Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Side 31

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
29
10% meðan olíukostnaður er um
7.5%. Danir fullyrða að með skipu-
legum vinnubrögðum megi minnka
viðhaldskostnaðinn um allt að 30%.
Viðhaldskostnaður fiskiskipa er um 5
milljarðar á ári og sé hægt að lækka
hann um 30% er um hvorki meira né
minna en 1.5 milljarð að ræða. Og
þótt okkur tækist ekki að lækka hann
nema um 10% erum við engu að síður
að tala um verulega fjármuni eða um
0.5 milljarða.
Það verður að játast að margir út-
gerðarmenn eru ekki alveg með á nót-
unum í þessu efni, átta sig ekki á um
hvað málið snýst og halda sjálfsagt
einhverjir að þarna sé bara á ferð ein-
hver valdagræðgi í okkur. Þeir álíta
sumir að við ætlum með þessu að
næla okkur í hærri laun, en auðvitað
leggja menn ekki á sig aukna vinnu án
þess að fá eitthvað í staðinn. En við
höfum boðið útgerðum upp á að reyna
þetta fyrirkomulag í sex til átta mán-
uði og reynist það skila ávinningi, þá
verði honum skipt. Hér er því ekki
verið að fara fram á launaauka fyrir-
fram. Líka og ekki síður hefur borið á
að skipstjórnarmenn halda að verið sé
að taka spón úr þeirra aski, sem er
mesti misskilningur hjá þeim.
Til þess að vinna að þessu máli höf-
um við ráðið til okkar sérstakan starfs-
mann til þess að aðstoða okkar menn,
en halda þarf sérstök námskeið vegna
þessa. Skipuleggja þarf skýrt viðhald
sem skráð er í tölvu og er býsna flókið
mál og krefst mikils undirbúnings. Þá
er Vélskólinn farinn að miða sína
kennslu við að framtíðin verði þessi
°g leggja aukna áherslu á skipulegt
viðhald.
Margt hefur breyst frá því er saga
vélstjóranna hófst um borð í gufuskip-
unum en þá og lengi fram eftir var öllu
handstýrt. Þetta hefur gjörbreyst. Nú
er flest orðið sjálfvirkt og og þegar
skipstjórinn tekur upp „telegrafið“, þá
stýrir hann vélinni um leið. Þarna er
enginn milliliður niður í vél. En í stað-
inn hefur komið ákaflega flókinn bún-
aður. Ef við lítum á frystitogara þá er
þar um borð mikill og flókinn raf- og
vélbúnaður. Mikil rafmagnsfram-
leiðsla, frystikerfi, flókinn vindubún-
aður og allur fiskvinnslubúnaðurinn á
millidekkinu, mikil sjálfvirkni og
vökvaknúin tæki. A þessum skipum
þarf t.d. tvo menn til að sjá um still-
ingar á fiskvinnsluvélunum. En ef
eitthvað af þessu bilar þarf vélstjórinn
að sinna því og sá búnaður sem undir
hann heyrir eykst stöðugt. Þess vegna
þarf hann að hafa mjög víðtæka
menntun og nú á seinni árum hefur
tölvutæknin bæst við. I sem skemmstu
máli þá verður verksvið vélstjórans sí-
fellt flóknara, krefst víðtækari og
meiri menntunar, á sama tíma og tæk-
in í brúnni til staðsetningar og fiski-
leitar verða sífellt nákvæmari og ná-
kvæmari og einfaldari í notkun.“
Afrek sem sjaldan er á minnst
„Eg vil í framhaldi af þessu koma að
atriði, sem ómaklega hefur verið haft
hljótt um og er bæði gamalt og nýtt.
Þar á ég við þau stórvirki á sviði við-
gerða um borð sem vélstjórarnir hafa
unnið fyrr og síðar. Þannig hafa þeir
bjargað bæði miklum verðmætum og
stundum mannslífum. Ég kom að
þessu í ræðu minni á Sjómannadaginn
í fyrra og sagði að þarna væri um af-
rekssögu að ræða sem menn gefa ekki
þann gaum sem skyldi. Mýmörg
dæmi má finna um að skip hafi lent í
vélarbilunum og verið á reki svo sól-
arhringum skipti meðan unnið var að
viðgerð við mjög erfiðar aðstæður.
Loks hefur tekist að gera við og koma
skipi og áhöfn heilu í höfn.
Ég hef sjálfur reynt svipað, en þá
voru það verðmætin sem fyrst og
fremst voru í húfi. Þetta gerðist meðan
ég vann hjá Fiskifélaginu. Við vorum
að kanna olíueyðslu um borð í skipun-
um og ég fór einn loðnutúr með Há-
koni ÞH. í fyrsta kastinu tókst ekki
betur eða verr til en svo að annar
helmingurinn af nótablökkinni datt af
þegar átti að fara að hífa nótina inn og
féll í sjóinn. Nú voru góð ráð dýr, en
við vorum langt frá landi. En þó var
hringt í land og spurt hvort fá mætti
varahlut. Svo reyndist ekki vera, nýtt
stykki var ekki til í landinu, og við
gengumst þá í það að smíða nýjan
skjöld á blökkina og þetta tókst fyrir
myrkur. Við fylltum skipið um nóttina
og komum að um morguninn með allt
þetta verðmæti. Þetta sýnir hverju
máli það skiptir að menn kunni til
verka. Atvikum af þessu tagi þarf að
koma meir inn í umræðuna en verið
hefur. Þeir eru of margir í okkar sam-
félagi sem gera sér ekki grein fyrir
mikilvægi starfa vélstjóranna um
borð.“
Okkar áherslur
komu aldrei í ljós
„Það var 1991 sem við sögðum okkur
úr Farmanna- og fiskimannsamband-
inu. Aðdragandinn var alllangur og
reyni ég að rekja hann hér í sem stystu
máli. Fyrsta skrefið sem stigið var til
stofnunar Farmanna- og fiskimanns-
ambandsins 1937 var bréf sem vél-
stjórar rituðu til yfirmannafélaganna
1922. Þar lögðu þeir til að stofnað yrði
sérstakt farmannaráð. Hugsunin sem
að baki lá var sú að ætli sjómenn að
koma einhverjum málum fram verða
þeir að standa sameinaðir. Það segir
sig sjálft að Alþingi eða aðrir ráðaað-
ilar eru ekki reiðubúnir til að taka mál
alvarlega sem aðeins einhver hluti
sjómannastéttarinnar stendur að baki.
Formaður undirbúningnefndarinnar
að stofnun FFSÍ var reyndar Hall-
grímur Jónsson sem var formaður
Vélstjórafélags íslands árum saman
og var þá almennt álitið að hann yrði
fyrsti forseti samtakanna. En þegar til
kastanna kom hófust upp deilur sem
lyktaði með því að fyrsti forsetinn var
skipstjórnarmaður. Þótt þetta skipti ef
til vill ekki meginmáli, þá varð þróun-
in sú að skipstjórnarmenn og vélstjór-
ar hafa löngum myndað tvær fylking-
ar í sambandinu. Þegar við gengum út
voru samtökin orðin ríflega fimmtug
og á því tímabili höfðu vélstjórar ekki
átt forseta nema átta ár - þrátt fyrir
styrk sinn innan sambandsins. Þótt
mestu máli skipti auðvitað að forset-
inn sé hæfur maður, þá varð varla ann-
að út úr þessu lesið en það að aðeins
önnur fylkingin ætti hæfa menn til að
gegna starfinu!
Forveri minn, Ingólfur Ingólfsson,
var forseti eitt kjörtímabil. En þegar
næst var mætt til þings komu sumir
með fyrirmæli um það frá sínum fé-
lögum að þeir mættu ekki endurkjósa
hann. Skýringu á því hef ég satt best
að segja aldrei fengið, því enginn held
ég að deili um að Ingólfur hafi unnið
vel fyrir stétt sína og verið ágætlega
hæfur forseti. Ég hafði og ekki setið
lengi í formannssæti Vélstjórafélags-
ins þegar ég fann að þetta samstarf var
aldri heilt - eitthvað vantaði upp á.
Ég var varaforseti FFSÍ um skeið