Eimreiðin - 01.10.1928, Page 64

eimreiðin
Nokkur orð um stöfun.
Að lesa og skrifa list er góð, læri það sem flestir. Svona
byrjar gömul, alkunn vísa. Allir vita, við hvað er átt, er talað
er um að læra að lesa, eða þykjast að minsta kosti vita, við
hvað er átt og hvað það er. En hitt munu reyndar færri vita,
hvað orðið lestur merkir, og þetta: að Iesa. Við höfum orðið
að lesa enn í sinni upphaflegu merkingu. Við tölum um að
lesa blóm, sama sem að tína blóm, safna blómum. Lesfur
þýðir þá söfnun. Að lesa er þá sama sem að safna stöfum>
tína saman stafi og bera þá síðan fram í einu með sínu rétta
heildarhljóði. Allir, sem við Iestur hafa fengist, vita, að þa^
sem lesa þarf og bera fram, eru orð, og hvert orð er eitt
eða fleiri atkvæði eða samstöfur. En atkvæði er það, sem
kveðið er að í einu, eftir að stafirnir hafa verið teknir samaUi
til að mynda eitt hljóð.
Til eru tvær aðferðir við að læra að lesa eða til þess að
læra Iestur. Onnur er sú, að læra þegar að þekkja orðiUi
þannig að jafnskjótt sem maður sér orðið, geti hann nefnt
/
það, borið það fram. Er þá byrjað þannig, að tekin eru sma
eða stutt orð, t. d. mús, sól, blóm, kind, fugl, hestur, kýr>
rjúpa, selur, fiskur o. s. frv. Og þá er undir orðinu dregiu
upp mynd af þeirri skepnu eða hlut, er orðið táknar. ^
þennan hátt lærist að þekkja orðið. Því næst verður að fmra
sig smám saman upp á skaftið og smáauka við. Þessi aðferð
tíðkast mest í þeim málum, þar sem stafsetning er mjög ólík
framburði, t. d. í ensku máli. í ensku finnast orð rituð jafnvel
6 stöfum, þar sem 2 stafir í íslenzku mundu nægja til að
tákna sama hljóðið.
Þessi lestaraðferð kallast myndlestur.
Hin aðferðin til að læra að lesa er stöfunaraðferðiu-
Hún mun hafa tíðkast jafnan á Islandi. Islenzkan er sem
betur fer svo stafsett, að framburður og stafsetning fellur
saman í langmestum hluta orða eða yfir höfuð, þó undanteku-
ingar nokkrar megi finna. En undantekningarnar eru svo fáar oQ