Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 74

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
72
„Þetta fer eftir því hvað
konan getur og vill leggja á sig“
- segir Bergljót Þorfínnsdóttir, sem verið hefur 23 ár á sjó og er nú
matsveinn á sanddæluskipinu Sóleyju
Ekki er gott að segja hve
margar konur stunda sjó-
mennsku hér á landi um
þessar mundir. Sjálfsagt eru þær
teljandi á fingrum sér. En áreiðan-
lega á engin þeirra lengri sjómanns-
feril að baki en Bergljót Þorfínns-
dóttir sem nú er matsveinn á sand-
dæluskipinu Sóley en var fyrr um
margra ára bil á loðnuskipum. Hún
hóf sjómennskuferil sinn 1968 og
hefur stundað sjóinn með litlum
hléum síðan. Mikið hlýtur að vera
spunnið í konu sem velur sér slíkan
starfsvettvang: Hún hlýtur að af-
sala sér að mjög miklu leyti því
heimilis- og fjölskyldulífi sem flest-
ar konur óneitanlega lifa - og krefj-
ast ef til vill að lifa - fremur en
karlarnir, hvað sem öllu jafnrétti
kynjanna líður. Það þarf seiglu og
kjark til þess að stunda svona starf,
því oft hafa fjarvistir skipt mánuð-
um á ferli Bergljótar.
„Ég er fædd á Raufarhöfn þann 30.
apríl 1933 og foreldrar mínir voru þau
Þorfinnur Jónsson sjómaður og Sum-
arlín Gestsdóttir kona hans,“ segir
Bergljót í upphafi spjalls okkar. „Við
vorum fimm systkinin - þrír bræður
og tvær systur. Einna bræðra minna,
Pétur Þorfinnsson, er nú látinn, en
hann fórst með Stuðlaberginu þann
17. febrúar 1962. Hinir bræður mínir
gerðust einnig sjómenn og urðu
þekktir skipstjórar. Annar þeirra er
Björn Olafur Þorfinnson, sem löngum
var með Fífil frá Hafnarfirði og fyrr-
um formaður Skipstjóra- og stýri-
mannafélagsins Öldunnar. Hinn er
Eggert Þorfinnson sem nú er skip-
stjóri á Jóni Finnssyni. Systir mín
Rósbjörg er starfsmaður á Hrafnistu í
Hafnarfirði.
Ég get ekki sagt að það hafi verið
algengt að konur hafi stundað sjó-
mennsku nyrðra á æskuárum mínum,
Bergljót Þorfinnsdóttir: „Þá sjáum við
aðyfir skipinu svífur lýsandi hlutur.
Hann bar ofurrólega nær og virtist svo
stöðvast í hœð sem svaraði aðeins nokkr-
um skipslengdum okkar. “ (Ljósmynd Sjó-
mannadagsblaðið/ Björn Pálsson)
en þó voru alltaf nokkrar konur síldar-
kokkar - stundum tóku tvær stúlkur
eldamennskuna um borð í skipi að sér
saman. Stöku konum man ég líka eftir
sem voru matsveinar á vertíðum einn-
ig, en það var sjaldgæft. Aðstaðan var
líka mjög erfið fyrir konur í þeim
þrengslum sem voru á þessum gömlu
bátum þegar áhafnir voru svo stórar
að oft varð að tvímenna í kojunum.
Matargeymslur voru nær engar, kjöt-
skrokkarnir kannske hengdir upp ein-
hvers staðar aftur á hekki svo elda-
mennskan var ekki neinn leikur.“
Síldarárin
„En sjósókn var auðvitað fyrirferðar-
mikill þáttur í mannlífinu á Raufar-
höfn þegar ég var barn og unglingur.
Faðir minn átti 12 tonna bát sem Fálki
hét og Björn Ólafur bróðir minn byrj-
aði snemma að fara á sjó með honum.
Svo komu síldarárin með allri þeirri
athafnasemi sem þeim fylgdi allt til
þess tíma þegar síldin hvarf. Ég var þó
orðin fjórtán ára þegar síldasöltun á
Raufarhöfn byrjaði fyrir alvöru, því
síldin gekk oft svo seint austur um. En
svo breyttist það og síldarsöltunin
varð stór þáttur í atvinnulífinu. Ég og
mitt fólk unnum löngum mikið á síld-
arplani Vilhjálms Jónssonar og síðar
Ólafs Óskarssonar og ég held að ég
geti sagt að við höfum tengst báðum
þessum fjölskyldum all náið.“
Ekki var um annað að
ræða en reyna að bjarga sér
„Ég hóf sambúð um tvítugsaldur sem
entist í fjórtán ár, en þá skildum við
maðurinn minn að skiptum og stóð ég
ein uppi með tvær dætur. Eldri dóttir
mín var um það leyti að byrja í
menntaskóla, en sú yngri var aðeins
fjögurra ára. Ég hafði verið heima-
vinnandi húsmóðir en varð nú að fara
út á vinnumarkaðinn eins og sagt er.
Ekki var um annað að ræða en reyna
að bjarga sér. Ég fékk mér vinnu við
að stýra mötuneyti, en slík störf hent-
uðu mér vel þar sem ég gat haft yngri
dótturina með mér. Fyrst var ég með
mötuneyti Bæjarútgerðarinnar í
Reykjavík en tók síðan við mötuneyti
hjá Síldarverksmiðjum Ríkisins í fæð-
ingarþorpi mínu norður á Raufarhöfn.
Það átti nokkurn þátt í að ég fór norð-
ur að eldri dóttirin fékk vinnu í kaup-
félaginu þar og móðir mín, sem í mörg
ár hafði verið á heimili mínu í Reykja-
vík, fór undantekningarlaust norður á
heimaslóðirnar hvert sumar.
En vinnan við mötuneytið tók enda
þegar síldin hvarf 1968 og sást ekki