín.
Guðmundur Hagalín var jarðsettur frá Reyk-
holti, en síðustu 15 árin, sem hann lifði höfðu |>au
hjón heimili sitt þar.
Við sendum eftirlifandi eiginkonu hans Unni
Aradóttur, og öðrum aðstandendum samúðar-
kveðjur.
Pétur Sigurðsson
Dslenslt jmw lctctsla
tttmnerud síld
'krydd Stíd
Síldartylat
Síldarmlkr'
Fiskiðjusamlag Húsavíkur
Sími 96-41388
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 59