Sjómannadagsblaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 17

orsökum. Skipstjórinn á Tryggva gamla
snaraðist að talrörinu, flautaði niður og
bað Þorstein Ámason 1. vélstjóra, um
mestu mögulega ferð. Nú væri um lífið að
tefla. Hann skipaði rórmanninum að
Ieggja á stýrið í bakborða, og Tryggvi
gamli titraði undan átökum vélarinnar og
hafrótsins og tók sjó inn að lúgum, er
hann lagðist undan veðrinu og skreið
framhjá skipinu í nokkurra rnetra fjar-
lægð. Við glætuna frá Ijósunum sáu þeir
lit skipsins, svo nærri var það. Meðan
Tryggvi gamli lá undan veðrinu, var mikil
hætta á brotsjó. Þeir voru komnir vel
framhjá hinu skipinu, þegar skipstjóri lét
setja beint upp í veðrið og hægði örlítið á
vélinni. Skipið fór yfir vind, sló yfir til
stjómborðs, og eftir andartak reið á það
brotsjór bakborðsmegin, sem tók bak-
borðs lanternuna fyrir borð og braut
næstum alla gluggana í stýrishúsinu. Stýr-
ishúsið fylltist af sjó. Þeir höfðu snör
handtök við að negla fyrir brotnu glugg-
ana, en höfðu rifur, svo að sjá mátti út.
Mennirnir, sem höfðu unnið við að koma
kolum og salti og öðru aftur á sinn stað í
skipinu, héldu sig aðallega aftur í vélar-
rúmi þar sem ófært var eftir skipinu fram í
lúkarinn. Þeir höfðu oft lent í slæmum
veðrum á Halanum þennan vetur, en
aldrei í slíkum ofsa samfara gaddhörku
frosti. Ef allt færi að líkum ætti rokinu nú
senn að slota. I brúnni voru allir gallaðir
nema skipstjóri, sem blotnaði og kólnaði
fljótt.
Þegar skímaði þennan úrsvala sunnu-
dagsmorgun, var veðrið ennþá I ofsa ham.
Hvítfextar öldur risu og hnigu. Brotsjóir
æddu og féllu, og straumhnútar, sem
skyndilega tóku sig upp, fóru með ofsa-
hraða þvert úr ieið, og enginn vissi, hvort
þeir myndu hníga í djúpið eða hitta fyrir
fley og veita því banvæn högg. Þeir á
Tryggva gamla höfðu búizt við því, að
það myndi lygna með morgninum, en
það reyndust tálvonir. Skipinu var haldið
upp í veður og sjó á fullri ferð, og kynd-
ararnir máttu hafa siga alla við eins og á
stífri Englandssiglingu að halda uppi
dampinum.
Gulltoppur í brotsjóum
Það verður eigi skilist svo við að segja
frá Halaveðrinu að ekki sé birt a.m.k. ein
frásögn, eða saga úr einu skipi, er frá
veðrinu komst. Fyrir valinu verður togar-
inn GuIItoppur, en skipstjóri þar var Jón
Högnason, sem enn lifir í háum aldri,
þegar þetta er ritað, f. 13. febrúar 1891.
Frásögnina ritaði Sveinn Sæmundsson,
eftir honum sjálfum, og nokkrum skip-
verjum hans og fer hún hér á eftir, nokkuð
stytt með leyfi höfundar:
í birtingu á Iaugardagsmorguninn hafði
togarinn Gulltoppur verið að veiðum í
tvo sólarhringa. Þeir toguðu á 110 faðma
dýpi, og þegar híft var upp, var afii rýr.
Þannig hafði það verið síðan veiðiförin
hófst. Þeir köstuðu aftur og toguðu vestur
eftir, og þegar híft var upp rétt fyrir há-
degi, var sami reytingurinn, en nú var
veðurtekið að spillast, kominn stormur af
suðaustri og sjór tvíátta. Jón Högnason
skipstjóri sagði körlunum að taka trollið
inn og gera sjóklárt á þilfari. Sverre Smith
loftskeytamaður tók á móti veðurfréttum
um morguninn. Hann spáði norðaustan
roki fram eftir deginum, en myndi snúast í
vestrið um kvöldið. Jón skipstjóri hugsaði
sér að láta reka vestur eftir meðan ekki
væri veiðiveður, cn reyna síðan í Víkur-
álnum eftir að veður skánaði. Þeir bundu
vörpuna vandlega og pokann frammi á
hvalbak. Tóku niður fiskkassann og
strengdu trollvíra yfir hann með togvind-
unni. Lifrartunnur í göngum voru vand-
lega súrraðar og eins þær sem tómar voru
á bátaþilfari. Það leit út fyrir, að þeir á
Leifi heppna hefðu fiskað allra skipa bezt
þennan sólarhring. Gulltoppur fór fram
hjá þeim kl. 3 eftir hádegi. Þeir á Gull-
toppi voru að sjóbúa, en á Leifi stóðu
hásetarnir í aðgerð, og Guðmundur Ás-
bjömsson þekkti þar bróður sinn, og þeir
veifuðu í kveðjuskyni. Eftir að gengið
hafði verið frá á þilfarinu fór skipstjórinn
niður og lagði sig og svo þeir, sem ekki
áttu störfum að sinna, en í brú og véla-
rúmi voru gengnar vaktir, og Ragnar
Guðlaugsson bryti sagði Sigurði Gutt-
ormssyni aðstoðarmatsveini að gera vel
sjóklárt í eldhúsinu, því að hann myndi
velta, er kæmi fram á daginn og kastar-
holumúsík varalltannað en skemmtileg.
Látið reka
Þeir létu reka fyrst um sinn, en þegar
norðanveðrið skall á síðdegis, varskipinu
haldið upp í á hálfri ferð, en sló oft undan,
og þeir voru talsverða stund að ná því upp
í á ný. Þeir voru þarna utarlega á Hal-
anurn, og sjórinn óx mjög eftir að
hvessti. Þeir töluðu um það í brúnni, að
þýzkbyggðu togararnir eins og Gulltopp-
ur væru stöðugari en þeir enskbyggðu.
Skipið varði sig prýðilega allan daginn.
Þeir höfðu búizt við að hann mundi
hvessa fram eftirdegi en síðan myndi veð-
urspáin rætast. Allir vissu samt. hve erfitt
starf Veðurstofunnar var. Bylurinn sortn-
aði, og þegar dimmdi, var orðið ofsarok
og stórsjór og fór sýnilega vaxandi. Þeir
urðu að viðhafa mikla gætni, er þeir fóru
um skipið, og tjórir ungir menn, viðvan-
ingar, sem voru þarna í sínum fyrsta túr,
spurðu eldri menn, hvort þetta væri vana-
legt. Jú, þetta kom svo sem oft fyrir, sögðu
þeir og engin ástæða til að kvíða. Vilhelm
I. vélstjóri hafði farið niður í vélarúm
nokkru áður en hann átti vakt. Sigurgeir
Jónsson aðstoðarmaður í vél var 2. vél-
stjóri í þessari ferð. Kyndaranum gekk vel
að halda gufuþrýstingi, hann var í há-
marki, og niðri varallt í röð og reglu.
Það var um tíuleytið um kvöldið. Frið-
finnur Kjærnested 1. stýrimaður var að
fara í stakkinn í ganginum fyrir framan
eldhúsið. Hann átti vakt klukkan tíu.
INNKAUP HE
ÆGISGÖTU 7, REYKJAVlK - SÍMI 22000 - PÓSTHÓLF 1012.
TELEX 2025
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 17